DSM-5 voorbij!
Hoofdstuk 13
Vraag 2: wat is je kwetsbaarheid en je weerbaarheid?

Inleiding

Kwetsbaarheid is het peilgebied van de tweede vraag.
Hoe hebben de omstandigheden de kwetsbaarheid van de persoon geprikkeld? Hoe zijn symptomen ontstaan (uit de kwetsbaarheid?).
Symptomen geven aan in welke hoek kwetsbaarheid zich manifesteert.
Symptomen ontstaan wanneer kwetsbaarheid niet langer kan worden gecompenseerd met weerbaarheid.

Indicatoren van kwetsbaarheid en weerbaarheid bieden de basis om de balans te kunnen verschuiven van teveel kwetsbaarheid en te weinig weerbaarheid naar minder kwetsbaarheid en meer weerbaarheid.

Expressie van kwetsbaarheid kan aangeduid worden in termen van impact of psychische functies.
Symptomen zijn van belang om tot een diagnostische formulering van de onderliggende kwetsbaarheid en weerbaarheid te komen. Ze dienen te worden beschreven als een dimensionele variatie, omgevingsreactiviteit, impact van symptomen op elkaar en relatie met psychische functies.

Persoonlijke component: dimensionele, reactieve, relationele, en functionele aspecten van psychopathologie

In de nieuwe diagnostiek is er sprake van een belangrijke persoonlijke component.
Diagnostiek vraagt een gedegen analyse van indicatoren van kwetsbaarheid en weerbaarheid. Dit is voor de professional en om iets terug te kunnen geven aan de cliënt.
Inzicht in de patronen van kwetsbaarheid en weerbaarheid is de eerste stap om er grip op te krijgen en er verandering in aan te brengen.

Symptomen vergen altijd een nadere persoonlijke analyse om er van te leren.
Met instrumenten waarmee je kwetsbaarheid en weerbaarheid inzichtelijk worden kun je wat aan je symptomen doen.

Diagnostiek is idealiter niet alleen persoonlijk, maar geeft ook informatie over de ernst van de klachten (dimensionele diagnose), hoe de symptomen reactief zijn op de omgeving in het dagelijks leven (ecologisch) en interfereren met psychische functies (functioneel).

Met zelfkwantificatie worden mensen hun eigen diagnostische instrument en daarmee een actieve participant in het diagnostisch proces. Zij verzamelen zelf de data op ecologische wijze.

Zelfkwantificatie als diagnostiek van kwetsbaarheid/weerbaarheid

Zelfkwantificatie kan bijvoorbeeld via een app waarin een paar keer per dag vragen worden beantwoord over psychische ervaringen, gedragingen, omgevingen activiteiten.

Idiografische diagnose leidt automatisch naar behandeling

Uit de data van zelfkwantificatie zijn belangrijke aanwijzingen te halen voor de verdere behandeling. Dit is in de zin dat de patiënt zelf strategieën kan ontwikkelen om symptomen te reduceren en weerbaarheid en psychische functies te versterken. Zo kan zelfkwantificatie ook therapeutisch zijn.

Nomothetische (hokjes-)component: syndroomdiagnose op het niveau van de hoofdklacht

Er is vrijwel altijd sprake van een hoofdklacht. In de hoofdklacht verwoordt de patiënt zijn lijden.

Een samenvatting van de klachten op het niveau van de hoofdklacht is een goede manier van diagnostiek bedrijven omdat het de zorgbehoeften en het beloop van de klachten beter voorspeld dan de DSM.
Je zou hoofdklachten kunnen ordenen met behoud van de criteria ‘distress’ en ‘dysfunction’. Zo bestaat er een functionele grens van het nomothetische construct.

Omdat syndromen breed en weinig specifiek zijn moet er persoonlijke diagnostiek binnen het syndroom plaatsvinden. Zo nodigen niet uit tot stereotypering.