Diagnostiek en behandeling

Belangrijkste boeken:

• Diagnostiek bij kinderen, jongeren en gezinnen
• Handelingsgerichte diagnostiek (Pameijer)

Met deze orthopedagogische handelingscycles denkt de orthopedagoog na over de diagnostiek van de client. Continu reflecteren op je eigen handelen en de consequenties daarvan. Is dit wat aansluit bij de klachten van de client?

Wat is diagnostiek?

Niets meer dan een manier om. Proces van uitvoering om transparant na te denken. Het is bedoeld om het proces van klachten en problemen inzichtelijk en controleerbaar te maken (voor cliënten). Diagnostiek is systematisch en volgbaar.

Definitie: vaststelling op grond van verschijnselen (bv. Ziekte).

Diagnostiek is geen doel op zich, maar een middel om te kunnen adviseren over de meeste geschikte behandeling voor een specifieke cliëntsysteem (Pameijer).

In de podcast wordt uitgelegd hoe de normaliteit is ontwikkeld, hoe kunnen we de problemen die ervaart worden beïnvloeden en worden opgelost?

Diagnostiek is individueel. In elk cliëntsysteem zijn andere symptomen te zien.

Huidige diagnostiek is oplossingsgericht en handelingsgericht; hoe kan je er mee om gaan in de praktijk?

Waarom focus op handelingsgerichte diagnostiek?

› maatschappelijke ontwikkelingen; van probleemgericht, naar oplossingsgericht. De-medicalisering is belangrijk. Alles wat afwijkend is moet in een hokje geplaats worden is niet meer gewenst, want wat levert dat op? Help je de client daarmee verder of vergroot je de problemen?

› ontwikkelingen in wijze van hulpverlenen; aandacht voor empowerment (waar liggen de krachten van mensen)

› wetenschappelijke ontwikkelingen; veel meer een focus op evedences based (effectiviteit van de werkwijze). Vroeger meer handelen op practice based.

› ontwikkelingen in professionele houding; kennis over werkzame interventie. De werkrelatie tussen client en behandelaar / hulpverlener is een belangrijk kenmerk van de effectiviteit van het behandelplan. Je moet kijken naar unieke situaties; wat werkt er voor deze client?

Als er geen diagnose werd gesteld kan de behandeling niet gefinancierd worden. In de laatste jaren zie je wel dat er naar een oplossing gezocht wordt, zodat er niet alleen diagnosegericht gewerkt hoeft te worden.

Handelingsgerichte diagnostiek (Pameijer)

• Fundament: empirisch cyclus, diagnostische cyclus
• Praktijkmodel; meer gericht op het doel van diagnostisering zodat de interventies passend zijn

Goede diagnostiek volgens Pameijer

• Overzicht: wat gaat goed en wat kan beter?
• Inzicht: hoe kunnen we deze situatie begrijpen? Hoe zijn de problemen ontstaan, met welke factoren hangt het samen? Wat is er in het verleden gebeurd?
• Uitzicht: welke aanpak heeft de grootste kans van slagen? Wat werkt? Wat heeft eerder gewerkt? Wat zien we in deze casus terug wat in de literatuur gezegd wordt?
• Terugblik: was de aanpak effectief? Welke doelen zijn behaald? Hoe kan dat?

‘diagnostiek is maatwerk’ (Pameijer)

‘het gaat om de unieke situatie van dit kind, bij deze ouders, op deze school met deze leerkracht, op dit werk, met deze baas, wonend in dit huis, in deze buurt in deze maatschappij’ alle factoren hebben invloed op het ervaren probleem en kunnen een rol spelen in de oplossing ervan. Je kan niet diagnosticeren in een groep. Het is belangrijk aandacht te hebben op de totale context.

Verschillende diagnostische vraagstellingen

• Onderkennend: wat is er aan de hand? Pedagogische onmacht? Of is er een beperking?
• Verklarend: waarom is de situatie problematisch? Hoe kan het dat het kind zich zo gedraagt? Waarom lukt het ouders niet om het kind goed op te voeden?
• Veranderingsgericht: hoe kan je het probleem beïnvloeden? Wat is veranderbaar?
• Adviesgericht: welke doelen kunnen we na streven? Wat heeft de client nodig?
• Evaluerend: zijn de doelen in zicht of behaald? Hoe kan het dat de doelen behaald of niet behaald zijn?

Handelingsgerichte diagnostiek

1. Intakefase: wat is de beleving in het cliëntsysteem, wie ervaart wat? Wordt het probleem altijd ervaren of soms? Welke ideeën heeft de client zelf; over hoe ontstaan, hoe opgelost? Opbouwen van de werkrelatie staat centraal.
   1. Als je het idee hebt dat ze dit al zo goed kunnen vertellen dat er geen onderzoek meer nodig is kan je gelijk overgaan naar het uitvoeren van het advies.
   2. Als dat niet het geval is ga je verder naar stap 2 (strategiefase)
2. Strategiefase: wat moet ik nog weten? Meer verdieping van de vragen.
   
   1. Weet je nu genoeg? Dan kan je naar de aanbevelingsfase gaan
   2. Als dat niet het geval is ga je verder naar stap 3 (onderzoeksfase)
3. Onderzoeksfase
   
   1. Per hulpvraag en klacht formuleer je onderzoeksvragen en ga je hypothese vast stellen en deze toetsen (bv. Onderzoeken of het kind VB heeft)
4. Integratie/aanbevelingsfase
5. Adviesfase; vinden ouders de aanbeveling die jij hebt gedaan ook een goed idee?
6. Interventiefase en evaluatiefase

Intakefase gericht op verzamelen van informatie over klachten en hulpvragen

Strategiefase: je weet niet goed hoe je de hulpvragen kan beantwoorden/behandelen. Je gaat nadenken wat je nog meer nodig hebt om de vraag te beantwoorden. Heb ik een nader onderzoek nodig of kan ik al tot een advies komen als ik mijn ontbrekende informatie krijg.

Diagnostiek Uitgangspunten Handelingsgerichte

1. Werkwijze is doelgericht, toewerkend naar advies; je kijkt samen wat de behandeling moet opleveren, wat is het gewenste resultaat?  
2. Transactioneel kader;  ontwikkelen in relatie tot opvoeders. Ouders en kind beïnvloeden elkaars gedrag. Waar zie je punten die je kan beïnvloeden en hoe werk je dat uit?
3. Opvoedings/begeleidingsbehoeften staan centraal; wat willen ouders? Wat willen kinderen? Hoe kan je deze behoeftes samen brengen?  
4. Ouders/verzorgers/leerkrachten doen ertoe evenals hun ondersteuningsbehoeften; wederzijds respect. Je staat niet boven ouders omdat je weet hoe het zit. Het is een gelijkwaardig proces. Input van ouders heb je nodig om tot een goed advies te komen. De werkrelatie met ouders en client is belangrijk.
5. Positieve aspecten; in elke fase moet je kijken naar wat er goed gaat en wat de veerkracht is van de client. Dit is belangrijk om mensen zelfvertrouwen te geven.
6. Orthopedagogen werken samen met ouders/verzorgers/leerkrachten; je hebt elkaar nodig. In informatie verzamelen en in aanbevelingen. Ieders expertise heb je nodig.
7. HGD verloopt systematisch en transparant; elke stap die je neemt leg je uit en waarom je deze stap neemt. Dit moet je rapporteren op een niveau die je client snapt.

Transactionele ontwikkelingsmodel omgeving

› Dynamische visie op ontwikkeling van kind en

› Bidirectionaliteit; het gedrag van een kind beïnvloedt dat van de ouder en andersom. Je kan positieve iteractieketens laten opkomen.

› Gedrag: resultaat van transacties tussen kind, opvoeder en omgeving

‘kinderen ontlokken reacties aan hun omgeving en beïnvloeden deze. Maar ze beïnvloeden ook zichzelf weer via omgevingsreacties die ze oproepen’.

Denken vanuit een transactioneel ontwikkelingsmodel zit veel aangrijpingspunten om interventies te beinvloeden.

Orthopedagogische invalshoek

Vanuit een transactioneel ontwikkelingsmodel

• Gericht op dialoog: tussen ouders en kind, ouders onderling, leerkracht en kind, medeleerlingen en kind, etc.
• Gericht op systeem: schoolsysteem, opvoedingsysteem, etc
• Gericht op verandering: hoe kan je het positief beïnvloeden?

Object van de othopedagoog

• Kind
• Opvoeder
• Opvoedingsrelatie
• Opvoedingssituatie: welke buurt, welk werk ouder, geschiedenis van ouder