Aantekeningen College 7: Zelfbeeld 2 (PF & SP) - Universiteit Utrecht (2023-2024)

Hoorcollege 7

Psychologische functieleer: 

• Wikipedia zegt een subdiscipline die zich richt op functies van de hersenen en de relatie met gedrag.
• Het wil inzicht krijgen in mechanismen.
• Aandacht, leren, geheugen en beslisvorming, taal, motoriek, motivatie en emoties en bewustzijn.
• PF heeft vaak goed gecontroleerde experimenten. Gebruikt vaak fysiologische maten, eyetracking.

Het is nu mogelijk om te kijken in de hersenen van levende mensen.

• Dmv Magnetic Resonance Imaging (MRI) → dit is een revolutie.
• Vaak worden MRI en fMRI (functionele MRI) door elkaar gehaald.
• MRI maak je 5-10 minuten.
• Dat is veels te lang om te kijken naar fysiologische processen. fMRI maakt heel snel heel veel foto’s.
• Je meet hier het BOLD signaal. Dat geeft wisselingen in het zuurstofpercentage aan. Dan kan je dus zien waar de activiteit in de neuronen zit.

Hoe kan je weten waar het zelfbeeld zit in de hersenen. hoe onderzoek je zelfbeeld in de scanner?

• Kelley et al. toonde termen zoals self en dependable en dan moesten de deelnemers aangeven of dat bij hen van toepassing was.
• De mediale frontale cortex is meer actief als je over jezelf nadenkt, dan als je over een ander nadenkt.
• Corpus callosum is de balk tussen je linker en je rechter hersenhelft.

ACC

• De mOFC is de ventromediale cortex

Meta-analyse is je vergelijkt ze op analytische basis. Review is je bekijkt gewoon meerdere studies, zonder analyse.

Zelfbeeld in de hersenen

• Als jij positief beoordeeld wordt door iemand anders, dan activeer je de nucleus accumbens en de mediale prefrontale cortex.
• Hoe meer verbinding van nucleus accumbens met mediale prefrontale cortex, hoe meer tevreden je over jezelf bent.
• Nucleus accumbens is het beloningssysteem.
• VTA: hier wordt het meeste van onze dopamine aangemaakt.
• De signalen worden doorgestuurd naar het ventrale striatum, de nucleus accumbens. Dit gebied is gevoelig voor verslaving.

Mediale prefrontale cortex (vmPFC)

• sgACC
• pgACC

Hersenexperiment bij een aap

• Aap heeft elektrode in VTA: waar je dopamine aangemaakt wordt.
• Aap ziet lichtjes en daar krijgt hij een stimulus bij.
• Als hij de juiste kleur indrukt, krijgt hij een druppel sinaasappelsap.
• Zodra de aap de link legt en het heeft geleerd. Als hij dan het blauwe lampje ziet, gaan de dopamineneuronen alweer aan.
• Op het moment dat hij de sinaasappelsap krijgt, gebeurt er niet per se iets meer met de dopamine neuronen.
• Dopamine neuronen rekenen niet op de neuronen, maar op de reward prediction error.
• Kan ook dat hij een blauw lampje ziet. De verwachting is 1. Maar hij krijgt niets.
• Dus dan is het -1. Dan vertragen de dopamine neuronen.
• De aap leert de waarde van het blauwe lichtje.
• Dus RPE = 1.
• Dan verwacht je de volgende keer meer. Dan pas je je verwachting aan.
• Als je niet krijgt wat je wil, dan stel je je verachting weer bij. Dan verwacht je minder de volgende keer.
• Dit is onderzocht op het gebied van zelfwaardering.

De sociale feedback is een soort beloning.

vmPFC, pgACC is belangrijk voor het bijstellen van waarde (verwachtingen). Dit geldt ook voor onze eigenwaarde. Deze kan schommelen op basis van welke feedback we krijgen. In de Perigenuale ACC updaten mensen hoe goed ze ergens in zijn. Dus hoe ze zichzelf inschatten. Dit gaat over zelfvertrouwen (self-efficacy) in het brein. Dit is een vorm van zelfbeeld.

Waarde van geld neemt af hoe verder het in de toekomst ligt. Want als ik tegen jou zeg: vandaag 5 of over een jaar 6 euro. Dan neemt die extra euro af in waarde. Dat is ook hetzelfde gebied dat geactiveerd wordt.

Sociale identiteitstheorie is een belangrijke theorie.

• Sociale identiteit is het antwoord op de vraag ‘’wie ben ik’’ op basis van groepslidmaatschap.

We voelen psychologische verbondenheid met onze eigen groepen.

• We zien onze eigen groep als positiever. Dit is een positieve eigenschap. Dit is een goede bron van zelfvertrouwen en zelfdefinitie.
• Moppen over Belgen, dan voelen we ons positiever over onze eigen groep: Nederlanders.
• Het kan ook leiden tot het naar beneden halen van anderen en zelfs tot conflict.

Sociale identiteitstheorie is bedacht om te begrijpen waarom conflicten tussen groepen ontstaan → intergroepsconflict. Is gestart na de Tweede Wereldoorlog.

Waarom is groepslidmaatschap zo belangrijk voor ons?

• Veel theorieën zijn er bedacht.
• Je hebt een basisbehoefte om erbij te horen. Evolutionair gezien → groepen geven je bescherming.
• Zelfvertrouwen hypothese: positieve sociale identiteit kan een bron van zelfvertrouwen zijn. Dat zelfvertrouwen hebben we nodig om ons staande te houden in de wereld.
• Optimale distinctiviteitstheorie: We hebben de behoefte om ergens bij te horen, maar we willen ons ook nog steeds uniek voelen. Je zoekt een balans tussen erbij horen, maar ook anders zijn. 
• Meer onzekerheid leidt tot meer groepsvorming: Onzekerheidsreductie theorie. Lid worden van groepen kan de onzekerheid van wie je bent, verminderen.
• Continuïteitsbehoefte → je wil stabiliteit creëren. Als je niet meer leeft, dan leeft jouw groep nog wel door.
• Behoefte effectiviteit en controle: de behoefte dat je ergens naar toe gaat en dat je iets bereikt.
• Het doet letterlijk pijn als we buitengesloten worden door anderen.

Wat als je hoort bij een groep met een lage status.

• Er is niets inherents aan de groep wel. Het ligt echt aan de context of iets gestigmatiseerd is ja of nee.
• Het idee dat je negatief gezien wordt door anderen is een bedreiging voor je identiteit. Wat doen mensen om zich beter te voelen over zichzelf?

Identiteitsmanagementstrategieën

• Individuele mobiliteit:
  • Je verlaat de groep, op die manier probeer je je eigen positie te verbeteren.
  • Stigma rond opleidingsniveau, verandering van sociale positie door van lager naar hoger opgeleid te gaan

Je kan niet altijd een groep verlaten. Dat kan alleen als je lid kan worden van die andere groep. Je meer gedragen in lijn met de hogere status groep

• Self-group distancing
  • Afstand nemen tot de groep waarbij je hoort
  • Op dagen dat de vrouwen bij defensie zich zorgen maakte over bij de Defensie horen, deden ze meer aan self-group distancing.
  • Dit zegt niets over hoe je naar jezelf kijkt, maar je probeert echt je eigen positie te verbeteren.
• Sociale creativiteit
  • Je probeert de sociale vergelijking te veranderen.
  • Je gaat een vergelijking maken met andere groepen, waardoor je je beter voelt.
• Sociale competitie
  • Je probeert daadwerkelijk de positie van een groep te verbeteren in de maatschappij.
  • Emanicaptie bewegingen
  • Black Lives Matter bewegingen.
  • Etnische minderheden, de positie verbeteren.

Binnen organisaties een community opzetten. Dat is ook al social competition. University Pioneers: studenten die de eerste in hun familie zijn die naar de Universiteit gaan. Dat is ook een community. Het is een manier om de positie van je eigen groep te verbeteren.

De blinde vlek van de functieleer:

• Niet voldoende aandacht voor omgevingsinvloeden en sociale context
• Vaak versimpeling van de werkelijkheid

Sociale psychologie:

• Je kijkt op een ander niveau naar dezelfde processen
• Bij pesten kijk je: waar komt dat vandaan, waarom doen mensen dan.

Verschillen

• Bij de functieleer kijk je meer op biologisch niveau in de hersenen.
• Sociale psychologie meer processen in groepen.
• Hoe zit het in het individu dat is meer de functieleer.

Zelfbeeld leidt tot activatie in het brein. Maar dat geldt ook als mensen de geldwaarde van iets gaan inschatten. Betekent dat dan niet dat die processen heel aspecifiek zijn? Is dat een beperking van neuropsychologisch onderzoek.

Ieder deel van je brein heeft een specifieke functie, zijn gespecialiseerd. Maar ze kunnen breed voor functies worden ingezet. Er is echt integratie tussen verschillende processen.