• Hoorcollegeaantekeningen 17/18

Hoorcollegeaantekeningen 17/18

Een burnout wordt vergeleken met een lege batterij of een dovend vuur.

Hoe kan het zo ver komen?

• Intensivering van de arbeid

• Veranderde werkinhoud

  • Fysieke of emotionele arbeid

  • Verandering zorgt voor onzekerheid = stress

  • Verandering vereist aanpassing = energie

• Organisatieverandering

• Verruiming ziektebegrip

• Individualisering

  • Verantwoordelijkheid ligt steeds meer bij de werknemer

• Veranderd verwachtingspatroon

• Psychologisch contract onder druk

‘Ontdekking’ van de burnout

• Klinische benadering

  • Herbert Freudenberger (1974): observeerde dat idealistisch gemotiveerde mensen na een half jaar op waren  burnout

• Onderzoeksbenadering

  • Christina Maslach (1976): emotionele werkdruk (ambulance, gevangenis e.d.) te hoog  burnout

Burnoutklachten

• Vermoeidheid

• Distantie (demotivatie)

• Verminderde competentie

• Spanningsklachten

• Werk gerelateerd

• Bij ‘normale’ mensen  gaat niet om mensen met een depressie o.i.d.

Schaufeli & Enzmann (1998): “ Burnout is a persistent, negative, work-related state of mind in ‘normal’ individuals that is primarily characterized by exhaustion, which is accompanied by distress, a sense of reduced competence, decreased motivation, and the development of dysfunctional attitudes at work ”

Verschil burnout en depressie

Burnout vs. Depressie:

• Woede, wrok - Schuld, suicidale ideatie

• Werk gerelateerd - Alle levensgebieden

• Minder werkplezier - Anhedonia

• Geen ‘vitale’ symptomen - ‘Vitale’ symptomen

  • Dagelijkse stemmingswisselingen

  • Gewichtsverlies of – toename

  • Afname libido

Mensen die een burnout hebben kunnen wel depressieve klachten ontwikkelen (frustratie) maar mensen met een depressie ontwikkelen geen burnout.

Assessmentmethoden

1. Diagnostische richtlijnen (huisarts)

• Spanning (werken nog wel): Overspanning (werken minder, bij goede behandeling 4-6 werken), burnout (werken niet, kan heel lang duren).

2. Zelfbeoordelingsvragenlijst (psycholoog)

• Maslach Burnout Inventory (MBI)

• Utrechtse Burn Out Schaal: 3 versies; contactueel, leerkrachten, algemeen.

Klinische burnout en sociobiografie

(N=10.064)

• Meer mannen (4,5%) dan vrouwen (3,6%)

• Toename met leeftijd: van 2,0% < 25 jr. tot 6,3% > 55 jr.

• Meer bij full-timers (5,8%) dan bij parttimers (3,1%)

• Gemiddeld duren de klachten 2,5 jaar.

Oorzaken: Hoge taakeisen

• Kwantitatieve belasting (werkdruk, tijdsdruk, deadlines)

• Kwalitatieve belasting (geestelijk, emotioneel)

• Rol problemen (rol conflict, rol ambiguïteit)

• Interpersoonlijke conflicten

• Pesten, sexual harassment

• Werk-thuis conflict

• Baanonzekerheid

Oorzaken: gebrek aan energiebronnen

• Regelmogelijkheden

• Participatie en besluitvorming

• Sociale steun van collega’s en leidinggevenden

• Feedback

• Leer- en ontwikkelingsmogelijkheden

• Waardencongruentie

• Wederkerigheid

Persoonskenmerken

• Emotionele stabiliteit # - ‘Feeling type’

• Extraversie # - Proactiviteit

• Zelfwaardering # - Externe beheersingsoriëntatie

• Waargenomen eigen competentie *# - Weerbaarheid *

• Optimisme * - Hoop*

• Type-A (snel praten, vijandig, tijdsdruk)

Gevolgen van een burnout: Werk gerelateerde attitudes

Individueel niveau - Organisatiebetrokkenheid

• Depressie - Verloopneiging

• Psychosomatische klachten Organisatie niveau

• Luchtweginfecties - Verloop

• Slaap problemen - Ziekteverzuim

Arbeidsprestatie

Er zijn geen potentiële biomarkers voor een burnout.

Verklaringen op drie niveau’s:

1. Individueel niveau

• Burnout door progressieve gedesillusioneerdheid

  • Van enthousiasme naar apathie

• Burnout door narcistische storing

  • Vasthouden aan de illusie van de eigen grootsheid

• Burnout door gebrek aan existentiële betekenis

  • Conflict tussen persoonlijke waarden de baan

2. Interpersoonlijk niveau

• Burnout door emotionele overbelasting

  • Een dynamisch procesmodel

• Burnout door gebrek en reciprociteit

  • Verstoorde balans tussen investeringen engagement opbrengsten

• [Burnout door “infectie”]

  • De emotionele besmetting van burnout (wanneer je roommate depressief is wordt je zelf ook depressiever)

3. Organisatie niveau

Interpersoonlijke relaties kunnen stressvol zijn vanwege een gebrek aan werderkerigheid.

Buunk & Schaufeli (1991): “Wederkerigheid (reciprociteit) – de balans tussen geven en nemen – is a fundamenteel psychologisch principe dat stevig is verankerd in de evolutie van de menselijke soort”.

Conclusie

• Burnout wordt veroorzaakt door emotioneel geladen en sterk belastende interpersoonlijke relaties

• Gebrek aan wederkerigheid op verschillende niveaus spelt een rol bij het ontstaan van burnout

• Burnout wordt ‘doorgegeven’ via een proces van emotionele besmetting

Interventies