HR 19 februari 2010, Derden in de zin van art. 1:207 lid 5 (H-33)

Casus

In deze zaak gaat het vooral over de uitleg van art. 1:207 lid 5 BW: “De vaststelling van het vaderschap, mits de beschikking daartoe in kracht van gewijsde is gegaan, werkt terug tot het moment van de geboorte van het kind. Te goeder trouw door derden verkregen rechten worden hierdoor nochtans niet geschaad. Voorts ontstaat geen verplichting tot teruggave van vermogensrechtelijke voordelen, voor zover degene die hen heeft genoten ten tijde van het doen van het verzoek daardoor niet was gebaat."

De zoon is in 1964 geboren als natuurlijk kind van de vader (betrokkene 2). Op 30 mei 1973 wordt de zoon echter door de man van de moeder erkend. Deze erkenning is in februari 1974 vernietigd door de Rechtbank. De vader is in 1992 overleden, zonder bij testament over zijn nalatenschap te hebben beschikt. Zijn erfgenaam is zijn neef, die later in 2002 is overleden. Zijn vrouw en zijn twee kinderen zijn de erfgenamen van die neef.
In 1992 dagvaart de zoon de neef en zijn echtgenote. De zoon stelt dat hij door de vader is verwekt en daarom zijn erfgenaam is. De vordering tot integrale afgifte van de nalatenschap is afgewezen, omdat de zoon nooit door de vader is erkend. Dit is hierna door het Hof bekrachtigt en later heeft de Hoge Raad het cassatieberoep verworpen.

Enkele jaren later, in 1998, is het herziende afstammings- en adoptierecht in werking getreden. In juli 2002 verzoekt de zoon de Rechtbank op grond van het nieuwe artikel 1:207 BW om vaststelling van het vaderschap. Dit verzoek wordt toegewezen. Uit DNA-onderzoek is gebleken dat de man de biologische vader is van de zoon. De nalatenschap van de vader bestaat uit vermogen dat destijds is ondergebracht in een opgerichte vennootschap naar Liechtensteins recht (Dynamo). In 2003 dagvaart de zoon de vrouw van de neef en zijn twee kinderen alsook Dynamo voor de Rechtbank en vordert deze erfgenamen te veroordelen tot afgifte van de nalatenschap. De Rechtbank verklaart dat de zoon de enige erfgenaam is van de vader en wijst de vorderingen toe. De erfgenamen van de neef stellen hoger beroep in. Het Hof bekrachtigt het bestreden vonnis waarna de erfgenamen van de neef cassatieberoep instellen. Zij roepen het gezag van gewijsde in van de vordering tot afgifte van de nalatenschap.

Hoge raad

n cassatie moet worden vastgesteld of de vordering tot afgifte van de nalatenschap toewijsbaar is op de grond dat zoon ingevolge art. 1:207 lid 5 enig erfgenaam is, rekeninghoudende met het feit dat dit artikel in een eerder geëindigde procedure niet aan de rechter had kunnen worden voorgelegd.

De Hoge Raad stelt dat de vordering kan worden toegewezen, ook al is dit van gelijk strekking als de vordering uit de eerdere procedure. De gerechtelijke vaststelling werkt volgens de Hoge Raad immers terug tot het moment van de geboorte van het kind. De terugwerkende kracht van zo’n gerechtelijke vaststelling heeft echter geen gevolgen voor te goeder trouw verkregen rechten van derden. Onder derden zijn hier niet mede begrepen degenen die (reeds) voor de vaststelling als erfgenaam golden, en ook niet hun rechtsopvolgers onder algemene titel. Een andere opvatting is namelijk onverenigbaar met de door het creëren van de mogelijkheid van gerechtelijke vaststelling van het vaderschap nagestreefde gelijkstelling, met name ook in erfrechtelijk opzicht, van kinderen die binnen huwelijk en kinderen die buiten huwelijk zijn geboren. De Hoge Raad komt daarom tot het verwerpen van het beroep.