Arrest voor het vak burgerlijkprocesrecht 1.

De rechter kan niet zelf rechtskracht eigen uitspraak aantasten, HR 04-12-2015, NJB 2015 nr. 2237

Onderwerp

Indien er sprake is van een schending van het beginsel van hoor en wederhoor, een kennelijke fout. Moet men bepalen hoe deze rechterlijke fout herstelt kan worden. Rechters kunnen een kennelijke fout herstellen via artikel 31 Rv of een uitspraak aanvullen via artikel 32 Rv. Het toepassingsbereik van artikel 31 en 32 Rv stelt dat de rechter niet zelf de rechtskracht van zijn uitspraak kan aantasten, ook niet met instemming van partijen. Er is namelijk sprake van een gesloten stelsel van rechtsmiddelen, dit brengt met zich mee dat de aantasting is voorbehouden aan de hogere rechter. Indien een van de partijen uitspraak van de vorige instantie wil laten vernietigen, zal zij een rechtsmiddel moeten instellen tot een hogere instantie.

Casus

In casu is een man is vermoord, de nabestaanden hebben hierdoor recht op een vordering van de dader van 850.000 euro. Om dit bedrag zeker te stellen hebben de nabestaanden in 2003 conservatoir beslag laten leggen op de onroerende zaken die voor de helft eigendom waren van de dader en voor de andere helft van diens broer. Sinds 2009 heeft de broer, eiser in cassatie, het volledige eigendom gekregen over deze zaken. Hierdoor zijn de nabestaanden veroordeeld tot opheffing en doorhaling van de gelegde beslagen, dit is in 2009 gebeurt. Tevens is in 2004 conservatoir derdenbeslag gelegd op de broer en de vennootschap onder firma P&M Free-Time, deze vof is in 2008 ontbonden. De nabestaanden vorderen een voorziening van de eiser tot al hetgeen wat hij van de dader onder zich heeft en zal verkrijgen en tot afdracht hiervan aan de nabestaanden. De eiser eist een verklaring voor  recht dat de beslagen op de onroerende zaak onrechtmatig waren en hiervoor een veroordeling tot schadevergoeding. De rechtbank heeft de vorderingen afgewezen, het hof veroordeelt eiser tot betaling van een bedrag. Het hof neemt om 10 juni 2014 een nieuw arrest op het arrest van 11 maart 2014 en trekt deze in. De eiser gaat stelt hiertegen een cassatieprocedure bij de Hoge Raad in.

Uitspraak Hoge Raad

De Hoge Raad stelt ten eerste dat de rechter zijn uitspraak kan verbeteren als sprake is van een kennelijke fout die zich eenvoudig voor herstel leent (art. 31 Rv). En de rechter kan zijn uitspraak aanvullen als hij heeft verzuimd te beslissen over het onderdeel van het gevorderde (art. 32 Rv). Hierbuiten om kan de rechter niet zelf de rechtskracht van zijn uitspraak aantasten, ook niet met instemming van partijen. Het Hof heeft de schending van hoor en wederhoor niet mogen herstellen met artikel 31 Rv, ook niet door toestemming van de partijen. De Hoge Raad vernietigt het arrest van 10 juni 2014, waardoor het arrest van 11 maart 2014 rechtskracht heeft. Het hof heeft namelijk het gesloten stelsel van rechtsmiddelen miskend. Hierdoor is het cassatieberoep tegen het arrest van 10 juni 2014 ongeldig, maar de Hoge Raad stelt de mogelijkheid in om alsnog tegen het arrest van 11 maart 2014 cassatie in te stellen. Dit kan ingevolge van artikel 402 lid 1 Rv binnen drie maanden na deze uitspraak van de Hoge Raad, dus niet de datum van het gewezen arrest door het Hof.