De DSM-5 voorbij!
Hoofdstuk 3
Principes van behandeling in de GGZ

Inleiding

In de behandelprincipes van de GGZ zit een worsteling.

• Aan de ene kant is de dominante, kwantitatieve benadering van diagnose en behandeling
  Vanuit de wetenschappelijke kennis en op basis van groepsvergelijkingen
  Licht besloten in de professionele richtlijnen van hulpverleners
• Beter worden
  Kwalitatief en hoogstpersoonlijk proces van adaptatie en zoeken naar een balans

Kwalitatieve benadering

Het persoonlijke, kwalitatieve proces in de behandeling wordt aangeduid met het woord ‘herstel’, en gaat over het vinden van een zinvol bevredigend bestaan met een psychiatrische aandoening.

Herstel is van belang bij elk psychisch syndroom.
Het is vooral van belang bij kwetsbaarheid die voor langere duur tot expressie komt in iemands leven.
Het proces kent een aantal fasen

1. Vroege expressie kwetsbaarheid
2. Overweldigd worden door ervaringen
3. Worstelen met ervaringen
4. Leven met ervaringen
5. Ervaringen zijn op de achtergrond

Bij herstel gaat het om zaken als het ontwikkelen van het eigen levensverhaal, autonomie en empowerment, hoop op verandering en erkenning van de eigen ervaringsdeskundigheid binnen en buiten de GGZ.

De attitude van de professional wordt van groot belang geacht in het begeleiden van het proces van herstel.
Bij dit proces past een professional die

• Zich bescheiden opstelt en niet de eigen begrippenkaders als norm hanteert
• Probeert met aandacht en respect aanwezig te zijn
• Gericht is op reductie van lijden
• Ruimte bied voor de ontwikkeling van het eigen verhaal waarin ervaringen een plaats krijgen in de context van de levensgeschiedenis
• Oog heeft voor aspecten van weerbaarheid bij de patiënt en diens capaciteit om zelf beslissingen te nemen
• Niet verwachtingsloos is

Kwantitatieve benadering

De kwantitatieve benadering is gebaseerd op de gedachte dat patiënten aandoeningen hebben die kunnen worden geclassificeerd volgens de systematiek van de DSM, gesteund door objectieve wetenschappelijke bevindingen.
Op basis van kwantitatieve vergelijkingen bepaald de professional welke zorg zijn individuele patiënt met krijgen en voor hoe lang.
Het effect van de behandeling is mede afhankelijk van de therapietrouw van de patiënt.
De professional is hier dominant.

De professional kan moeite hebben dingen goed uit te leggen.

Zijn diagnosen goed uit te leggen?

Elke professional geeft een eigen invulling van de definitie-kwestie.
Hierdoor schieten zij de bedoelde ‘DSM taal’ voorbij.

Het belang van de diagnose is discutabel.
De fase van het kwalitatieve proces waarin de patiënt zich bevind is belangrijker dan de diagnose.

Hoe solide zijn de concepten onder het bewijs?

Professionals in de GGZ houden zich aan richtlijnen en het wetenschappelijk bewijs dat daarin licht besloten.
Het bewijs is aan onzekerheidsfactoren onderhevig.
We begrijpen veel specifieke effecten niet goed.

Hoe relevant is het bewijs?

Hoewel de richtlijnen allerlei uitspraken doen over ‘bewijs’ van effectiviteit van farmacologische moleculen en van psychotherapie liggen hieronder tal van vragen en onzekerheden.

• Groepen waarvan het effect van moleculen en psychotherapieën zijn onderzocht lijken vaak niet op groepen van mensen die in de GGZ worden behandeld.
• De manier waarop behandelingen in de praktijk worden uitgevoerd zijn vaak zeer verschillend van de manier waarop het er het onderzoek aan toe gaat.
  Het verschild tussen therapeuten.
• Er is de factor tijd
  Het behandelonderzoek in de psychiatrie en de psychologie is meestal beperkt tot een periode van ongeveer 8 weken
  Dit wordt veel langer voorgeschreven in de praktijk
• In de richtlijnen wordt het bewijs vaak samengevat als: middel A is 2x effectiever dan middel B bij de behandeling van diagnose C.
  Echter, er is een zeer groot verschil in de manier waarop patiënten op verschillende middelen reageren.
  Middel A is niet altijd het beste

Behandeling van DSM diagnosen of een andere lifestyle?

Veel van de problemen ongeacht de specifieke diagnose, kunnen worden behandeld of voorkomen met niet-specifieke lifestyle-interventies.

Wat is eigenlijk de zorgstandaard?

De rijkdom die in de richtlijnen staan beschreven is off limits voor de meeste mensen.