Aantekeningen college Somatisch-symptoom- en verwante stoornissen & Eetstoornissen - Universiteit Utrecht 22/23

Hoorcollege 7

Somatisch symptoomstoornis 

Iedereen heeft wel eens somatische klachten Geen oorzaak? Dan somatische symtoom klachten.

Meest voorkomende symptomen:

• Pijn
• Vermoeidheid

Pijn is niet puur objectief. Bas bouwvakker had pin in zijn hoofd, maar voelde niks.

• Somatisch-symptoom stoornis
• Conversiestoornis
• Nagebootste stoornis
  • Zelf 
  • Bij een ander
  • Ziekteangst stoornis
  • Psychische factoren die somatische aandoeningen beïnvloeden

Symptomen somatisch symptoom stoornis. Disproportioneel gedachten en zorgen over de klachten

Behandeling:

• CGT
• Acceptance & Commitment therapie

Interpretatiebias is het anders interpreteren. Aandachtsbias: meteen aandacht als je wakker wordt naar de darmen en dan denk je ‘kanker’. Je kan jezelf pijn aanleren. Je kan pijn niet meten, dus dat is gek.

Ziekteangst:

• Preoccupatie met het hebben of krijgen van een ernstige ziekte
• Geen ernstige lichamelijke klachten aanwezig, of wel risico op maar zorgen zijn disproportioneel
• Hoge angst over gezondheid
• Excessief gezondheidsgerelateerd gedrag of vermijding
• Minstens 6 maanden aanwezig

Hier zijn wel wat klachten aanwezig en wisselen over de tijd. Hier zijn de mensen bang om ziek te worden en doen ze handelingen om dat te voorkomen.

Ziekteangst:

• Geruststelling zoeken door veel informatie op te zoeken
• Veel controlehandelingen: hartslag checken enzo
• Vermijding: zo min mogelijk bewegen en maar niet ziek proberen te worden.

Behandeling: CGT

Behandeling is hetzelfde als OCS.

Conversiestoornis

• Een of meer veranderingen in motoriek en/of sensibiliteit
• Uit klinisch onderzoek blijkt dat symptomen incompatibel met bekende somatische (neurologische) aandoeningen
• Symptoom of deficientie kan niet worden verklaard door andere stoornis
• Symptoom veroorzaakt significante lijdensdruk of beperkingen in functioneren

Functioneel iets aan de hand, maar motoriek of sensibiliteit is het mis. Binnen 5% prevalentie wordt 5-10% toch een somatische oorzaak gevonden. Lichamelijke klachten zonder dat er lichamelijke oorzaken zijn. Je krijgt een dwarslaesie, maar geen beschadigingen in het ruggenmerg. We weten nog steeds niet veel over deze stoornis.

Conversie stoornis klinkt als histerie.

• Je ziet afwijkingen in de hersenen. Ze zijn wel heel heterogeen, want iedereen heeft andere uitvalsverschijnselen.
• We weten niet of het oorzaak gevolg is, want ze zijn niet gemeten voor de stoornis.

Behandeling:

• Fysiotherapie
• Trauma-behandeling
• Hypnotherapie
• Psycho-dynamische therapie

Je behandelt eerst echt op het lichaam. Geen stress bij beweging laten voelen.

Traumabehandeling. Als dat niet werkt, dan hypnotherapie. Aanraden: doe alles

Nagebootste stoornis

• Het voorwenden van klachten, aantoonbaar sprake van misleiding
• De betrokkene presenteert zich tegenover anderen als ziek

Mensen doen alsof ze heel erg ziek zijn, maar ze hebben ook somatische klachten. Dit doen ze bij zichzelf of bij een ander. Ze houden of van alle aandacht, behoefte aan macht. Of intense zelfhaat, waardoor ze het uit wraak doen. 50% van de mensen werkt zelf in de zorg. Mensen laten een onwaarschijnlijk beeld zien, rare combinaties van symptomen en het is heel erg. Dan kan je al weten: Dit is een wonderlijk beeld.

Behandeling:

• Niet veroordelende, steunende confrontatie
  • Kan pas na goede vertrouwensrelatie therapeut
• CGT om patient te helpen de nagebootste stoornis op te geven
• Voorkomen van iatrogene schade

Eetstoornissen

In onze leeftijdscategorie (studenten) zitten de meeste eetstoornissen, ook meer vrouwen dan mannen. Komt meer voor bij mensen met een hoog streefniveau, dus beetje uni misschien.

Als je aan de beschrijving voldoet, zou het kunnen zijn dat je die stoornis ook hebt.

Voedingsstoornis:

• Pica
• Ruminatiestoornis
• Vermijdend restrictieve voedselinname stoornis (ARFID)

Eetstoornissen:

• Anorexia nervosa
• Boulimia nervosa
• Eetbuistoornis

Verschil tussen voedings- of eetstoornis.

• Voedingsstoornis is geen wens tot afvallen en geen lichaamsbeeld probleem. Raar of niet kunnen eten.
• Een eetstoornis gaat ook over het verstoorde lichaamsbeeld.
• Eetstoornis is een stoornis waarbij lichaam een geest door elkaar heen spelen.
• Pica is het eten van niet voor consumptie bestemde substanties langer dan een maand.
• Komt voor bij minder cognitieve mensen.

Rumineren

• Heb je niet door als ze het doen. Komt voor bij zwakzinnige mensen.
• Het is herkauwen, opnieuw ingeslikt of uitgespuugd
• Dit werkt kalmerend voor ze.

ARFID

• Vermijding gebaseerd op de sensorische karakteristieke van het voedsel
• Je wordt niet helemaal gezond omdat je alleen spaghetti met kaas eet.
• Kan een groeistoornis ontstaan bij kinderen.
• Als volwassene heb je ongezonde lichaamssamenstelling.
• Je classificeert alleen als hij ernstig genoeg is om apart aandacht aan te besteden.
• Maar als je in een groep zit waar het niet erg is: dan niet naar de therapeut.
• Als je ergens tegenaan loopt op schoolkamp of in het studentenleven. Dan merk je opeens: Shit ik val eruit.

Drie vormen van ARFID

• Sensorisch bepaalde: bijv bij ASS
• Angstige constitiutie: allerlij angsten
• Traumatische ervaring: bijna stikervaring, medische ingreep

1. Je eet geen warm of gekleurd eten of iets met brokjes. Vooral bij autisme
2. Mensen angstig van aard. Foodniofobia. Deze is ook bij jonge mensen vgm.
3. Deze kan op elke leeftijd optreden. Bijna stikervaring ofzo.

Anorexia en Boulimia het grote verschil is:

• Anorexia heeft net als boulimia ook gewoon vreetbuien
• Compensatie gedrag bij boulimia. Dat kan ook bij anorexia.
• Verschil in een gewicht.
• Anorexia laag of heel laag gewicht
• Boulimia heeft een gewoon gewicht.
• Anorexia is resultaat dat je steeds verder afvalt. Je wordt steeds magerder.

Anorexia Nervosa:

• Bij volwassenen zie je dat ze uitgemergeld gaan ogen.
• Kinderen groeien niet.
• Vooral jongere mensen gaan heel veel bewegen. Eindeloos moeten sporten.
• Ze zien zichzelf anders in de spiegel dan wij zij zien. Ze voelen zich zwaar. Dit kun je niet uit hun hoofd praten.
• Je hebt sterk de indruk dat je iets bent dat je niet bent: een waan.
• Mensen met anorexia nervosa bewegen alsof ze meer omvang hebben.

Als mensen veel braken kan de ernstschaal verhoogd worden. Je hebt het vaak ook over andere aandoeningen als je het hebt over anorexia nervosa.

• Je ziet vaak andere dingen ontstaan bij de anorexia patiënt.
• Middelenmisbruik en ADHD zie je veel bij boulimia en bij de eetbuistoornis want eten kalmeert de onrust en gebrek aan concentratie.
• Autisme zien we steeds vaker. Als iemand mager is, kan hij autistisch overkomen, maar het niet zijn.
• Grote groep patiënten hebben ze gemiddeld een hoger dan gemiddeld IQ.
• Bijna alle psychiatrische stoornissen horen bij een lager IQ, behalve anorexia

Hoe het ontstaat, dat weten we niet. Genetische kwetsbaarheid onderliggend aan anorexia nervosa. Als mensen te weinig eten, gaat het lichaam juist overcompenseren. Behalve als je daar een genetische kwetsbaarheid  hebt. Soort vicieuze cirkel, mensen met nervosa vallen dus ook snel af.

Opvoeding is uiteindelijk de trigger: trauma, enzo activeert de genetische kwetsbaarheid. Eetstoornis is multicausaal: het kan overal van komen.

Minnesota semistarvation study:

• Als je niet eet, dan ga je eerst de hele tijd aan eten denken.
• Ze kregen het meer koud, ze gingen meer in de zon zitten.
• Ze werden zwakker, konden minder goed nadenken.
• De groep zonder begeleiding overaten zich allemaal. 2 jaar voor deze mensen weer op oud niveau zaten. Voor de rest van hun leven waren ze allemaal een beetje zwaarder geworden.
• Veel tiktok filmpjes over lijnen → kan je eetgestoord maken.

Modellen-slankheidsideaal

• Media
• Prestatiedruk
• Setpoint theorie = Ieder mens zit ergens op de groeicurve. Als je door omstandigheden obees wordt en je gaat proberen af te vallen. Dan past je lichaam zich zo aan dat je weinig calorieën nodig terwijl hij wel op een hoog gewicht blijft.
• Mbo IQ op de havo: strever mentaliteit. Dat is een risicogroep voor anorexia.
• Intolerance of incertainty. Dat gebeurde veel in de corona epidemie. Door de controle terug te krijgen: niet eten.

Klassieke conditionering: vicieuze cirkel die te maken heeft met emotie-eten. Je eet, dan veoel je je kut, zelfhaat, controle, eenzaam, vergeten, meer verdoven door te eten.

Gewoontevorming: als je een bepaalde hoeveelheid eet, moet je dat blijven doen en uiteindelijk steeds minder eten.

Set-shifting is vermogen om je beslismanier aan te passen aan een situatie.

• Als band lek is, ga je andere manier verzinnen om naar je tentamen te gaan doen. Niet huilen op de stoep. Dat is set shifting.

Central coherence is als je de rode draad in een plaatje of verhaal te pakken krijgt. Dan heb je een sterke centrale coherentie. Anders moet je uit details het totaalplaatje zien. Dan loop je een beetje achter. Je kan afgeleid worden door een detail in een plaatje of in een situatie. Niet duidelijk of dit al voor de eetstoornis aanwezig was, of dat dit een litteken is van de eetstoornis.

Erfelijk, familiair of hormonaal?

• GWAS: genome wide association studies.
• Recente bevindingen: 8 plekken in het stofwisselingssysteem. Het is een metabool psychiatrische stoornis.
• Als we terugkijken zien we dit. Maar dit is niet per se een indicator voor een eetstoornis.
• Risicogroepen: Mensen in de danswereld, mensen op de catwalk en mensen op topsport in gewichtsklassen.

Behandelen van mensen met een eetstoornis AN.

• Dit is niet makkelijk.
• Mensen met gebroken been tuurlijk willen die gips.
• Mensen met AN hebben een ambivalent gevoel over beter worden: Ik wil beter worden, maar niet aankomen.
• Familie gebaseerde therapie: Mensen die je het meest vertrouwd, trekken je terug in een gezond eetpatroon. Dat geeft de beste kans op herstel. 70-75% bij jonge mensen
• Bij volwassenen is dat 50%.
• Cognitieve therapie: CBT-E of MANTRA of SSCM.
• Ze werken allemaal even goed.
• Chronische vorm is aangepaste vorm daarvoor.

Boulimia is optimistischer.

• Kan altijd poliklinisch behandeld worden
• Bij jongeren doe je weer FBT.
• CGT bij volwassenen vaak in de vorm van CBTE. en voedingsmanagement.
• We kunnen bij boulimia ook wel iets met medicatie

BIj ARFIT

• Doen we gedragstherapie met exposure. Soms opname nodig.
• Terugval vaak getriggered door gewone ervaringen.
• Terugval kwam niet door bikini, maar hele gewone dingen. Gaan werken, uit huis gaan, relatie krijgen.
• Herstel ook zeer wel mogelijk na 10-20 jaar ziekzijn, aanleiding heel divers.
• Chronisch na 7 jaar is de eetstoornis. Toch herstel na 10-20 jaar.