Vragen

Vraag 1

Er zijn in Nederland vele honderden bestuursorganen die gezamenlijk dagelijks vele duizenden besluiten nemen. Het zou ondoenlijk zijn als elke Nederlandse burger tegen elk van deze besluiten zou kunnen opkomen in juridische procedures (hoe dat gaat, behandelen we in thema 6). In de Awb is ervoor gekozen dat recht alleen toe te kennen aan belanghebbenden. Het is dus van groot belang om te weten wanneer iemand belanghebbende is bij een besluit. Reden temeer om daar eens mee te oefenen. Geef voor elke van onderstaande casus aan of de daarin opgevoerde (rechts)personen belanghebbende zijn bij de besluiten die in de casus zijn omschreven:

Vraag 1a

Deniz en Joyce willen een festival organiseren in de gemeente Utrecht. Op grond van de evenementenverordening van de gemeente Utrecht geeft de burgemeester hen hiervoor geen vergunning (dit is een besluit in de zin van de Awb). Zijn Deniz en Joyce belanghebbende bij dit besluit?

Vraag 1b

Een goede vriend van mevrouw Visser is eigenaar van een mooi pand in Rotterdam. In dat pand wordt een grote hoeveelheid harddrugs aangetroffen. De burgemeester van de gemeente Rotterdam past bestuursdwang toe op grond van artikel 13b Opiumwet, wat erop neerkomt dat het pand voor de duur van drie maanden gesloten wordt en niemand nog toegang tot het pand krijgt (ook de eigenaar niet). Dit is een besluit in de zin van de Awb. Is mevrouw Visser belanghebbende bij dit besluit?

Vraag 1c

De Lange Moersdyk is een weg tussen de Friese dorpjes Anjum en Morra. Deze weg wordt door de gemeenteraad van de gemeente Dongeradeel aan het openbaar verkeer onttrokken (de weg wordt definitief afgesloten). Dit is een besluit in de zin van de Awb. De reden voor dit besluit is dat langs deze weg een militair oefenterrein (voor schietoefeningen) wordt geopend.

Allard Schoonderbeek is eigenaar van een middelgrote supermarkt die eigenlijk alleen goed te bereiken is via deze weg. Zonder deze weg zouden zijn klanten minstens 10 kilometer moeten omrijden. Allard vreest dat dit ten koste gaat van zijn omzet. Er zijn in buurt namelijk genoeg andere supermarkten die in dat geval beter bereikbaar zijn. Is Allard belanghebbende?

Joost Schuurman is holistisch genezer uit Amsterdam. Hij gaat ervan uit dat de onttrekking van deze weg aan het openbaar verkeer een zodanige verstoring oplevert voor het vrijelijk vloeien van de aardstralen dat dit gaat leiden tot massale hoofdpijnklachten in Zuid-Limburg. Is Joost belanghebbende?

Anja Suikerveld is gepensioneerd en woonachtig in Dokkum (ongeveer 12 kilometer verderop) en gaat elke week fietsen in de Friese weilanden. De Lange Moersdyk is onderdeel van haar vaste route en ze vindt het zonde dat deze afgesloten wordt. Is Anja belanghebbende bij dit besluit?

Bas van Gent is de zoon van Lodewijck van Gent. Hij is 18 jaar en speelt met het idee om in de toekomst het bedrijf van zijn vader over te nemen. Als dat werkelijkheid zou worden, heeft Bas er ook last van dat de weg niet meer te gebruiken is. Is Bas belanghebbende bij dit besluit?

Volgens haar statuten zet de Stichting Cultureel-Historisch Landschap Noordoost Friesland zich in voor het behoud van wandelroutes en fietsroutes in het historische (voormalig) moerasgebied van de zogenaamde ‘Friese Kolken’ (waarin de Lange Moersyk ligt). De Stichting organiseert in dit verband lezingen, wandeltochten en fietstochten. De onttrekking van de Lange Moersdyk aan het verkeer zou volgens deze stichting het Noordoost Friese culturele erfgoed ernstig geweld aandoen. Is de Stichting belanghebbende?

Vraag 1d

De Stichting Consumentenbescherming Energie ontvangt al jaren subsidie van de minister van Economische Zaken voor het werk dat zij doet in het behartigen van de belangen van gedupeerden van stroomstoringen. De minister van Economische Zaken besluit op een zeker moment de subsidie drastisch te verlagen (dit is een besluit in de zin van de Awb). Is de Stichting belanghebbende bij dit besluit?

Vraag 1e

Op 29 juni 2017 legde de Autoriteit Consument en Markt (ACM, een bestuursorgaan) de NS een boete op van bijna 41 miljoen euro. Dit is een besluit in de zin van de Awb. Is de NS belanghebbende bij dit besluit?

Inge is vaste reiziger van de NS en heeft bewijs in handen dat de NS de tarieven van het treinreizen gaat verhogen om de boete te kunnen betalen zonder verlies te lijden. Inge vindt dit een goede reden om ACM te dwingen niet zo’n hoge boete op te leggen. Is Inge belanghebbende bij het besluit van ACM?

Vraag 2

Geef van de volgende instanties aan of ze kunnen worden aangemerkt als een bestuursorgaan in de zin van artikel 1:1 lid 1 onder van de Awb zijn (a-orgaan):

Vraag 2a

De Commissaris van de Koning van de provincie Utrecht;

Vraag 2b

De Minister van Veiligheid en Justitie.

Vraag 2c

De 'personal assistant' van de minister van Veiligheid en Justitie.

Vraag 2d

De Tweede Kamer der STaten Generaal.

Vraag 2e

De stichting Autoriteit Financiële Markten

Vraag 3

Beantwoord onderstaande vragen:

Vraag 3a

Geef aan wat het positieve en het negatieve aspect van het legaliteitsbeginsel inhouden.

Vraag 3b

Waarom is van belang om te weten of een organisatie een bestuursorgaan is?

Vraag 3c

Welke soorten bestuursorganen kennen we?

Vraag 3d

Waarom is dit onderscheid juridisch relevant?

Vraag 3e

Waar kan de definitie van een besluit worden gevonden in de Awb?

Vraag 3f

Leg uit waarom het juridisch relevant is of een beslissing van een overheidsinstantie wel of geen besluit in de zin van de Awb is.

Antwoordindicatie

Vraag 1

Vraag 1a

Ex art 1:2 eerste lid Awb → hebben zij een rechtstreeks belang? Ja

Zijn zij normadressaat? Ja, dus belanghebbende.

Vraag 1b

Nee, mevrouw Visser heeft in geen enkele zin enige betrokkenheid bij dit besluit van de gemeente.

Vraag 1c

Allard wordt rechtstreeks in zijn belangen geraakt

• Normadressaat? Nee → OPERA
• Objectief: ja, hij heeft een legitieme reden
• Persoonlijk: ja, en hij woont in de buurt en hij wordt van zijn klanten ontnomen,
• andere supermarkten niet.
• Eigen: het is zijn eigen belang.
• Rechtstreeks: Allard heeft een tegenstrijdig belang, en hij is de eigenaar.
• Actueel: het is actueel.

Joost: Zijn belang niet objectief bepaalbaar → art 8:69a Awb

Anja: Niet objectiveerbaar -> persoonlijke belevenis.

Bas: Nee, het is niet actueel -> toekomstplannen houden geen grond.

De stichting: Ja ex art 1:2 derde lid Awb → Krachtens statutaire doelstellingen en belangen + feitelijke handelingen (meer dan enkel procederen)

Vraag 1d

Stichting Consumentenbescherming Energie: Zij zijn rechtstreeks geraakt door dit besluit ex art 1:2 eerste lid Awb.

Vraag 1e

De NS is de normadressaat → 1:2 eerste lid Awb, dus belanghebbende.

Inge: Relativiteitsvereiste ex art 8:69a Awb → ze heeft wel een gerechtvaardigd belang, strekt deze niet tot bescherming van haar belangen.

Vraag 2

Vraag 2a

• Orgaan: art 6 Pwet → commissaris van de Koning is orgaan.
• Rechtspersoon: art 2:1 BW → provincie is rechtspersoon.
• Krachtens publiekrecht ingesteld: ja ook krachtens 2:1 BW.

Dus is een a-orgaan.

Vraag 2b

• Orgaan: ex art 42-44 Gw → orgaan van de staat.
• Rechtspersoon: art 2:1 BW → de staat heeft rechtspersoonlijkheid.
• Krachtens publiekrecht ingesteld: ja op grond van 2:1 BW.

Dus is een a-orgaan.

Vraag 2c

• Orgaan: de minister wel ex art 42-44 Gw. de personal assistent echter niet.
• Rechtspersoon: 2:1 BW → de staat heeft rechtspersoonlijkheid.
• Krachtens publiekrecht ingesteld: 2:1 BW.

Ondergeschikte ambtenaren zijn geen orgaan → dus is geen orgaan.

Vraag 2d

Orgaan: de SG en TK is orgaan van de staat ex art 50-51 Gw. Rechtspersoon: 2:1 BW → staat heeft rechtspersoonlijkheid. Krachtens publiekrecht: 2:1 BW.
Maar: lid 2 sub b sluit de TK uit van a en b organen. Dus dit is geen orgaan.

Vraag 2e

• Stichting → geen a orgaan. B dan wel?
• Ander persoon of college:
• Met enig openbaar gezag bekleed: geen publiekrechtelijke rechtspersoon

Dus geen orgaan.

Vraag 3

Vraag 3a

Positief: het legaliteitsbeginsel geeft bevoegdheden aan verschillende instanties. Er moet wettelijke grondslag zijn voor het overheidshandelen.

Negatief: tegelijkertijd begrensd het legaliteitsbeginsel aan de uitoefening van toegekende bevoegdheden uit de wet, en stelt het grenzen.

Vraag 3b

Het is belangrijk omdat het aangeeft welke instanties bevoegd zijn om bepaalde besluiten te nemen en hoe zij deze bevoegdheid hebben gekregen. Daarbij heeft het ook invloed op de rechtsbescherming, want als iets geen BO is, valt dit niet onder de reikwijdte van de Awb.

Vraag 3c

A en B organen

Vraag 3d

Omdat een A orgaan altijd handelt als een BO. B organen handelen alleen als BO binnen de grenzen waarin zij zijn aangemerkt als BO. Anders handelen zij gewoon als civielrechtelijke instantie.

Vraag 3e

In artikel 1:3 awb

Vraag 3f

Omdat dit bepaalt of er iets in het recht verandert. Daarbij staat er anders geen beroep open.