Bewijsbeslag, HR 13-09-2013, NJ 2014 nr. 455

Onderwerp

De zaak betreft de vraag wanneer men conservatoire beslag kan leggen. Dit is krachtens artikel 392 Rv toegestaan voor IE-zaken, na verzoek van een der partijen aan de rechter. Is het conservatoir beslag ook mogelijk in niet-IE zaken? Er bestaat geen wettelijke grondslag voor conservatoir beslag voor niet-IE zaken. De ‘normale’ beslaglegging vindt plaats indien voldaan is aan de vereisten van artikel 843a Rv. De verzoeker moet een gegronde vrees hebben voor verduistering. De Hoge Raad geeft in dit arrest richtlijnen voor de praktische uitvoering van een conservatoir beslag voor IE-zaken en niet IE-zaken.

Casus

De eiseres vordert in het geding dat de rechtbank aanleiding geeft tot het stellen van prejudiciële vragen aan de Hoge Raad. De gedaagde heeft 16.000 e-mails te beschikken die zijn gelijk zouden moeten aantonen, maar de gedaagde was niet bereid om deze e-mails aan eisers af te staan. De eisers vraagt de rechtbank om bewijsbeslag te mogen leggen op de genoemde e-mails, met gerechtelijke bewaring op grond van artikel 709 Rv. De voorzieningenrechter heeft dit verlof verleend en is er bewijsbeslag gelegd. Vervolgens heeft de voorzieningenrechter beide partijen en hun raadslieden in de gelegenheid gesteld om zich uit te laten over zijn voornemen om prejudiciële vragen aan de Hoge Raad te stellen. De voorzieningenrechter kreeg toestemming van partijen en heeft prejudiciële vragen aan de Hoge Raad voorgelegd op grond van artikel 392 lid 1 Rv. De vragen betreffen de vraag of in zaken die niet IE-zaken zijn, de mogelijkheid bestaat voor het leggen van een bewijsbeslag. De wet biedt hier namelijk geen grondslag voor.

Uitspraak Hoge Raad

De Hoge Raad bevestigd de vraag over de toelaatbaarheid van bewijsbeslag in niet-IE zaken. De wet geeft geen uitdrukkelijke grondslag voor een dergelijke beslaglegging, maar de Hoge Raad ziet voldoende grondslag in artikel 730 Rv in combinatie met artikel 843a Rv. Hieromtrent staat een wetsvoorstel, de wetgever heeft aan de Hoge Raad gevraagd deze ontwikkelingen in de rechtspraktijk af te wachten. De Hoge Raad moet desondanks toch een aantal uitgangspunten formuleren. Er moet sprake zijn van de toepasselijkheid van het conservatoir beslag op basis van  artikel 843a Rv. Dit zorgt voor de waarborging tot het toetsen van een verzoek aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit en dat het bewijsbeslag niet wordt ontaard. De verzoeker moet een voldoende belang hebben bij conservatoir beslag, men moet dit zo precies mogelijk omschrijven. Tevens moet er sprake zijn van een gegronde vrees voor verduistering, de verzoeker moet zijn belang bij conservatoir beslag aannemelijk maken en hierbij feiten en omstandigheden stellen waarom conservatoir beslag noodzakelijk is, de gegronde vrees voor verduistering. Bij het rechterlijk verlof tot het leggen van bewijsbeslag mag de verzoeker niet aanwezig zijn, de verzoeker verwerft hierbij geen rechten. De voorzieningenrechter in casu heeft voorlopig verlof verleent tot het leggen van bewijsbeslag en het stellen van prejudiciële vragen, dit is door de spoedeisendheid van dit onderhavige geval verenigbaar met artikel 392 lid 5 Rv.