Even op adem komen. Je bezinnen op wat je aan het doen bent, in je werkende leven, persoonlijk, of allebei. Je tempo naar beneden schroeven. Van de automatische piloot af. "De sabbatical", "het tussenjaar", "gapyear": er zijn verschillende termen voor de pauze die mensen zichzelf gunnen. Tijd hebben (maken) om opnieuw op een rij te zetten waar je energie van krijgt en wat je energie kost. Wat zijn motieven, hoe vullen mensen zo'n periode in en wat zijn mogelijke valkuilen voor een tussenjaar of sabbatical?

Nieuw nieuw: het tussen'jaar'!

Velen willen je laten geloven dat een sabbatical iets nieuws, iets hots is, iets van deze tijd. Is dat zo? Nee. Zo'n break is van alle tijden. Vroeger, nu en ook over honderd jaar gingen of gaan mensen van alle leeftijden bij zichzelf te rade wat goed gaat, beter kan, anders moet. Wel schommelt het aantal mensen dat bewust een tussenjaar inplant in de loop der tijden. Vaak is de 'economische situatie' van invloed: gaat het economisch goed dan zijn er veel vacatures en is de angst om na een tussenjaar geen volgende baan te vinden (of niet terug te kunnen keren bij je werkgever) wat minder groot. Er zijn immers voldoende alternatieven. Ook speelt mee tot welke generatie je behoort; hoor je bijvoorbeeld bij een groep mensen die veel waarde hecht aan vernieuwing, aan waarde kunnen toevoegen (in een job) dan is het wat normaler om je regelmatig te herbezinnen of je nog wel op het goede spoor zit. Andere generaties hechten meer waarde aan bijvoorbeeld een vast contract, aan goede salarisvoorwaarden, aan veel materiaal bezit. De drang om regelmatig te vernieuwen is dan minder. Maar ook bínnen generaties zijn er natuurlijk verschillende groepen te onderscheiden.

En trouwens, een tussenjaar is natuurlijk vaak niet precies een jaar. Een 'break' is misschien een betere maar minder lading dekkende term. Voor de één is een aantal weken genoeg (of maximaal haalbaar), voor de ander meerdere maanden, een halfjaar, jaar of zelfs meerdere jaren.

Wat zijn redenen voor een tussen'jaar' of sabbatical?

Redenen voor een sabbatical zijn er legio, maar hier enkele veel benoemde motieven:

• Nieuwe competenties en vaardigheden opdoen, of bestaande uitdiepen.
• Rust nemen. Je tempo verlagen, (meer) tijd hebben voor die dingen die je belangrijk vindt. 
• Overbruggen. Bijvoorbeeld omdat je een studie wilt gaan volgen waar nog geen plaats is. Of omdat je geen flauw idee hebt wat je volgende baan, studie of andere activiteit moet gaan worden.
• Afstand nemen. Van je vrienden, van het bekende kringetje, van je relatie, van familie, van je werk. Door afstand te nemen zie je beter wie of wat waardevol is, en waar je wellicht beter afscheid van kunt nemen.
• Een nieuwe balans vinden. In het verlengde van rust nemen: op zoek naar een betere balans tussen privé en werk. Of werken aan je acceptatie dat die balans er niet is, of op z'n minst wat grijzig.
• Jezelf uitdagen. Tijd hebben voor het ontwikkelen van een nieuwe hobby, een muziekinstrument leren spelen, dat boek schrijven, een energie vergende langere reis maken, vrijwilligerswerk buiten je comfortzone doen.

Wat doe je tijdens een tussen'jaar' of sabbatical?

Volop mogelijkheden om een periode van adempauze in te vullen. Wat je ook gaat doen: verdiep je online, ga langs bij een van de tussenjaar congressen en beurzen, lees ervaringen van anderen (lees ook de minder positieve). Kies een coach die je triggert, laat nadenken, die kritisch is op jouw persoon en/of de keuzes die je op punt staat te maken. Om een paar opties te noemen:

• Niets. Helemaal niets. Sommige mensen kiezen bewust voor een periode met weinig activiteiten. "Even lekker niks doen, heerlijk".
• Op vakantie gaan. Een paar weken Spanje, Curaçao, Thailand of Zuid-Afrika. Vakantie vieren, die boeken lezen, uitrusten. Voor sommigen is het inplannen van een paar weken vakantie tijdens een periode van onbetaald verlof al hetgeen nodig is om op te laden en te kunnen herbezinnen.
• Een cursus volgen. Eindelijk toekomen aan die cursus of (korte) studie om bepaalde vaardigheden te verbeteren. Engels, Frans, Marketing vaardigheden, Leiderschap, Mindfulness...bedenk het en er is een cursus voor. In Nederland, maar zeker ook in het buitenland.
• Op reis gaan. Voor velen geeft 'een vakantie' niet de voldoening waar men naar op zoek is. Tijdens een korte vakantie komen de meeste mensen niet écht tot rust, neem je niet voldoende afstand. Een langere reis van een paar maanden tot een halfjaar of jaar zorgt daar wel voor. Een wereldreis, welverdiende lange cruise, een motortrip of backpacken in Azië of Latijns-Amerika: de mogelijkheden zijn eindeloos.
• Een stage, werkervaringsplaats of vrijwilligerswerk inplannen. Zeker als het tussenjaar bedoeld is om te werken aan nieuwe competenties en vaardigheden, of zelfs een carrière-switch te overwegen, kan een periode werken op een plek die binnen of juist buiten je comfortzone ligt verademend zijn. Nieuwe mensen, nieuwe taken, of juist je bestaande kennis elders inzetten en bijschaven. Ook dit kan uiteraard in Nederland, maar velen kiezen voor een periode in het buitenland. Tip: combineer meerdere stages of werkervaringsplekken: ideale manier om te ontdekken waar je hart nu écht ligt...
• Je plannen voor een eigen product, stichting of bedrijf uitwerken. Hiervoor heb je een periode van veel rust, ruimte tot nadenken en weinig afleiding nodig. Veel mensen gebruiken het tussenjaar om eindelijk dat eigen bedrijf of die stichting te starten. Tip: plan één of meerdere schrijfsessies in het buitenland in; combineer het nuttige met het aangename!

"De beste invulling van een tussenjaar? Die is voor iedereen anders. Kies een mix van dingen waar je zin in hebt en dingen die nuttig voor je zijn."

Wat zijn de valkuilen van een tussen'jaar' of sabbatical?

Kiezen voor een 'break' en die periode vervolgens zinvol invullen is vooral leuk en leerzaam. Maar door onderstaande 'valkuilen' of 'don'ts' eens te overdenken maak je die periode waarschijnlijk nóg effectiever.

• Kiezen voor een tussenjaar omdat je problemen hebt, kiezen voor een 'vlucht' (van je werk, van je relatie, vanwege geldproblemen etc.) of omdat je teveel onzekerheden hebt. Over het algemeen neem je die problemen of onzekerheid juist mee, bijvoorbeeld als je kiest voor een verre reis. E.e.a. lost zich niet vanzelf op. Tenzij je er voor kiest om juist in het tussenjaar die problemen actief te lijf te gaan.
• Van het ene op het andere moment de beslissing van een tussenjaar op het bord van je leidinggevende gooien. Neem er tijd voor, kondig het op tijd aan, denk mee over al dan niet tijdelijke opvulling van jouw plek, wees flexibel in wanneer je je tussenjaar inplant.
• Een ad hoc keuze maken voor de invulling van je tussenjaar. Het inplannen van een sabbatical is óók een vak. Maak liever gebruik van de expertise van tussenjaar coaches, laat je inspireren en verrassen door opties die je keuzepallet verbreden. Dat geldt zowel voor hulp bij studiekeuze, het nut van een loopbaancoach, een góede en breed georiënteerde reiscoach.

"Een tussenjaar dat je niet goed voorbereidt, is zomaar ineens voorbij."

• Weinig veranderen. Ga je min of meer door in je normale levenspatroon, dan is er een reële kans dat je allerlei dingen bedenkt die tóch even doorgang moeten vinden. Toch nog even die opdracht van je werk doen, toch je wekelijkse voetbaltraining aanhouden, toch alle sociale verplichtingen blijven invullen. Stap tijdens een tussenjaar juist uit je vaste ritme, zoek verandering op, geef jezelf de ruimte. Tenzij je het tussenjaar gebruikt om écht gewoon alleen op adem te komen, niets doen, lekker thuis zitten en die stapel boeken doorlezen omdat je dat graag wilt. Of tenzij je gewoon echt graag voetbalt...en dat vooral wil blijven doen.

• Denken dat een tussenjaar alleen iets is voor jongeren. Néé! Je bent immers nooit te oud om te leren, om te veranderen, te verdiepen, om nieuwe keuzes te maken. Voor iedereen zou het goed zijn regelmatig een periode van bezinning in te plannen. Doe je nog wel wat je graag doet? Haal je voldoening uit wat je doet? Waarom doe je wat je doet? Dat geldt voor iemand van 18, 35, 50 en 75. Hogere opleiding, lagere opleiding, veel of nog weinig werkervaring: het doet er niet toe.
• Te snel weer aan het werk gaan of beginnen met die nieuwe studie. Bouw bewust een periode van een aantal weken in waarin je langzaamaan weer went aan het toewerken naar een (nieuwe) start. Geef jezelf -en de mensen om je heen- liever de tijd om je nieuwe ervaringen goed af te ronden én te laten bezinken. 

Deel je tussenjaar of sabbatical ervaringen!

Zelf een 'break' ingepland? Jouw ervaringen zijn waardevol voor anderen.

• Wat waren jouw motieven voor deze pauze?
• Wat heb je tijdens je sabbatical gedaan? En waarom heb je daar voor gekozen?
• Wat zijn jouw tips voor mensen die een tussenjaar of sabbatical inplannen?
• Hoe heb je jezelf met het tussenjaar of sabbatical ontwikkeld? Waarin ben je gegroeid, wat heb je ontdekt over jezelf of je ambities en doelen?
• Heb je, naar aanleiding van je tussenjaar of sabbatical, iets veranderd (of ben je dat van plan) en zo ja wat?

Deel je reacties hieronder, of schrijf er zelf een blog over.

Meer lezen over het tussenjaar of sabbatical

• Een goed startpunt van je tussenjaar voorbereidingen vormen de brede keuzehulp en checklists van JoHo voor reizen, werken, vrijwilligerswerk, lang verblijf buitenland, studie.
• Je vindt er allerlei ideeën voor de invulling van een tussenjaar in Nederland, maar vaak ook binnen een internationale context. Neem de tijd om je wegen te verkennen (ja, de World of JoHo is veelomvattend!) en sla af en toe ook eens een zijweggetje in.