Leunstoelen en grijze muizen

Zo doorgaan kan niet. We weten het allemaal. Er is niet genoeg eten om de hongerige mondjes van de gehele wereldbevolking te voeden. Er is niet genoeg olie om onze auto’s nog honderd jaar door te laten rijden. En ook niet om nog honderd jaar allemaal plastic verpakkingen bij het leven te gebruiken. Kleding kopen bij de H&M houdt een systeem overeind waar mensen uitgebuit worden. En het is ook maar goed dat Afrika nog zo arm is, als alle Afrikanen een biefstukje willen kopen zou er never nooit genoeg zijn voor iedereen.

Of het ons iets interesseert? De meeste mensen helemaal niet. De meeste Nederlanders laten het systeem lekker voor wat het is en gaan vrolijk door met hun leven. Er zijn ook mensen die al deze onrechtvaardigheid niet over hun hart verkrijgen kunnen. Zij proberen, ieder op zijn eigen manier, de wereld te verbeteren. We noemen hen gemakshalve even activisten.

En juist met de activisten is er momenteel nogal wat gedoe. Wie herinnert zich nog de bewuste zaterdag in november 1981? In Amsterdam vond een protest plaats tegen het plaatsen van Amerikaanse kruisraketten op Nederlandse bodem. Meer dan 400.000 mensen gingen de straat op om hun ongenoegen over de te plaatsen kruisraketten te uiten. Vierhonderdduizend! Twee jaar later vond er opnieuw een protestmars plaats, waaraan circa 550.000 mensen deelnamen. Dit zijn ongehoorde aantallen, die nu bij lange na niet meer gehaald worden. Zouden er in de 21ste eeuw nog zoveel mensen de straat op gaan on hun onvrede over een maatschappelijk vraagstuk te uiten? Ik denk het niet. Ik weet eigenlijk wel zeker van niet.

De activist van de 21ste eeuw is veranderd. Anno 2013 ondertekenen we achter onze laptop een petitie van Amnesty International. We maken ons boos op facebook over een mishandeld hondje en over het Koningslied. We gaan niet meer de straat op, maar maken ons vanachter onze computer kwaad over al het onrecht. En daar blijft het vaak bij. In het beste geval worden we vegetariër. Waar jongeren in Frankrijk nog de straat op gaan, blijven wij Nederlanders lekker achter ons beeldschermpje. ‘Leunstoelactivisme’ noemde NRC het vorig jaar.

Is er werkelijk een verschil? Zijn de activisten van 2013 werkelijk egoïstischer dan die van 50 jaar geleden? Eigenlijk niet. Een milieuactivist op de barricaden in 1973 zal net zo min de wereld uit de brand helpen als de leunstoelactivist in 2013 met een paar muisklikjes. De bioindustrie bestaat nog steeds, en de poolkappen smelten ook nog dat het een lieve lust is. Het probleem is dus niet dat de activisten in leunstoelen zitten, maar dat er veel te weinig van zijn.

Het probleem is de houding van het overgrote deel van de Nederlanders. Degenen die als onverschillige, grijze muizen door het leven gaan. De mensen die het allemaal niets kan schelen en die zich niet bewust wíllen worden van het Westerse, verwende kapitalistische leventje dat wij leven. Was iedereen maar leunstoelactivist. ‘Na ons de zondvloed’ werkt niet meer. Een beetje meer bewustwording zou al veel verkoelende druppels op onze gloeiende plaat sprenkelen.