Materieel Strafrecht werkgroep 5 - UL Rechten B2 - Culpa

1. Welke onderwerpen worden in het werkcollege behandeld?

In deze werkgroep wordt het begrip culpa, dat in het hoorcollege uitgelegd is, verder behandeld aan de hand van verschillende casus.

Casus I

Barend rijdt in zijn auto over de weg. Het is schemerig en het regent. Hij nadert een kruispunt, waar hij voorrang moet verlenen aan al het overige verkeer. Corstiaan rijdt met zijn fiets op de voorrangsweg; zijn licht brandt. Barend draait zonder goed te kijken de voorrangsweg op en raakt daarbij Corstiaan. Corstiaan loopt letsel op wat hem er een periode van weerhoudt zijn werk te kunnen doen.

De officier van justitie vervolgt Barend voor overtreding van art. 6 WVW. Is er sprake van schuld in de zin van dit artikel?

Barend heeft door geen voorrang te verlenen, een verkeersnorm overtreden. Dit is een grond voor het aannemen van culpa. Doordat hij niet goed keek heeft hij ook zorgvuldigheidsnormen overtreden. In de gegeven weersomstandigheden mag ook van automobilisten verwacht worden dat zij extra op hun hoede zijn. Er is in deze casus ook sprake van een Garantenstellung, namelijk de criteriumfiguur van de automobilist. Barend had anders moeten en kunnen handelen. Er is in deze casus dus sprake van onbewuste schuld.

Casus II

Daan en Eduard zijn al lange tijd met elkaar bevriend. Op een goede zomeravond zijn ze bij elkaar in de tuin van Daan. Daan heeft zojuist een nieuw pistool gekocht, en wil dit aan Eduard laten zien. Daan is onder invloed van wiet en alcohol. Na aan Eduard een aantal keer voorgedaan te hebben hoe het wapen doorgeladen moet worden geeft hij het, met twee patronen in het magazijn, aan Eduard. Vervolgens richt hij zijn aandacht even op iets anders, waardoor hij Eduard uit het zicht verliest. Na verloop van tijd neemt Daan het wapen weer over van Eduard. Hij richt het pistool op Eduard en haalt de trekker over. Het wapen gaat af, en Eduard wordt in de borst geraakt waarna hij overlijdt.

Daan wordt roekeloos handelen in de zin van art. 307 lid 2 Sr. ten laste gelegd. Zijn advocaat verdedigt hem door te stellen dat Daan niet wist dat het pistool doorgeladen was op het moment dat hij de trekker overhaalde. Volgens hem is er daarom geen sprake van roekeloosheid.

Is het handelen van Daan te kwalificeren als roekeloosheid?

De omstandigheden van het geval zijn hier erg belangrijk. Voor het aannemen van roekeloosheid gelden zware eisen. De vraag is of het handelen van Daan buitengewoon onvoorzichtig was. Daan wist niet dat het wapen doorgeladen was op het moment dat hij de trekker overhaalde. Toch had hij dit wel moeten weten. Hij had aan Eduard uitgelegd hoe het wapen doorgeladen moest worden, en had er daarna niet meer op gelet. Hij had moeten beseffen dat de kans dat Eduard het wapen doorgeladen had erg groot was. Ook als de kans dat het wapen doorgeladen was erg klein geweest was, was het alsnog bijzonder onvoorzichtig geweest om het zomaar op iemand te richten en de trekker over te halen. Daans handelen is dus buitengewoon onvoorzichtig: er is sprake van een roekeloze gedraging.

Casus III

Op een goede dag vindt het personeelsuitje van een kappersbedrijf plaats. Men heeft besloten tot het doen van een vlotvaart over een onrustige rivier. Voordat de activiteit begint, worden instructies gegeven door Ferdinand, die werkt voor het bedrijf dat de vlotvaarten organiseert. Ferdinand geeft een zeer korte instructie, tegen de interne afspraken in. Hij vertelt bijvoorbeeld niet over de stuw die op de route ligt, en deelt geen routekaart uit.

Verder was er die dag hoogwater. Het waterschap besloot uit voorzorg alle vlotvaarten te verbieden. Ferdinand denkt echter dat het wel mee zal vallen, en laat de vlotvaart doorgaan. De vaart gaat dus door. Op een gegeven moment nadert het vlot de stuw. De opvarenden waren hier niet op voorbereid, en schrikken. Het vlot schiet over de stuw, en een opvarende verliest haar evenwicht en valt in het water. Als gevolg van zuurstofgebrek en onderkoeling overlijdt zij.

Is er voor Ferdinand sprake van dood door schuld in de zin van art. 307 Sr.?

Voor het aannemen van schuld moet er sprake zijn van een verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid. Ferdinand heeft een flink aantal normschendingen gepleegd. Zo hield hij de instructie veel te kort, en ging hij tegen het vaarverbod van het waterschap in. Daarbovenop is hij nog een professional, en geldt er dus een Garantenstellung. Ook deze heeft hij geschonden. Van een instructeur in zijn positie mag namelijk verwacht worden dat hij zich wel aan de regels houdt. Er is geen sprake van een geoorloofd risico: het risico dat Ferdinand laat ontstaan is veel te groot. Ook is er sprake van verwijtbaarheid: het is duidelijk dat Ferdinand anders had kunnen handelen. Er is dus sprake van schuld.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Zie bovenstaande.