EHRM 22 februari 1984 appl. nr. 8209/78 (Sutter/Zwitserland)

Feiten

Ten tijde van de gebeurtenissen die aanleiding geven tot deze zaak, was Peter Sutter, een Zwitserse onderdaan geboren in 1949, student en woonachtig in Bazel.

Als onderdeel van de militaire verplichtingen in Zwitserland, golden bepaalde opfriscursussen (Wiederholungskurse). Tijdens deze trainingen, georganiseerd in 1974 en 1975, werd Sutter onderworpen aan vijf en zeven dagen strikte aanhouding wegens schending van de wettelijke verplichtingen omtrent haardracht. Kort voor het begin van de training in 1976 ontving Sutter een aangetekende brief van de commandant van zijn eenheid met de instructie om te voldoen aan de haareisen. Niettemin presenteerde hij zich op 28 augustus 1976 met zijn lange haar en weigerde om de officier te gehoorzamen. In november 1976, werd een militaire aanklacht opgesteld tegen Sutter, wegens niet-naleving van artikelen 61 en 72 van het militair wetboek van strafrecht.

De raadsman van Sutter had de rechter tevergeefs gevraagd zich onbevoegd te verklaren wegens het ontbreken van onafhankelijkheid en onpartijdigheid zoals vereist door artikel 6 EVRM. Op 16 mei 1977 werd een veroordeling van de aanvrager gewezen, te weten 10 dagen gevangenisstraf. Een afschrift van deze beslissing werd verzonden naar Sutter op 23 juni 1977. Hierin stond dat hij binnen 24 uur kon laten weten of hij beroep zou aantekenen en na ontvangst heeft hij dit dan ook gedaan. Binnen het gestelde termijn van 10 dagen heeft hij zijn beroep uitgewerkt. Hij voerde aan dat de beslissing inbreuk had gemaakt verschillende rechten, met name artikel 6 EVRM.

Sutter was van mening dat het houden van openbare hoorzittingen vereist was, omdat o.a. het een uitwisseling van argumenten door de partijen mogelijk maakt en ook het publiek kennis kan verkrijgen over de pleidooien die zijn ingediend. Sutter voerde aan dat art. 6 EVRM was geschonden doordat de procedure volledig schriftelijk was verlopen en hij stelde dat er ten minste één hoorzitting had moeten zijn gehouden en pleitte voor een openbare behandeling van de zaak. I.c. ging het dus om de vraag naar de Zwitserse praktijk die wel voorzag in toezending van de uitspraak aan verdachte, maar niet in openbare voorlezing.

EHRM

Het Hof stelt: “Anyone who can establish an interest may consult or obtain a copy of the full text of judgments of the Military Court of Cassation; besides, its most important judgments, like that in the Sutter case, are subsequently published in an official collection. Its jurisprudence is therefore to a certain extent open to public scrutiny”.

Het Hof stelt dat het is toegestaan de toegang tot een uitsprakenregister te beperken tot belanghebbenden. Zo’n beperking is er echter (impliciet) niet voor de meest belangrijke uitspraken, die in een aparte collectie worden gepubliceerd. Het Hof laat zich niet uit over de voorwaarden die moeten of mogen worden gehanteerd bij het bepalen van iemands belang bij inzage in, of verkrijging van een uitspraak. Ook zegt het Hof niets over de criteria die moeten worden gebruikt om vast te stellen wat de ‘most important judgments’ zijn. Belangrijkste in dit arrest is de sanctionering van een beperkte beschikbaarheid van uitspraken voor publieke controle.

Kern

Op grond van art. 6 EVRM is niet noodzakelijk vereist dat daadwerkelijk mondeling en in het openbaar uitspraak wordt gedaan. Het is voldoende als de uitspraak desgevraagd schriftelijk aan een ieder ter beschikking wordt gesteld. Wel is belangrijk dat vergelijkbare zaken regelmatig door de gerechten worden gepubliceerd zodat het publiek kennis kan nemen van de wijze waarop zulke zaken normaliter worden afgehandeld. M.a.w. voor de eis dat de rechterlijke uitspraak in het openbaar moet worden gedaan, kan het voldoende zijn om de tekst van de uitspraak ter griffie voor eenieder beschikbaar te stellen die kan aantonen belanghebbend te zijn.