Yukos - Arrest

HR 13 september 2013, JOR 2014/50 (Yukos)

Feiten

Deze zaak betreft het faillissement van de Russische vennootschap Yukos Oil. Het faillissement was in Rusland uitgesproken en de Russische curator had de aandelen van een Nederlandse dochtervennootschap van Yukos Oil verkocht. Aan de orde komt de vraag welke bevoegdheden de Russische faillissementscurator in Nederland heeft met betrekking tot de hier aanwezige vermogensbestanddelen van Yukos Oil? Met name gaat het om de rechtsgeldigheid van een reeks besluiten die de curator heeft genomen als aandeelhouder van Yukos Finance B.V. (een in Nederland gevestigde dochtervennootschap van Yukos Oil), die zijn uitgemond in de verkoop en levering van Yukos Finance B.V. aan eiseres tot cassatie Promneftstroy.

Komt het Russische faillissementsvonnis überhaupt voor erkenning in Nederland in aanmerking? De rechtbank oordeelde van niet, omdat het vonnis tot stand zou zijn gekomen op een wijze die strijdig is met de Nederlandse openbare orde. Het hof in Amsterdam  bepaalde in 2010 dat de Russische curator van het in 2006 gefailleerde olieconcern zijn Nederlandse dochter Yukos Finance niet had mogen verkopen. In cassatie gaat het om de vraag of de verkoop van de aandelen ook in Nederland geldig wad en of het buitenlandse faillissement waarop een curator zijn bevoegdheid baseert, in Nederland erkend kan worden.

Hoge Raad

De Hoge Raad geeft aan dat de territoriale werking van een in een ander land uitgesproken faillissement meebrengt 1) dat Nederlandse baten buiten het daar op het vermogen van de gefailleerde rustende faillissementsbeslag vallen en 2) dat de volgens het recht van dat andere land aan het faillissement verbonden rechtsgevolgen in Nederland niet kunnen worden ingeroepen voor zover zij ertoe zouden leiden dat onvoldane crediteuren zich niet meer kunnen verhalen op in Nederland aanwezige vermogensbestanddelen. Verder wordt duidelijk dat volgens de Hoge Raad  het territorialiteitsbeginsel niet in de weg aan de werking in Nederland van (andere) gevolgen van een buitenlands faillissement.

Volgens de Hoge Raad kan de curator in beginsel handelingen verrichten in een buitenlands faillissement ook met betrekking tot in Nederland aanwezig vermogen dat tot de failliete boedel behoort. De curator kan dus Nederlandse vermogensbestanddelen vervreemden en de opbrengst daarvan ten goede laten komen aan de faillissementsboedel, wel moeten tot aan het moment van levering gelegde beslagen worden gerespecteerd, nu die vermogensbestanddelen niet onder het faillissementsbeslag vallen. Het is voldoende dat onvoldane schuldeisers zich, zolang er in Nederland vermogensbestanddelen van de (voormalige) gefailleerde aanwezig zijn, daarop kunnen verhalen. De buitenlandse curator kan dus de in Nederland gelegen boedelbestanddelen ten bate van de gezamenlijke schuldeisers te gelde maken, maar moet wel de daarop inmiddels gelegde beslagen respecteren. De Hoge Raad vernietigd de uitspraak van het Hof en stelt dat het territorialiteitsbeginsel niet zonder meer in de weg staat van de bevoegdheidsuitoefening door de buitenlandse curator. Wel benadrukt de Hoge Raad dat na verwijzing moet alsnog worden bezien, of het Russische faillissementsvonnis tot stand is gekomen op een wijze die strijdig is met de Nederlandse openbare orde.

M.a.w. voor zover niet bij een Nederland bindende internationale regeling (verdrag) anders is bepaald, heeft een in een ander land uitgesproken faillissement territoriale werking.

Kern: de curator in een in het buitenland uitgesproken faillissement kan in beginsel ook met betrekking tot in Nederland aanwezig vermogen dat tot de failliete boedel behoort, beheers- en beschikkingshandelingen verrichten, mits de curator daartoe naar het recht van het andere land bevoegd is.