Hoorcollege 5 Materieel Strafrecht

Programma

-        Algemene opmerkingen onvoltooide delictsvormen

-        Dillema’s bij strafbaarheid in voorfase

-        De strafbare poging

-        Strafbare voorbereidingshandelingen

-        Ondeugdelijkheid van poging of voorbereiding

-        De vrijwillige terugtred

Strafbaarheid in de voorfase

Wanneer strafrechtelijk (kunnen) ingrijpen?

-        Denk aan filmfragment

-        Stadia in de tijd gelegen vóór het voltooien van het delict

o   Sommige stadia worden al eerder strafwaardig geacht (denk aan samenspanning ter voorbereiding van het plegen van een bepaald strafbaar feit of een poging tot het plegen van een strafbaar feit)

-        Van gedachte, naar plan, naar voorbereidingen, naar uitvoeringshandelingen (en uiteindelijk het verrichten van de verboden gedraging)

Schematische voorstelling voorbereid strafbaar feit

Gedachte strafbare gedraging <-> Voltooiing strafbaar feit (denk aan voorbereiding op een bankoverval. Vluchtroutes, zorgen voor voorraad wapens etc) -> totaal onvergelijkbaar met kroeggevecht, hierbij gaat het om een ‘’explosieve’’ handeling (het gebeurt zo ontzettend snel dat er geen sprake kan zijn van voorbereiding)

Art 46 Sr -> gaat over voorbereiding

Schematische voorstelling strafbare poging

-        Gedachte strafbare gedragen

-        Verrichten voorbereidingshandeling

-        A. strafbare poging?

-        B. strafbare poging?

-        C. strafbare poging?

-        Voltooiing strafbaar feit

Dillema’s bij poging en voorbereiding

Waarom ingrijpen in de voorfase?

-        Poging en voorbereiding vormen uitbreidingen van strafrechtelijke aansprakelijkheid

-        Bescherming van rechtsgoederen

-        Belang van rechtshandhaving

o   Overheid laat zien dat ze de bescherming van rechtsgoederen serieus neemt

-        Inzetbaarheid strafvorderlijke bevoegdheden

o   Je kan pas spreken van een verdachte in de zin van art 27 lid 1 Sv, indien het strafbare feit helemaal is gepleegd

o   In het geval van voorbereiding op een zwaar misdrijf, kan er eerder worden gesproken van een verdachte -> hier komen allerlei dwangmiddelen bij kijken

Maar hoe ver ingrijpen in de voorfase?

-        Primaat van het uitgangspunt van daadstrafrecht

-        Dus geen intentiestrafrecht (artikel Van der Woude & Van Sliedregt

-        Ook niet bij voorbereiding, want objectief vaststelbare voorbereidingshandelingen vereist

-        Invloed van de pogingsleren

o   Pogingstheorieën  (zie schematische voorstelling strafbare poging)

o   Afhankelijk van hoe je die poging invult, heb je eerder of later te maken met een poging -> gaat er weer om hoe objectief/subjectief je een poging invult

o   In Nederland is er sprake van een gematigde objectieve pogingsleer

o   Hoe strenger de pogingsleer wordt ingevuld, hoe meer vereisten er zijn om te kunnen spreken van een poging

Art. 45 Sr: de strafbare poging (1)

-        Toepassing poging in praktijk

o   Vaak combinatie poging tot ernstig misdrijf met voltooid delict van lichter misdrijf

o   Bijv. primair poging tot doodslag, secundair poging tot zware mishandeling (indien opzet op dood slachtoffer niet kan worden bewezen)

-        Drie voorwaarden

o   Poging tot misdrijf is strafbaar wanneer het voornemen van de dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard (poging tot mishandeling is niet strafbaar, poging tot zware mishandeling wel)

o   Strafmaximum: 2/3

1.      Misdrijf (dus geen overtreding)

2.      Voornemen

o   Moet zijn gericht op een bepaald misdrijf

o   Betreft opzetvorm

o   In de regel volstaat voorwaardelijk opzet

o   Tenzij bijzondere opzetvorm in gronddelict

§  Zwaarder misdrijf in opzetbestanddeel van het gronddelict

o   Geen voornemen vereist op geobjectiveerde bestanddelen

§  Hoeft niet te worden bewezen

o   HR Het Trefpunt

§  Locatie: Café het Trefpunt

§  Verdachte had iets met het slachtoffer uitstaan (beiden aanwezig in café)

§  Verdachte neemt slachtoffer mee naar halletje in café -> zet doorgeladen pistool op hoofd van het slachtoffer

§  Slachtoffer probeerde met hand wapen verdachte af te wenden -> doorgeladen wapen ging af, slachtoffer in voet getroffen

§  Verdachte vervolgd wegens poging tot doodslag -> voornemen op dood slachtoffer door verdachte moest worden bewezen -> Hof zag hier geen probleem in -> uiterlijke verschijningsvorm van gedraging bewijst dat verdachte aanmerkelijke kans op dood verdachte heeft aanvaard

§  HR: ‘’Pistool ging af doordat verdachte zelf in beweging kwam’’ -> poging tot doodslag dus niet bewezen

3.      Begin van uitvoering van grondmisdrijf

o   Criterium: Om van een poging te kunnen spreken, moet een gedraging naar zijn uiterlijke verschijningsvorm zijn gericht op de voltooiing van het grondmisdrijf

Art. 45 Sr: de strafbare poging (2)

-        Het begin van uitvoering

o   Pogingsleren: subjectieve, objectieve en gematigd objectieve leer

o   Ontwikkeling in de rechtspraak: van daadwerkelijke aanvang van het delict, naar aanvang van eerste fase van een plan, en nu:

-        Subjectieve pogingsleer

o   Hierin wordt betrekkelijk veel aandacht besteed aan de intentie van de verdachte

o   Gevaarlijke gezindheid van de verdachte staat centraal

o   Accent ligt dus op de intentie

-        Objectieve pogingsleer

o   Hier staat de gedraging centraal (het begin van uitvoering)

o   Hier worden veel eisen aan gesteld

-        Gematigd objectieve leer

o   Bekend voorbeeld: HR Eindhovense brandstichting

§  Crisistijd (1934)

§  Betreft echtpaar

§  Wilde huis in brand steken om verzekeringspremie op te strijken

§  Hadden huis eerst leeggehaald

§  Vervolgens lappen stof in benzine gedrenkt

§  Gaspistool in huis geïnstalleerd -> aan trekker touw bevestigd, dat door raam heen ging en buiten over muurtje heen

§  Echtpaar werd gesnapt door benzinelucht die zich verspreidde (argwaan buurtbewoners)

§  HR: ‘’Er kan pas van een strafbare poging tot brandstichting sprake zijn, als er een uitvoeringshandeling aanwezig is die zonder ingrijpen rechtstreeks zou leiden tot het beoogde gevolg (brand)

§  Leverde flink wat kritiek op -> een dergelijke redenatie maakt een poging bijna onbewijsbaar

o   Sluit aan bij art. 45 Sr: eist bij begin van uitvoering een subjectieve én objectieve kant

o   Gingen heel wat juridische ontwikkelingen aan vooraf

o   Zaak uit 1951: Poging tot gasmoord-zaak

§  Minnaar en gehuwde vrouw hadden plan om echtgenoot vrouw te vermoorden

§  Wilden echtgenoot op hoofd tikken (bewusteloos laten geraken) en vervolgens met zijn hoofd bij een opengedraaid gasfornuis neerleggen

§  Minnaar bereikte slaapkamer, sloeg ermee naar slapende echtgenoot -> draaide net op dat moment op zijn zij -> hamer schampte echtgenoot slechts -> vechtpartij, rest is geschiedenis

§  Poging tot doodslag ten laste gelegd -> aanvang eerste fase -> uiterlijke verschijningsvorm (zie 3. Onder Art. 45 Sr (1) ) -> criterium dat Hoge Raad sinds Cito-arrest (1978) ging hanteren

o   Cito-arrest

§  Verdachten wilden met auto geldtransport overvallen

§  Liepen op uitzendbureau af met helm op, tas in de hand en met geladen pistool, belden vervolgens aan

§  Omstander had politie al ingeschakeld

§  Hier was al sprake van poging tot afpersing (vermomming, aanbellen, tas, geladen pistool etc)

§  Gaat dus weer om gerichtheid op voltooien van grondmisdrijf (in dit geval moest het eruit zien als een poging tot afpersing)

o   Grenswisselkantoor

§  Vergelijkbaar geval met Cito-arrest

§  Twee verdachten waren van plan grenswisselkantoor te overvallen

§  Hadden pruiken, knevelmateriaal en wapens bij zich, reden in gestolen auto met vervalste kentekenplaat

§  Bedoeling was om de kantoorbediende af te snellen en te dwingen geld in hun zakken te stoppen

§  Argwaande politieagent in auto heeft verdachten uiteindelijk ingerekend

§  Cruciaal verschil met Cito-casus: verdachten zaten nog in de auto en knevelmateriaal en wapens waren niet zichtbaar, bovendien hadden de mannen de pruiken nog niet op

§  HR: ‘’Er was niet voldoende te zien aan de uiterlijke verschijningsvorm dat er sprake zou zijn van een poging tot afpersing’’ -> ‘’Politie heeft te snel ingegrepen’’

§  Art. 46 Sr (strafbare voorbereiding) bestond nog niet -> als de strafbare poging niet kon worden bewezen, waren de verdachten niet strafbaar

o   Factoren bij het vaststellen van een strafbare poging

§  Waargenomen gedraging

§  Plaats, tijd en omgeving van de gedraging

§  Rol van het voornemen

§  Belang van het concrete delict

Gedachte strafbare gedraging – verrichten voorbereidingshandeling – subjectieve pogingsleer – gematigd objectieve pogingsleer – objectieve pogingsleer – voltooiing strafbaar feit

Art. 46 Sr: de strafbare voorbereiding (1)

Verschil tussen poging en voorbereiding

-        Geen begin van uitvoering

-        Strafmaximum: 1 / 2

-        Vijf voorwaarden

1.      Misdrijf > acht jaar

o   Bepaald misdrijf

o   HR Bepaaldheid van het misdrijf

§  Er worden enige eisen gesteld aan bepalen van welk (zwaar) misdrijf er sprake is (in andere woorden: welk zwaar misdrijf willen de verdachten nou gaan plegen)

2.      Voorbereidingsmiddel

o   Wat voor middel is er in de voorbereiding gebruikt (soorten middelen staan limitatief art. 46 opgesomd)

o   Ruim bereik dus bestemming is bepalend

o   HR Bepaaldheid van het misdrijf

3.      Bestemming middel

o   ‘’Kennelijk’’ per 1 feb. 2007 vervallen

o   Middelen zijn afzonderlijk of gezamenlijk bestemd tot grondmisdrijf

o   Zie Samir A, had allerlei plattegronden van kerncentrales, de Tweede Kamer, de AIVD -> ook materialen in woning aangetroffen als munitie, materialen om een bom te maken etc. -> Vermoeden ontstond dat Samir A bezig was met het voorbereiden van een of meerdere aanslagen -> Volgens het Hof waren de spullen niet bestemd tot het begaan van het grondmisdrijf, omdat ze niet per definitie geschikt zijn voor het plegen van een aanslagen -> Hof bleef wel overtuigd van terroristische intenties van Samir A: knullige voorbereiding leidde echter wel tot vrijspraak

§  HR: Twijfelde niet aan intenties verdachte, bestemming middelen is echter wel heel objectief opgevat door het Hof -> Je moet vaststellen of de middelen afzonderlijk of in verband, naar hun uiterlijke verschijningsvorm dienstig zijn voor het doel dat de gebruiker voor ogen had

4.      Opz. voorbereidingshandeling

o   Limitatief omschreven in art. 46 Sr

o   Maar ruim bereik

o   Voorwaardelijk opzet volstaat

5.      Opzet op grondmisdrijf

o   In toekomstgericht, gaat over een plan

o   Moet zijn gericht op bepaald misdrijf

o   Voorbeeld: HR Brief in jaszak

§  Er was op basis van de brief niet duidelijk of de verdachte een geldtransport wilde overvallen (er kon dus niet hard worden gemaakt of er sprake was van strafbare voorbereiding van het gronddelict -> afpersing)

-        Nog enkele opmerkingen

o   Ook individuele voorbereiding is strafbaar

o   Bijzondere voorbereidingsdelicten

Ondeugdelijke poging en voorbereiding

Ondeugdelijke poging

-        Relatief versus absoluut ondeugdelijk middel of object

o   Voorbeeld absoluut ondeugdelijk object -> bijvoorbeeld een gestorven persoon opnieuw te proberen te vermoorden

§  Het komt niet of nauwelijks voor dat een beroep hierop slaagt

-        Alleen absoluut ondeugdelijke poging is in beginsel straffeloos

o   Ook al heb je een heel kwaadaardige intentie, kan een dergelijke poging nooit strafbaar worden gesteld

-        Want anders wordt alleen een intentie bestraft

Ondeugdelijke voorbereiding

-        HR Samir A. biedt ruimte om wel strafbare voorbereiding aan te nemen bij (absoluut?) ondeugdelijke voorbereidingsmiddelen

-        HR Ondeugdelijke voorbereiding? Bevestigt strafbaarheid van ondeugdelijk object van de voorbereiding

-        Dus de intentie ‘’repareert’’ de ondeugdelijkheid; daarmee wordt een intentie gestraft; maar wel in context van strekking van de gedragingen

-        DIT NOG EVEN TERUGKIJKEN

Art. 46b: vrijwillige terugtred (1)

Karakter en bereik

-        Geldt bij poging en voorbereiding

-        Kan in beginsel worden ingeroepen tót net voor de voltooiing delict

-        Bijzondere, persoonsgebonden strafuitsluitingsgrond

-        Persoonsgebonden; verdachte komt zelf tot inkeer

Vereisten bij poging; HR Remkabel

-        Verdachte had remkabel doorgesneden van auto, poging tot doodslag tenlastegelegd -> belde uur na doorsnijden kabel slachtoffers op met de mededeling dat ze niet in de auto moeten gaan zitten

o   Hof: ‘’Te laat gebeld’’

o   HR: ‘’Is de terugtrekking geschikt om de aard en het gevolg van de gedraging te beletten/is er niet teveel tijd verstreken tussen poging en terugtrekking’’

-        Misdrijf is nog niet voltooid

-        Terugtred komt voort uit autonoom wilsbesluit verdachte

-        Externe prikkels/omstandigheden mogen niet de overhand hebben

-        Bij voltooide poging: terugtredgedraging moet naar aard en tijdstip geschikt zijn om het intreden van het gevolg te beletten

-        Daarbij is relevant de mate van waarschijnlijkheid dat het gevolg ook zonder terugtredgedraging zou zijn ingetreden

Art. 46b: vrijwillige terugtred (2)

Vereisten bij voorbereiding

-        Bij voorbereiding is alles wat minder duidelijk

-        Terugtred komt voort uit autonoom wilsbesluit verdachte

-        Externe prikkels/omstandigheden mogen niet de overhand hebben (HR Juwelierszaak)

-        Net als bij voltooide poging is een ‘’actus contrarius’’ vereist:

-        Terugtredgedraging moet voltooide voorbereiding ongedaan maken

Slotopmerkingen

-        Aanvaarding van vrijwillige terugtred leidt tot ovar

-        Verdachte moet vrijwillige terugtred aannemelijk doen worden

Hoorcollege 5 Materieel Strafrecht

Programma

-        Algemene opmerkingen onvoltooide delictsvormen

-        Dillema’s bij strafbaarheid in voorfase

-        De strafbare poging

-        Strafbare voorbereidingshandelingen

-        Ondeugdelijkheid van poging of voorbereiding

-        De vrijwillige terugtred

Strafbaarheid in de voorfase

Wanneer strafrechtelijk (kunnen) ingrijpen?

-        Denk aan filmfragment

-        Stadia in de tijd gelegen vóór het voltooien van het delict

o   Sommige stadia worden al eerder strafwaardig geacht (denk aan samenspanning ter voorbereiding van het plegen van een bepaald strafbaar feit of een poging tot het plegen van een strafbaar feit)

-        Van gedachte, naar plan, naar voorbereidingen, naar uitvoeringshandelingen (en uiteindelijk het verrichten van de verboden gedraging)

Schematische voorstelling voorbereid strafbaar feit

Gedachte strafbare gedraging <-> Voltooiing strafbaar feit (denk aan voorbereiding op een bankoverval. Vluchtroutes, zorgen voor voorraad wapens etc) -> totaal onvergelijkbaar met kroeggevecht, hierbij gaat het om een ‘’explosieve’’ handeling (het gebeurt zo ontzettend snel dat er geen sprake kan zijn van voorbereiding)

Art 46 Sr -> gaat over voorbereiding

Schematische voorstelling strafbare poging

-        Gedachte strafbare gedragen

-        Verrichten voorbereidingshandeling

-        A. strafbare poging?

-        B. strafbare poging?

-        C. strafbare poging?

-        Voltooiing strafbaar feit

Dillema’s bij poging en voorbereiding

Waarom ingrijpen in de voorfase?

-        Poging en voorbereiding vormen uitbreidingen van strafrechtelijke aansprakelijkheid

-        Bescherming van rechtsgoederen

-        Belang van rechtshandhaving

o   Overheid laat zien dat ze de bescherming van rechtsgoederen serieus neemt

-        Inzetbaarheid strafvorderlijke bevoegdheden

o   Je kan pas spreken van een verdachte in de zin van art 27 lid 1 Sv, indien het strafbare feit helemaal is gepleegd

o   In het geval van voorbereiding op een zwaar misdrijf, kan er eerder worden gesproken van een verdachte -> hier komen allerlei dwangmiddelen bij kijken

Maar hoe ver ingrijpen in de voorfase?

-        Primaat van het uitgangspunt van daadstrafrecht

-        Dus geen intentiestrafrecht (artikel Van der Woude & Van Sliedregt

-        Ook niet bij voorbereiding, want objectief vaststelbare voorbereidingshandelingen vereist

-        Invloed van de pogingsleren

o   Pogingstheorieën  (zie schematische voorstelling strafbare poging)

o   Afhankelijk van hoe je die poging invult, heb je eerder of later te maken met een poging -> gaat er weer om hoe objectief/subjectief je een poging invult

o   In Nederland is er sprake van een gematigde objectieve pogingsleer

o   Hoe strenger de pogingsleer wordt ingevuld, hoe meer vereisten er zijn om te kunnen spreken van een poging

Art. 45 Sr: de strafbare poging (1)

-        Toepassing poging in praktijk

o   Vaak combinatie poging tot ernstig misdrijf met voltooid delict van lichter misdrijf

o   Bijv. primair poging tot doodslag, secundair poging tot zware mishandeling (indien opzet op dood slachtoffer niet kan worden bewezen)

-        Drie voorwaarden

o   Poging tot misdrijf is strafbaar wanneer het voornemen van de dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard (poging tot mishandeling is niet strafbaar, poging tot zware mishandeling wel)

o   Strafmaximum: 2/3

1.      Misdrijf (dus geen overtreding)

2.      Voornemen

o   Moet zijn gericht op een bepaald misdrijf

o   Betreft opzetvorm

o   In de regel volstaat voorwaardelijk opzet

o   Tenzij bijzondere opzetvorm in gronddelict

§  Zwaarder misdrijf in opzetbestanddeel van het gronddelict

o   Geen voornemen vereist op geobjectiveerde bestanddelen

§  Hoeft niet te worden bewezen

o   HR Het Trefpunt

§  Locatie: Café het Trefpunt

§  Verdachte had iets met het slachtoffer uitstaan (beiden aanwezig in café)

§  Verdachte neemt slachtoffer mee naar halletje in café -> zet doorgeladen pistool op hoofd van het slachtoffer

§  Slachtoffer probeerde met hand wapen verdachte af te wenden -> doorgeladen wapen ging af, slachtoffer in voet getroffen

§  Verdachte vervolgd wegens poging tot doodslag -> voornemen op dood slachtoffer door verdachte moest worden bewezen -> Hof zag hier geen probleem in -> uiterlijke verschijningsvorm van gedraging bewijst dat verdachte aanmerkelijke kans op dood verdachte heeft aanvaard

§  HR: ‘’Pistool ging af doordat verdachte zelf in beweging kwam’’ -> poging tot doodslag dus niet bewezen

3.      Begin van uitvoering van grondmisdrijf

o   Criterium: Om van een poging te kunnen spreken, moet een gedraging naar zijn uiterlijke verschijningsvorm zijn gericht op de voltooiing van het grondmisdrijf

Art. 45 Sr: de strafbare poging (2)

-        Het begin van uitvoering

o   Pogingsleren: subjectieve, objectieve en gematigd objectieve leer

o   Ontwikkeling in de rechtspraak: van daadwerkelijke aanvang van het delict, naar aanvang van eerste fase van een plan, en nu:

-        Subjectieve pogingsleer

o   Hierin wordt betrekkelijk veel aandacht besteed aan de intentie van de verdachte

o   Gevaarlijke gezindheid van de verdachte staat centraal

o   Accent ligt dus op de intentie

-        Objectieve pogingsleer

o   Hier staat de gedraging centraal (het begin van uitvoering)

o   Hier worden veel eisen aan gesteld

-        Gematigd objectieve leer

o   Bekend voorbeeld: HR Eindhovense brandstichting

§  Crisistijd (1934)

§  Betreft echtpaar

§  Wilde huis in brand steken om verzekeringspremie op te strijken

§  Hadden huis eerst leeggehaald

§  Vervolgens lappen stof in benzine gedrenkt

§  Gaspistool in huis geïnstalleerd -> aan trekker touw bevestigd, dat door raam heen ging en buiten over muurtje heen

§  Echtpaar werd gesnapt door benzinelucht die zich verspreidde (argwaan buurtbewoners)

§  HR: ‘’Er kan pas van een strafbare poging tot brandstichting sprake zijn, als er een uitvoeringshandeling aanwezig is die zonder ingrijpen rechtstreeks zou leiden tot het beoogde gevolg (brand)

§  Leverde flink wat kritiek op -> een dergelijke redenatie maakt een poging bijna onbewijsbaar

o   Sluit aan bij art. 45 Sr: eist bij begin van uitvoering een subjectieve én objectieve kant

o   Gingen heel wat juridische ontwikkelingen aan vooraf

o   Zaak uit 1951: Poging tot gasmoord-zaak

§  Minnaar en gehuwde vrouw hadden plan om echtgenoot vrouw te vermoorden

§  Wilden echtgenoot op hoofd tikken (bewusteloos laten geraken) en vervolgens met zijn hoofd bij een opengedraaid gasfornuis neerleggen

§  Minnaar bereikte slaapkamer, sloeg ermee naar slapende echtgenoot -> draaide net op dat moment op zijn zij -> hamer schampte echtgenoot slechts -> vechtpartij, rest is geschiedenis

§  Poging tot doodslag ten laste gelegd -> aanvang eerste fase -> uiterlijke verschijningsvorm (zie 3. Onder Art. 45 Sr (1) ) -> criterium dat Hoge Raad sinds Cito-arrest (1978) ging hanteren

o   Cito-arrest

§  Verdachten wilden met auto geldtransport overvallen

§  Liepen op uitzendbureau af met helm op, tas in de hand en met geladen pistool, belden vervolgens aan

§  Omstander had politie al ingeschakeld

§  Hier was al sprake van poging tot afpersing (vermomming, aanbellen, tas, geladen pistool etc)

§  Gaat dus weer om gerichtheid op voltooien van grondmisdrijf (in dit geval moest het eruit zien als een poging tot afpersing)

o   Grenswisselkantoor

§  Vergelijkbaar geval met Cito-arrest

§  Twee verdachten waren van plan grenswisselkantoor te overvallen

§  Hadden pruiken, knevelmateriaal en wapens bij zich, reden in gestolen auto met vervalste kentekenplaat

§  Bedoeling was om de kantoorbediende af te snellen en te dwingen geld in hun zakken te stoppen

§  Argwaande politieagent in auto heeft verdachten uiteindelijk ingerekend

§  Cruciaal verschil met Cito-casus: verdachten zaten nog in de auto en knevelmateriaal en wapens waren niet zichtbaar, bovendien hadden de mannen de pruiken nog niet op

§  HR: ‘’Er was niet voldoende te zien aan de uiterlijke verschijningsvorm dat er sprake zou zijn van een poging tot afpersing’’ -> ‘’Politie heeft te snel ingegrepen’’

§  Art. 46 Sr (strafbare voorbereiding) bestond nog niet -> als de strafbare poging niet kon worden bewezen, waren de verdachten niet strafbaar

o   Factoren bij het vaststellen van een strafbare poging

§  Waargenomen gedraging

§  Plaats, tijd en omgeving van de gedraging

§  Rol van het voornemen

§  Belang van het concrete delict

Gedachte strafbare gedraging – verrichten voorbereidingshandeling – subjectieve pogingsleer – gematigd objectieve pogingsleer – objectieve pogingsleer – voltooiing strafbaar feit

Art. 46 Sr: de strafbare voorbereiding (1)

Verschil tussen poging en voorbereiding

-        Geen begin van uitvoering

-        Strafmaximum: 1 / 2

-        Vijf voorwaarden

1.      Misdrijf > acht jaar

o   Bepaald misdrijf

o   HR Bepaaldheid van het misdrijf

§  Er worden enige eisen gesteld aan bepalen van welk (zwaar) misdrijf er sprake is (in andere woorden: welk zwaar misdrijf willen de verdachten nou gaan plegen)

2.      Voorbereidingsmiddel

o   Wat voor middel is er in de voorbereiding gebruikt (soorten middelen staan limitatief art. 46 opgesomd)

o   Ruim bereik dus bestemming is bepalend

o   HR Bepaaldheid van het misdrijf

3.      Bestemming middel

o   ‘’Kennelijk’’ per 1 feb. 2007 vervallen

o   Middelen zijn afzonderlijk of gezamenlijk bestemd tot grondmisdrijf

o   Zie Samir A, had allerlei plattegronden van kerncentrales, de Tweede Kamer, de AIVD -> ook materialen in woning aangetroffen als munitie, materialen om een bom te maken etc. -> Vermoeden ontstond dat Samir A bezig was met het voorbereiden van een of meerdere aanslagen -> Volgens het Hof waren de spullen niet bestemd tot het begaan van het grondmisdrijf, omdat ze niet per definitie geschikt zijn voor het plegen van een aanslagen -> Hof bleef wel overtuigd van terroristische intenties van Samir A: knullige voorbereiding leidde echter wel tot vrijspraak

§  HR: Twijfelde niet aan intenties verdachte, bestemming middelen is echter wel heel objectief opgevat door het Hof -> Je moet vaststellen of de middelen afzonderlijk of in verband, naar hun uiterlijke verschijningsvorm dienstig zijn voor het doel dat de gebruiker voor ogen had

4.      Opz. voorbereidingshandeling

o   Limitatief omschreven in art. 46 Sr

o   Maar ruim bereik

o   Voorwaardelijk opzet volstaat

5.      Opzet op grondmisdrijf

o   In toekomstgericht, gaat over een plan

o   Moet zijn gericht op bepaald misdrijf

o   Voorbeeld: HR Brief in jaszak

§  Er was op basis van de brief niet duidelijk of de verdachte een geldtransport wilde overvallen (er kon dus niet hard worden gemaakt of er sprake was van strafbare voorbereiding van het gronddelict -> afpersing)

-        Nog enkele opmerkingen

o   Ook individuele voorbereiding is strafbaar

o   Bijzondere voorbereidingsdelicten

Ondeugdelijke poging en voorbereiding

Ondeugdelijke poging

-        Relatief versus absoluut ondeugdelijk middel of object

o   Voorbeeld absoluut ondeugdelijk object -> bijvoorbeeld een gestorven persoon opnieuw te proberen te vermoorden

§  Het komt niet of nauwelijks voor dat een beroep hierop slaagt

-        Alleen absoluut ondeugdelijke poging is in beginsel straffeloos

o   Ook al heb je een heel kwaadaardige intentie, kan een dergelijke poging nooit strafbaar worden gesteld

-        Want anders wordt alleen een intentie bestraft

Ondeugdelijke voorbereiding

-        HR Samir A. biedt ruimte om wel strafbare voorbereiding aan te nemen bij (absoluut?) ondeugdelijke voorbereidingsmiddelen

-        HR Ondeugdelijke voorbereiding? Bevestigt strafbaarheid van ondeugdelijk object van de voorbereiding

-        Dus de intentie ‘’repareert’’ de ondeugdelijkheid; daarmee wordt een intentie gestraft; maar wel in context van strekking van de gedragingen

-        DIT NOG EVEN TERUGKIJKEN

Art. 46b: vrijwillige terugtred (1)

Karakter en bereik

-        Geldt bij poging en voorbereiding

-        Kan in beginsel worden ingeroepen tót net voor de voltooiing delict

-        Bijzondere, persoonsgebonden strafuitsluitingsgrond

-        Persoonsgebonden; verdachte komt zelf tot inkeer

Vereisten bij poging; HR Remkabel

-        Verdachte had remkabel doorgesneden van auto, poging tot doodslag tenlastegelegd -> belde uur na doorsnijden kabel slachtoffers op met de mededeling dat ze niet in de auto moeten gaan zitten

o   Hof: ‘’Te laat gebeld’’

o   HR: ‘’Is de terugtrekking geschikt om de aard en het gevolg van de gedraging te beletten/is er niet teveel tijd verstreken tussen poging en terugtrekking’’

-        Misdrijf is nog niet voltooid

-        Terugtred komt voort uit autonoom wilsbesluit verdachte

-        Externe prikkels/omstandigheden mogen niet de overhand hebben

-        Bij voltooide poging: terugtredgedraging moet naar aard en tijdstip geschikt zijn om het intreden van het gevolg te beletten

-        Daarbij is relevant de mate van waarschijnlijkheid dat het gevolg ook zonder terugtredgedraging zou zijn ingetreden

Art. 46b: vrijwillige terugtred (2)

Vereisten bij voorbereiding

-        Bij voorbereiding is alles wat minder duidelijk

-        Terugtred komt voort uit autonoom wilsbesluit verdachte

-        Externe prikkels/omstandigheden mogen niet de overhand hebben (HR Juwelierszaak)

-        Net als bij voltooide poging is een ‘’actus contrarius’’ vereist:

-        Terugtredgedraging moet voltooide voorbereiding ongedaan maken

Slotopmerkingen

-        Aanvaarding van vrijwillige terugtred leidt tot ovar

-        Verdachte moet vrijwillige terugtred aannemelijk doen worden