Roos van Leary: zie bijlage

Stappenplan

1. Begroeting

2. Introductie: eigen naam/functie, doel/procedure consult

3. Personalia: naam, leeftijd

4. Reden van komst

5. Diagnostisch + hulpvraagspoor

6. Eventueel interventie

7. Terug naar het gesprek

8. Samenvatting

9. Afsluiting: ‘met huisarts bespreken en samen terugkomen’

Lastige situatie: behouden van regie en relatie, signaleren en bespreekbaar maken, exploreren, begrip en erkenning, de-escaleren en begrenzen zo nodig.

Het gesprek

Tijdens de STAT gaat het vooral om hoe je reageert op een lastige situatie. De patiënt komt met een klacht, waarbij jij vooral de hulpvraag moet uitvragen. Je hoeft geen tractusanamnese te doen.

Je begint de anamnese met het stellen van open vragen die binnen het referentiekader van de patiënt vallen. Je volgt dus niet je eigen diagnostische spoor, maar je vragen sluiten aan bij wat de patiënt je vertelt. Het is belangrijk goed door te vragen naar termen die de patiënt gebruikt die voor meerdere interpretaties vatbaar zijn. Een voorbeeld van een klacht die van alles kan betekenen: licht in het hoofd, het gevoel zichzelf niet te zijn, moeheid. Zeker bij dit soort lastige klachten is het belangrijk de hulpvraag van de patiënt uit te vragen. Bij het uitvragen van de hulpvraag wil je antwoord krijgen op de vraag: ‘Waarom komt deze patiënt op dit moment met deze klacht bij mij?’ Soms kan je direct aan de patiënt vragen wat hij van je verwacht. Vaak is het handig om goed op signalen van bezorgdheid, intensiteit en beleving van de klacht te letten, omdat dit al aanknopingspunten geeft voor de hulpvraag. Verder kan je het denken, voelen en doen van de patiënt uitvragen: wat denkt de patiënt zelf dat het is, hoe voelt de patiënt zich daarover en wat heeft de patiënt zelf al aan de klachten gedaan.

Lastige situaties

Wanneer er tijdens het gesprek iets gebeurd wat het gesprek bemoeilijkt, zoals een breedsprakige patiënt, een huilende patiënt of een patiënt die gebeld wordt, is het belangrijk bij jezelf te voelen wat dit gedrag voor emotie bij je oproept. Dat is de eerste stap van het RILS model.

Conflicten kunnen op 4 manieren worden opgelost: opgeven, toegeven, opleggen of overleggen. Op de STAT is het het beste om te overleggen. Bij deze manier van oplossen probeer je zowel de relatie goed te houden als het gesprek door te laten gaan.

Daarnaast moet je soms je grenzen aangeven. Bij het aangeven van je grenzen is het belangrijk de ik-boodschap te geven, in plaats van de jij-boodschap. De ik-boodschap bestaat uit:

• Beschrijving van de situatie/het gedrag

• Noem het effect van het gedrag of de situatie

• Noem de emotie die het gedrag of de situatie bij je oproept. Het oordeel of de interpretatie over de situatie moet achterwege blijven.

• Doe een voorstel voor hoe het de volgende keer anders kan. Je kan ook de ander vragen of hij jou standpunt begrijpt.

Wat te doen in bepaalde situaties:

De breedsprakige patiënt

Het is belangrijk het gesprek te kaderen. Geef duidelijk aan hoeveel tijd je hebt en wat er in die tijd allemaal moet gebeuren. Een goede structuur geeft duidelijkheid. Wanneer de patiënt teveel afdwaalt moet je hem op een gegeven moment afbreken en terug ‘brengen’ naar waar de patiënt voor kwam.

De verdrietige patiënt

Bij een verdrietige patiënt is het belangrijk vooral de patiënt zijn emotie te laten zien en hem de tijd te geven om even te huilen. Het is heel belangrijk gevoelsreflecties te geven en in te gaan op de emotie, en deze vooral niet te negeren. Daarnaast moet je voorkomen dat je oplossingen gaat opdragen voor het verdriet.