Begrip

Betekenis

Behavioral genetics (gedragsgenetica)

De wetenschappelijke studie die zich bezighoudt met hoe genotype interacteert met omgeving en zo kenmerken als intelligentie, persoonlijkheid en mentale gezondheid bepaalt.

Genotype

De set genen die een individu erft

Phenotype

De manier waarop het genotype van een individu tot uiting komt in waarneembare en meetbare kenmerken.

Selective breeding

Een methode om genetische invloed te bepalen. Bij selectief fokken worden dieren die een bepaalde eigenschap bezitten geselecteerd en gekruist met andere dieren die die eigenschap ook bezitten. Als het nageslacht hierdoor diezelfde eigenschap bezit, is die eigenschap blijkbaar erfelijk.

Family studies

Een methode om genetische invloed te bepalen. Er zijn twee soorten familiestudies: tweelingstudie en adoptiestudie.

Twin study

In een tweelingstudie worden eeneiige tweelingen (die genetisch 100% gelijk zijn) vergeleken met twee-eiige tweelingen (die genetisch 50% gelijk zijn).

Adoption study

In een adoptiestudie worden biologische kinderen (die genetisch verwant zijn aan hun ouders) vergeleken met geadopteerde kinderen (die genetisch onverwant zijn aan hun adoptieouders).

Heritability

Het aandeel van de variatie binnen een eigenschap, dat kan worden toegeschreven aan erfelijke factoren. De mate van heritability wordt uitgedrukt in een heritability coëfficiënt.

Kinship

Verwantschap; de mate waarin twee individuen genetisch overeenkomen. Bijvoorbeeld: een eeneiige tweeling is meer verwant dan gewone broers of zussen. Kinship kan uitgedrukt worden in een getal tussen de .00 (onverwant) en 1.00 (genetisch identiek).

Concordance rate

Wordt berekend in tweelingstudies voor eeneiige en twee-eiige tweelingen. Drukt uit voor welk percentage van (eeneiige of twee-eiige) tweelingen geldt dat als de één een bepaalde eigenschap bezit, de ander die ook bezit. Als de concordance rate hoger is voor eeneiige tweelingen, is er sprake van een genetisch invloed.

Heritability coëfficiënt

Een maat voor heritability. Kan de warden 0.00 t/m +1.00 aannemen. Bij +1.00 is 100% van de variatie binnen een eigenschap toe te schrijven aan erfelijke factoren. Wordt aangeduid met ‘H’. Formule: H = (r identical twins – r fraternal twins) x 2

Identical twins

Eeneiige tweeling (kinship = .50)

Fraternal twins

Twee-eiige tweeling (kinship = 1.00)

Nonshared environmental influences (NSE)

Een omgevingsinvloed die samen levende individuen niet delen en die voor onderlinge verschillen kan zorgen. Bijvoorbeeld: de ene broer heeft een andere vriendengroep dan de ander.

Shared environmental influences (SE)

Een omgevingsinvloed die samenlevende individuen delen en die voor onderlinge overeenkomst kan zorgen. Bijvoorbeeld: de ene broer krijgt dezelfde opvoeding als de ander.

Introversion/extraversion

Een persoonlijkheidsdimensie. Introverte mensen zijn (introversie/extraversie) verlegen en gespannen in de buurt van anderen en hebben de neiging zich aan sociale situaties te onttrekken. Extraverte mensen zijn sociaal ingesteld en genieten van het gezelschap van anderen.

Emphatic concern

De mate waarin een individu de behoeften van anderen kan herkennen en zich bezighoudt met hun welzijn.

Discordance

De mate waarin twee helften van een tweeling niet gelijk zijn met betrekking tot een bepaalde eigenschap; het tegenovergestelde van concordance

Predisposition

Een genetische aanleg of kwetsbaarheid voor bepaalde gedragspatronen.

Passive genotype/environmental correlations

Een passieve correlatie tussen het genotype van het kind en diens omgeving wordt veroorzaakt door het feit dat de ouders deels hetzelfde genotype hebben als het kind, en dat dit genotype ook bepaalt welke omgeving zij voor hun kind creëren. Bijvoorbeeld: een kind heeft de eigenschap positiviteit van zijn ouders geërfd, en omdat zijn ouders deze eigenschap bezitten krijgt hij een positieve opvoeding.

Evocative genotype/environmental correlations

Een evocatieve correlatie tussen het genotype van het kind en diens omgeving wordt veroorzaakt door het feit dat bepaalde erfelijke eigenschappen in het kind bepaalde gedragingen van anderen naar het kind toe uitlokken. Bijvoorbeeld: een kind dat van nature vriendelijk is zal door anderen positiever behandeld worden.

Active genotype/environmental correlations

Een actieve correlatie tussen het genotype van het kind en diens omgeving wordt veroorzaakt door het feit dat het genotype van kind invloed heeft op het soort omgeving dat het kind opzoekt. Bijvoorbeeld: een kind dat van nature tegendraads is zal eerder de ‘verkeerde’ vrienden opzoeken.

Begrip

Betekenis

Gender-typing

Het proces van bewustwording van het eigen geslacht bij een kind en het verwerven van gender-role standards (zie hieronder)

Gender-role standard

Een motief, waarde of gedraging die door de maatschappij typisch of passend wordt geacht voor een bepaald geslacht

Expressive role

Vooral meisjes worden aangemoedigd een expressive role aan te nemen, m.a.w. om meewerkend, vriendelijk, zorgzaam en gevoelig voor de behoeften van anderen te zijn.

Instrumental role

Vooral jongens worden aangemoedigd een instrumental role aan te nemen, m.a.w. om dominant, onafhankelijk, assertief, competitief en doelgericht te zijn.

Visual/spatial ability

Het vermogen informatie van afbeeldingen in gedachten te manipuleren of er op een andere manier conclusies uit te trekken. Voorbeeld van een test: je ziet een afbeelding van een blokkenstapel. Welke van de drie andere afgebeelde stapels is een rotatie van de eerste stapel?

Self-fulfilling prophecy

Wanneer mensen door hun verwachtingen over het gedrag van anderen er (onbewust) voor zorgen dat anderen zich daadwerkelijk zo gaan gedrag

Gender identity

Bewustzijn van het eigen geslacht en de bijbehorende implicaties

Gender intensification

Het groter worden van de verschillen tussen de geslachten, dat wordt geassocieerd met de toegenomen druk tijdens de puberteit om aan traditionele gender roles te voldoen.

Gender segregation

De neiging van kinderen om met kinderen van hetzelfde geslacht om te gaan en kinderen van het andere geslacht als een out-group te zien

Social-roles hypothesis

De gedachte dat psychologische verschillen tussen mannen en vrouwen niet voortkomen uit geëvolueerde disposities, maar ontstaan door variaties in de rollen die door een cultuur aan mannen en vrouwen worden toegeschreven en door variaties in socialisatiepraktijken om bepaalde eigenschappen in jongens en meisjes te stimuleren

Testicular feminization syndrome (TFS)

Syndroom veroorzaakt door een genetische afwijking waarbij een mannelijke foetus ongevoelig is voor de effecten van mannelijke geslachtshormonen en daardoor vrouwelijke externe genitaliën of ontwikkelt

X-linked recessive trait
Ook wel: sex-linked trait

Een recessieve eigenschap is een eigenschap die wordt bepaald door een recessief gen. Alleen als er twee recessieve genen in een individu aanwezig zijn, openbaart de eigenschap zich. Als het tweede gen dominant is, is het individu drager van de eigenschap. Een X-gebonden recessieve eigenschap is een eigenschap die wordt bepaald door een recessief gen dat zich alleen op X-chromosomen bevindt. X-gebonden recessieve eigenschappen komen meer voor bij mannen, omdat mannen maar één X-chromosoom hebben en daarnaast een Y-chromosoom dat veel korter is en dus minder genen bevat.

Daardoor is de kans minder groot dat er een tweede dominant gen aanwezig is.

Timing of puberty effect

Het gegeven dat individuen die laat in de puberteit komen beter presteren op visueel-ruimtelijke taken dan individuen die vroeg in de puberteit komen

Congenital adrenal hyperplasia (CAH)

Een genetische afwijking die ervoor zorgt dat de hormoonklieren voor de productie van mannelijke hormonen ongewoon veel hormonen produceren vanaf de prenatale periode. Dit heeft vaak tot gevolg dat vrouwelijke foetussen mannelijker worden en uiteindelijk uitgroeien tot androgenized females (zie hieronder).

Androgenized females

Meisjes en vrouwen met mannelijke externe genitaliën, door blootstelling aan een verhoogd niveau van mannelijke geslachtshormonen tijdens de prenatale periode

Psychobiosocial model

Een perspectief op nature-nurture. Volgens het psychobiosociale model beïnvloeden specifieke vroege ervaringen de organisatie van de hersenen, waardoor de responsiviteit van een individu voor vergelijkbare ervaringen in de toekomst wordt beïnvloed

Phallic stage (Freud)

Volgens Freud de derde fase van psychoseksuele ontwikkeling, lopend van het derde tot het zesde levensjaar. In deze fase bevredigen kinderen hun seksuele instinct door hun genitaliën aan te raken en ontwikkelen zij een incestueus verlangen voor de ouder van het andere geslacht. Samen met dit verlangen ontstaat een conflict. Voor jongens is dit het Oedipus complex, voor meisjes het Electra complex (zie hieronder)

Oedipus complex (Freud)

Het conflict dat 3- tot 6-jarige jongens ervaren wanneer zij een incestueus verlangen voor hun moeder ontwikkelen en jaloezie en rivaliteit tegenover hun vader. Tijdens het Oedipus complex ervaren jongens castration anxiety (zie hieronder).

Castration anxiety (Freud)

De angst van jongens dat hun vader hen zal castreren als straf voor hun jaloezie en rivaliteit.

Electra complex (Freud)

Het conflict dat 3- tot 6-jarige meisjes ervaren wanneer zij erachter komen dat hun vader een penis heeft en zij niet, en hem hierom benijden (penis envy). Als gevolg hiervan kiezen ze hun vader als seksobject, in de hoop dat hij het in hun ogen waardevolle orgaan met hen zal delen.

Identification

Een term van Freud voor de neiging van kinderen om een ander persoon, meestal de ouder van hetzelfde geslacht, na te doen en zich hiermee te identificeren.

Direct tuition

Aan kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen door het belonen van gepaste gedragingen en het straffen of op een andere manier ontmoedigen van ongepaste gedragingen. In de context van gender socialisatie zou dit kunnen betekenen: een meisje belonen voor het spelen met een pop en dit bij een jongen juist ontmoedigen

Kohlberg’s Cognitive-Developmental Theory

Deze theorie van Kohlberg stelt o.a. dat kinderen drie stadia doorlopen bij de bewustwording van wat het betekent om een man of een vrouw te zijn: basic gender identity (0-3 jaar), gender stability (3-5 jaar) en gender consistency (5-7 jaar).

Basic gender identity (Kohlberg)

Stadium waarin een kind zichzelf labelt als jongen of meisje.

Gender stability (Kohlberg)

Stadium waarin het kind begrijpt dat geslacht iets is dat niet verandert met de tijd, en dat jongens altijd mannen worden en meisjes altijd vrouwen.

Gender consistency (Kohlberg)

Stadium waarin het gender concept compleet is omdat het kind begrijpt dat geslacht ook iets is dat niet verandert per situatie en dat onafhankelijk is van uiterlijke verschijnen. Het kind snapt bijvoorbeeld dat een man met vrouwenkleren die aan vrouwelijke activiteiten deelneemt nog steeds een man is.

Gender schemas

De verzameling van opvattingen en verwachting over mannen en vrouwen die een individu heeft en die de informatieverwerking beïnvloeden

In-group/out-group schema

De algemene kennis die iemand heeft van manieren, rollen en activiteiten die een man of een vrouw kenmerken, aan de hand waarvan mensen worden geclassificeerd als man of vrouw

Own-sex schema

Gedetailleerde kennis die een individu heeft van het eigen geslacht en die het mogelijk maakt om activiteiten te beoefenen die passen bij het eigen geslacht en om de rol als man of vrouw te vervullen

Androgyny

Een oriëntatie op gender rollen waarbij een individu zowel veel mannelijke als vrouwelijke kenmerken in de eigen persoonlijkheid heeft opgenomen

Sexuality

Verzamelnaam voor gedachten over seks, seksuele handelingen en seksuele oriëntatie. Seksualiteit is een aspect van de zelf.

Sexual orientation

Welke voorkeur men heeft m.b.t. seksuele partners: partners van het andere geslacht (heteroseksueel), van hetzelfde geslacht (homoseksueel) of beide (biseksueel).

Double standard

De opvatting dat bepaald seksueel gedrag gepast is voor het ene maar niet voor het andere geslacht. Bijvoorbeeld: vrouwen die meerdere verschillende sekspartners hebben worden gezien als meer immoreel dan mannen die hetzelfde doen.

Begrip

Betekenis

Thanatos (Freud)

Het aangeboren zelfdestructieve instinct waarvan Freud gelooft dat alle mensen het hebben

Behavioral definition of aggression

Elke actie die ervoor zorgt dat andere organismen aan schadelijke stimuli worden blootgesteld

Intentional definition of aggression

Elke actie die veroorzaakt wordt door de intentie om een ander organisme schade toe te brengen, dat gemotiveerd is om die schade te ontwijken

Hostile aggression

Agressieve acties met als doel het slachtoffer schade toe te brengen (agressie om de agressie)

Instrumental aggression

Agressieve acties met als doel toegang krijgen tot bepaalde objecten of privileges (agressie om persoonlijke doelen te bereiken)

Empathy

Het vermogen om wanneer emoties bij een ander worden waargenomen, zelf diezelfde emoties te voelen

Frustration/aggression hypothesis (Dollard)

De opvatting dat frustratie aanleiding geeft tot agressie en dat alle agressieve acties tot frustratie terug te leiden zijn

Aggressive cues hypothesis (Berkowitz)

De opvatting dat stimuli die geassocieerd worden met agressie aanleiding kunnen geven tot agressieve reacties bij een boos individu

Proactive aggressors

Kinderen die erg agressief zijn, gemakkelijk agressieve acties uitvoeren en die agressie zien als een middel om sociale problemen op te lossen of persoonlijke doelen te bereiken

Reactive aggressors

Kinderen die veel vijandige, wraakzuchtige agressie vertonen vanwege een hostile attributional bias (zie hieronder) en het onvermogen hun boosheid lang genoeg onder controle kunnen houden om vreedzame oplossingen voor sociale problemen te zoeken

Hostile attributional bias

De neiging om schadende acties van anderen in ambigue situaties toe te schrijven aan kwade opzet

Conflict

Situatie waarin twee of meer personen onverenigbare behoeften, wensen of doelen hebben

Retaliatory aggression

Agressiviteit die wordt uitgelokt door daadwerkelijke of ingebeelde provocaties

Passive victims of aggression

Teruggetrokken, angstige kinderen die slachtoffer worden van agressie zonder dat zij iets gedaan lijken te hebben om dit uit te lokken

Provocative victims of aggression

Drukke, temperamentvolle, tegendraadse kinderen die slachtoffer worden van agressie omdat ze niet leuk of irritant gevonden worden door anderen

Bully/victims

Kinderen die vaak gepest worden en daardoor anderen gaan pesten. Leeftijdsgenoten hebben een grotere afkeer van bully/victims dan van bullies of passive victims.

Chronic persistence trajectory

Een mogelijk verloop van agressie; kinderen zijn op jonge leeftijd zeer agressief en laten dezelfde mate van agressie zien in de rest van de kindertijd en de adolescentie

High-level desister trajectory

Een mogelijk verloop van agressie; kinderen zijn op jonge leeftijd zeer agressief maar worden minder agressief naarmate ze ouder worden

Moderate-level desister trajectory

Een mogelijk verloop van agressie; kinderen zijn op jonge leeftijd gematigd agressief en worden minder agressief naarmate ze ouder worden

No-problem trajectory

Een mogelijk verloop van agressie; kinderen zijn nauwelijks agressief gedurende zowel de kindertijd als de adolescentie

Late-onset trajectory

Ook wel: adolescent-limited trajectory

Een mogelijk verloop van agressie; kinderen zijn vroeg in het leven nauwelijks agressief maar worden dat voor kortere tijd tijdens de adolescentie en/of jonge volwassenheid

Relational aggression

Acties die zijn gericht op het schaden van het zelfvertrouwen, de vriendschappen of de sociale status van een individu. Bijvoorbeeld: uitsluiting, acceptatie voor iemand intrekken, roddels verspreiden en iemand belachelijk maken

Collective efficacy

Term voor buurten waarin de buurtbewoners goed contact hebben, vriendschappelijk tegenover elkaar zijn en gebeurtenissen in de buurt in de gaten houden om de openbare orde te handhaven

Power-assertion

Een vorm van disciplineren waarbij de volwassenen gebruik maakt van zijn of haar macht om het gedrag van een kind te veranderen. Bijvoorbeeld: slaan, privileges afnemen. Een opvoeding gekenmerkt door power-assertion praktijken wordt geassocieerd met agressiviteit en vijandigheid bij het kind.

Coercive home environment

Een thuissituatie waarin familieleden elkaar irriteren en agressie of andere antisociale tactieken gebruiken om met deze vervelende ervaring om te gaan. Negatieve bekrachtiging (zie hieronder) speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van zo’n situatie.

Negative reinforcement

Beloning door het wegnemen van een vervelende stimulus. Wanneer door het uitvoeren van een bepaalde actie een vervelende stimulus verdwijnt, wordt de kans groter dat deze actie in de toekomst herhaald zal worden. In de context van een coercive home environment kan dit er als volgt uit zien: een meisje treitert haar oudere broer. Hij schreeuwt tegen haar en ze houdt op. Het treiteren (negatieve stimulus) verdwijnt, waardoor schreeuwen (actie) negatief wordt bekracht. De oudere broer zal in de toekomst waarschijnlijk vaker tegen zijn zusje gaan schreeuwen als ze hem treitert.

Gangs

Groepen adolescenten die zichzelf zien als bij elkaar horend, samen rondhangen en vaak deelnemen aan delinquente of criminele activiteiten

Catharsis hypothesis

De opvatting dat agressieve neigingen afnemen wanneer men de gelegenheid krijgt agressie echt of op symbolische wijze te uiten of waar te nemen. Bijvoorbeeld: als we kinderen een boksbal geven om hun frustraties op te uiten, zullen ze minder agressief worden.

Cathartic technique

Een strategie om agressie te verminderen, in overeenstemming met de catharsis hypothesis (hierboven); kinderen worden aangemoedigd om hun frustratie te uiten op levenloze objecten. Bijvoorbeeld: kinderen een boksbal geven

Incompatible-response technique

Een alternatieve strategie om gedrag te veranderen; volwassenen negeren ongewenst gedrag van kinderen en belonen gedrag dat niet compatibel is met het ongewenste gedrag. Bijvoorbeeld: agressie bij een kind negeren en delen met anderen belonen

Time-out technique

Opvoedingstechniek; een kind dat zich misdraagt wordt uit de setting verwijderd tot het in staat is zich op meer gepaste wijze te gedragen. Bijvoorbeeld: een kind uit een schoolklas ‘op de gang zetten’.

Begrip

Betekenis

Extrafamilial influences

Invloeden van buiten de familie op de cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling van een kind of adolescent

Television literacy

Begrijpen hoe informatie wordt overgebracht in televisieprogramma’s en in staat zijn deze juist te interpreteren. Bijvoorbeeld: een verhaallijn kunnen construeren op basis van de activiteiten van karakters en de opeenvolging van scenes

Mean-world belief

De opvatting dat de wereld een gevaarlijkere en engere plek is dan werkelijk het geval is. Zo’n opvatting wordt gevoed door gewelddadige televisie.

Desensitization hypothesis

De opvatting dat individuen die veel mediageweld zien, langzamerhand minder gevoelig worden voor geweld en meer tolerant voor geweld en agressie

Obesity

Een medische term voor het hebben van een lichaamsgewicht dat minstens 20% boven het ideale gewicht ligt voor de leeftijd, lengte en het geslacht van een individu. Obesitas brengt gezondheidsrisico’s met zich mee.

Computer-assisted instruction

Het onderwijzen van nieuwe concepten en het oefenen van academische vaardigheden met behulp van computers

Metacognition

Kennis over cognitie en de regulatie van cognitieve activiteiten (“cognitie over cognitie”)

Informal curriculum

Doelen van scholing die officieel buiten het curriculum vallen. Bijvoorbeeld: kinderen leren samen te werken, respect te hebben voor gezag en regels en goede burgers te worden

Effective schools

Scholen worden effectief genoemd wanneer zij over het algemeen succesvol zijn in het bereiken van curriculaire en niet-curriculaire doelen, ongeacht de etnische of socio-economische achtergrond of het ras van de scholieren

Ability tracking

Educatieve strategie; scholieren worden gegroepeerd op basis van kunnen en worden vervolgens onderwezen samen met scholieren van vergelijkbaar intellectueel niveau

Authoritative instruction

Stijl van lesgeven gekenmerkt door warmte, controle, veel eisen en ruimte voor autonomie en individuele expressie binnen grenzen

Authoritarian instruction

Stijl van lesgeven gekenmerkt door veel eisen en dreigementen of dwang om deze vervuld te krijgen

Permissive instruction

Stijl van lesgeven gekenmerkt door weinig eisen en weinig actieve begeleiding

Aptitude-treatment interaction (ATI)

Interactie tussen eigenschappen van scholieren en eigenschappen van de leeromgeving. Door deze interactie zijn de uitkomsten van lesgeefpraktijken niet voor elke scholier hetzelfde en niet voor elke scholier even effectief

Pygmalion effect

Het verschijnsel dat verwachtingen van leerkrachten over scholieren de prestatie van die scholieren zo beïnvloeden dat de verwachtingen waarheid worden (self-fulfilling prophecy)

Inclusion
Voorheen: mainstreaming

Scholieren met speciale behoeften in een reguliere schoolklas plaatsen in plaats van hen bij elkaar in speciale klassen te plaatsen

Cooperative learning methods

Kinderen van verschillende achtergronden en niveaus bij elkaar in teams plaatsen, elk teamlid laten werken aan een probleem passend bij zijn of haar niveau en teamleden belonen voor samenwerken en een goede teamprestatie

Begrip

Betekenis

Peers

Individuen die op vergelijkbare niveaus van gedragsmatige complexiteit zitten; individuen die ongeveer even ver zijn in de ontwikkeling. Vaak: leeftijdsgenoten of klasgenoten.

Mixed-age peer interaction

Interacties tussen kinderen die een jaar of meer in leeftijd verschillen

“Mother-only”monkeys (Harlow)

Aapjes die in het experiment van Harlow alleen contact mochten hebben met hun moeder

“Peer-only” monkeys (Harlow)

Aapjes die in het experiment van Harlow na de geboorte van de moeder gescheiden werden en alleen contact mochten hebben met hun peers.

Sociability

Bereidheid om met anderen interactie te hebben en hun aandacht en erkenning te winnen

Social skills

Gedachten, acties en emotieregulaties die kinderen in staat stellen persoonlijke doelen te bereiken met behoud van harmonie met hun sociale partners

Parten’s categories for social complexity of peer interactions

Parten observeerde 2,5- tot 4-jarige kinderen en deelde hen in in categorieën op basis van de complexiteit van hun sociale interacties: (van minder naar meer complex) nonsocial, parallel, associative, cooperative.

Nonsocial activity (Parten)

Kinderen kijken hoe anderen aan het spelen zijn of spelen alleen

Parallel play (Parten)

Kinderen zijn dicht bij elkaar aan het spelen maar er is weinig sprake van interactie

Associative play (Parten)

Kinderen volgen hun eigen interesses maar ruilen wel van speelgoed of zeggen iets over de activiteit van de ander

Cooperative play (Parten)

Kinderen werken samen of nemen aan rol aan in het streven naar een gedeeld doel

Peer group

Sociaal contact vindt bij 6- tot 10-jarigen vaak plaats in peer groups; een groep van peers die regelmatig contact heeft, een gevoel van lidmaatschap geeft, normen formuleert met betrekking tot het uiterlijk, de denkwijze en het gedrag van groepsleden en een hiërarchie heeft. Voorbeeld van een peer group: een scoutinggroep

Clique

Sociaal contact vindt in de vroege adolescentie vooral plaats in cliques; een kleine vriendengroep die vaak contact heeft.

Crowd

In het midden van de adolescentie gaan cliques met vergelijkbare normen en waarden samen in de vorm van een crowd; een grote groep bestaande uit individuen en cliques die normen, waarden en interesses delen. Voorbeelden van crowds: ‘populars’, ‘nerds’, ‘druggies’ en ‘gangstas’

Peer acceptance

De mate waarin een individu leuk of niet leuk gevonden wordt door peers

Sociometric techniques

Sociometrische technieken worden gebruikt om peer acceptance te meten. Kinderen worden gevraagd wie van hun peers zij wel leuk vinden wie niet. Aan de hand hiervan kunnen vier categorieën van peer acceptance worden geïdentificeerd: popular children, rejected children, neglected children, controversial children en average-status children.

Popular children

Kinderen die door veel peer group leden leuk en door weinig niet leuk gevonden worden. (Algemene mening: leuk)

Rejected children

Kinderen die door weinig peer group leden leuk en door veel niet leuk gevonden worden. (Algemene mening: niet leuk) Rejected children kunnen agressive of withdrawn zijn (zie hieronder)

Neglected children

Kinderen die door weinig peer group leden leuk en door weinig niet leuk gevonden worden (Algemene mening: geen mening)

Controversial children

Kinderen die door veel peer group leden leuk en door veel niet leuk worden gevonden (Algemene mening: verdeeld)

Average-status children

Kinderen die door een gemiddeld aantal peer group leden leuk en een gemiddeld aantal niet leuk worden gevonden (Algemene mening: niet heel erg leuk, niet heel erg niet leuk)

Aggressive-rejected children

Verworpen kinderen die veel vijandigheid en agressie in hun interactie met peers laten zien

Withdrawn-rejected children

Verworpen kinderen die passief en sociaal angstig zijn, weinig sociale vaardigheden hebben en ongevoelig zijn voor de verwachtingen van een peer group

Ectomorphic body build

Een dun, recht figuur

Endomorphic body build

Een mollig, rond figuur

Mesomorphic body build

Een atletisch, gespierd figuur

Coaching

Een vorm van sociale vaardigheidstraining waarbij een volwassene sociaal vaardige gedragingen uitlegt en voordoet, het kind de kans geeft deze te oefenen en feedback geeft zodat het kind zijn of haar prestatie kan verbeteren

Social problem-solving training

Een vorm van sociale vaardigheidstraining waarbij een volwassene het kind helpt minder vijandige attributies te maken en vreedzame oplossingen voor conflicten te zoeken, bijvoorbeeld door middel van rollenspel of rollentraining

Friendship

Een sterke, langdurige relatie tussen twee individuen gekenmerkt door loyaliteit, intimiteit en wederzijdse affectie

Self-disclosure

Privé-informatie onthullen aan een ander persoon

Social support

Tastbare en niet-tastbare steun van anderen in tijden van onzekerheid of stress

Prospective study (methode)

Studie waarbij de vermoede oorzaken of bijdragende factoren van een ontwikkelingsuitkomst eerder worden onderzocht, zodat kan worden gezegd of zij daadwerkelijk een bepaalde vorm van ontwikkeling voorspellen

Deviancy training

Interacties tussen probleemkinderen die gedragsproblemen in stand houden en erger maken doordat zij probleemgedrag aantrekkelijk laten lijken

Group norms

De door een groep gedefinieerde regels of verwachtingen over hoe groepsleden moeten denken of zich gedragen

Peer conformity

De neiging om aan de druk van een peer group te voldoen en/of mee te gaan in de wensen van peers

Cross-pressures

Jongeren ervaren vaak cross-pressures; conflicten tussen de waarden en uitingen van hun ouders en de waarden en uitingen van hun peer group