Verbintenissenrecht Werkcollege 8 - Aansprakelijkheid voor zaken, producten, motorrijtuigen

1. Welke onderwerpen worden behandeld in dit werkcollege?

• Casus I (Productaansprakelijkheid)
• Casus II (Aansprakelijkheid in het verkeer)
• Casus III (Aansprakelijkheid voor zaken)

Casus I (Productaansprakelijkheid)

De heer Janssen koopt bij een elektronicawinkel een printer, fax en computer. Thuis staat deze computer op een speciaal daarvoor ontworpen tafel, ontworpen door Steun BV uit Den Haag. Op een dag stort deze tafel echter in, waardoor ook schade aan de computer ontstaat. Na enig onderzoek blijkt dat een lasfout in een van de tafelpoten de oorzaak van het instorten is. Janssen vraagt aan Steun BV waar de tafel vandaan komt. Steun BV stelt dat Müller AG, een Zwitsers bedrijf, de tafel gemaakt heeft en dat deze naar Nederland geïmporteerd is door de firma Dijksma uit Amsterdam. De tafel is door hen kant en klaar aan Steun BV geleverd. Janssen overweegt Dijksma en/of Steun BV aan te spreken.

Vraag: Kan Janssen Dijksma aanspreken voor de schade aan de pc indien deze schade € 950 bedraagt? Hoe luidt uw antwoord als de schade € 450 is?

Janssen kan Dijksma aanspreken op grond van art. 6:185 lid 1. Het gaat namelijk om een product in de zin van art. 6:187 lid 1. Dit product is gebrekkig volgens 6:186 lid 1 onder a of b. Dijksma is een producent in de zin van art. 6:187 lid 2 en 3. Hij is immers degene die het product in Nederland ingevoerd heeft. Ook is er sprake van schade, in de zin van art. 6:190 lid 1 sub b. Door het instorten van de tafel is namelijk schade aan een ander product, de computer, ontstaan. Schade van € 950 wordt volledig vergoed, omdat dit meer is dan de grens van € 500 van art. 6:190 lid 1 sub b. € 450 is minder, dus zal niet vergoed worden.

Vraag: Kan Janssen Steun BV aanspreken voor de schade aan de pc, als deze € 950 dan wel € 450 bedraagt?

Steun BV was de verkoper. Er was sprake van een consumentenkoop onder art. 7:5. De verkochte zaak was nonconform, hij beantwoordde niet aan de overeenkomst (7:17 lid 1 en 2). Uit art. 7:24 volgt dan dat de consument recht heeft op schadevergoeding. Uit 7:24 lid 2 jo. 6:185 e.v. volgt dat als er sprake is van schade die in Boek 6 bedoeld is de verkoper niet aansprakelijk is tenzij er sprake is van één van de gronden die genoemd zijn in de subs a tot en met c. Bij schade van € 950 zijn deze gronden niet van toepassing, en kan Janssen Steun BV dus niet aanspreken. Bij schade van € 450 is de c-grond van art. 7:24 van toepassing. Deze schade is immers te laag om door de bepalingen van Boek 6 gedekt te worden (de franchise). Steun BV is daarom aansprakelijk.

Casus II (Aansprakelijkheid in het verkeer)

Wilfred rijdt in de auto van zijn vriendin Marit. Vanwege de slechte kwaliteit van het wegdek en de breedte van de weg rijdt hij niet hard, 45 kilometer per uur. Hij houdt echter te weinig afstand. De auto voor hem, bestuurd door Daan, remt plotseling voor een overstekende kat. Wilfred schrikt hier zo van dat hij zijn stuur naar links omgooit en voetganger Veronica aanrijdt. Veronica liep echter op de rijbaan terwijl er een voetpad aanwezig was. Zij breekt enkele ribben, de kosten daarvan bedragen € 6.000.

Vraag: Veronica spreekt Wilfred, Marit en Daan aan voor de door haar geleden schade. Op welke gronden kan zij deze vorderingen baseren?

Mogelijke grondslagen voor aansprakelijkheid zijn art. 185 WVW en art. 6:162. Toetsing aan art. 185 WVW: Er is sprake van een motorrijtuig waarmee op de weg wordt gereden dat betrokken is bij een verkeersongeval waardoor schade wordt toegebracht aan andere personen. Wilfred was bestuurder van de auto volgens lid 2. Ook de uitzondering van lid 3 is niet van toepassing. Dit artikel is echter alleen van toepassing op eigenaren of houders van het betreffende motorrijtuig. Wilfred is dat niet. Hij kan dus niet op grond van dit artikel aangesproken worden.

Toetsing aan art. 6:162: Er is sprake van een onrechtmatige gedraging. Wilfred heeft namelijk gehandeld in strijd met een wettelijke plicht (art. 19 RVV). Hij slaagde er niet in zijn auto op tijd tot stilstand te brengen, omdat hij te dicht achter Daan reed. Ook is er sprake van toerekening: zijn fout is verwijtbaar. Er zijn geen schulduitsluitingsgronden. Ook is er een schade, en een causaal verband tussen de onrechtmatige gedraging en de schade. Daarnaast is voldaan aan het relativiteitsvereiste van art. 6:163. Een beroep op overmacht gaat niet op, omdat daarvoor vereist is dat de betreffende persoon rechtens geen enkel verwijt toekomt. Daarvan is hier geen sprake, omdat Wilfred onvoldoende afstand hield. Daarnaast moet je als bestuurder rekening houden met mogelijke fouten van andere bestuurders. Wilfred kan dus door Veronica worden aangesproken op grond van art. 6:162.

Aansprakelijkheid van Marit: Haar aansprakelijkheid zou een kwalitatieve aansprakelijkheid zijn, vanwege haar kwaliteit als eigenaar van de auto. Zie voor de toetsing aan de hand van art. 185 WVW het gedeelte over Wilfred. Marit is op basis van art. 185 lid 2 jo. art. 1 WVW aansprakelijk voor de geleden schade. Van aansprakelijkheid op basis van art. 6:162 kan geen sprake zijn, omdat het niet Marit was die handelde.

Aansprakelijkheid van Daan: Daan moest plotseling remmen voor een overstekende kat. Hij voldoet aan alle elementen van art. 185 WVW. Mogelijk kan hij echter een beroep doen op overmacht. Overmacht is echter een streng leerstuk. De bestuurder moet geen enkel verwijt gemaakt kunnen worden. Weggebruikers moeten kunnen anticiperen op fouten van een ander. Daan had de afweging moeten maken of het verantwoord was om meteen te remmen. Hij had een afweging moeten maken en de minst gevaarlijke optie moeten kiezen. Dit betekent dat Veronica hem aan kan spreken op basis van art. 185 lid 1 WVW. Hij is ook aansprakelijk op grond van art. 6:162. Hij heeft immers gehandeld in strijd met een wettelijke plicht, te weten art. 5 en 6 WVW. Ook kan het hem toegerekend worden, is er causaal verband en voldaan aan het relativiteitsvereiste.

Vraag: Stel dat alleen Marit aansprakelijk gesteld is en Veronica voor 60% aan het ontstaan van de schade heeft bijgedragen. Welk bedrag moet Marit als schadevergoeding betalen als Veronica 5 jaar oud, 53 jaar oud is, of als de ziektekostenverzekeraar van Veronica de vordering tegen Marit ingesteld heeft?

Als Veronica 5 jaar oud is: Er is sprake van wederzijdse causaliteit (art. 6:101). De bijdrage van Veronica was dat zij niet op de stoep maar op de rijbaan liep, de bijdrage van Marit was het gedrag van Wilfred. Veronica is 5 jaar, wat jonger is dan 14 jaar. Dit betekent dat zij in de categorie van de billijkheidscorrectie valt: bij kinderen onder de 14 jaar wordt alle schade vergoed. Bij personen ouder dan 14 wordt ten minste 50 % vergoed tenzij er sprake is van opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid. Als Veronica 5 jaar is moet Marit dus alle schade betalen: € 6.000

Als Veronica 53 jaar oud is: Zij valt nu in de categorie II, Marit moet ten minste 50 procent vergoeden. Er was geen sprake van opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid. Marit moet dus € 3.000 betalen.

Als de ziektekostenverzekeraar de vordering instelt: In deze gevallen is er geen vaste invulling van de billijkheidscorrectie van 6:101. De reden hierachter is dat het slachtoffer zelf zijn schade al van de verzekeraar vergoed gekregen heeft. Wel is er in casu een billijkheidscorrectie ten gunste van Veronica mogelijk. Zij was namelijk op haar eigen weghelt, en het gedrag van Wilfred was ernstiger en meer verwijtbaar: hij hield onvoldoende afstand en gooide plotseling zijn stuur om. Dit betekent dat de verzekeraar waarschijnlijk tussen de 50 en 60% van Marit kan vorderen.

Casus III (Aansprakelijkheid voor zaken)

In de tuin van Barends staat een flinke eik. Op een stormachtige dag valt de boom door de wind om, en belandt op de naastgelegen weg. De boom raakt de auto van De Graaf, die op dat moment voorbijrijdt. Zelf is De Graaf echter ongedeerd. Na onderzoek wordt vastgesteld dat de wortels van de boom aangetast waren als gevolg van verzuring van het grondwater.

Vraag: Is Barends aansprakelijk voor de door De Graaf geleden blikschade?

Mogelijk grondslagen voor aansprakelijkheid zijn: art. 6:174 (aansprakelijkheid voor opstallen), 6:173 (aansprakelijkheid voor roerende zaken) en art. 6:162. Een boom is geen opstal in de zin van art. 6:174. Ook is een boom geen roerende zaak zoals omschreven in art. 3:2 en dus is ook art. 6:173 niet van toepassing. Daarnaast is er geen sprake van een onrechtmatige daad. Barends heeft namelijk geen opzettelijke of rechtstreekse inbreuk op een recht gemaakt, hij heeft niet gehandeld in strijd met een wettelijke plicht of in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid. Dit komt doordat de verzuring een proces is dat voor hem niet zichtbaar was. Eigenaren van bomen hebben niet de plicht om de kwaliteit van de wortels regelmatig te controleren. Barends is dus niet aansprakelijk voor de door De Graaf geleden blikschade.

Vervolg casus: Barends heeft ook een schoorsteen op zijn dak. Op een dag raakt de schoorsteen los als gevolg van een plotselinge orkaanwindstoot. Enkele minuten later valt de schoorsteen door een lichte bries van het dak, op de voorbijfietsende Erik.

Vraag: Is Barends aansprakelijk voor de door Erik geleden letselschade?

Toetsing aan art. 6:174: Er is sprake van een opstal (lid 4). Dit opstal voldoet niet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen, het spreekt immers voor zich dat schoorstenen stevig vast aan het dak horen te zitten. Ook leverde het feit dat dit opstal niet voldeed een gevaar op voor personen of zaken, wat ook daadwerkelijk verwezenlijkt is. Er is schade geleden door Erik. In deze gevallen is de bezitter aansprakelijk, tenzij hij niet op grond van art. 6:162 aansprakelijk zou zijn geweest als hij gevaar op het tijdstip van het ontstaan ervan zou hebben gekend. De vraag is dus of Barends nog iets had kunnen doen in de periode tussen de orkaanstoot die de schoorsteen loshaalde, en de lichte bries enkele minuten later die ervoor zorgde dat de schoorsteen van het dak af viel. Waarschijnlijk gaat de 'tenzij-clausule' hier op, omdat Barends in die korte tijd niets meer kon doen. De periode tussen het ontstaan van het gevaar en de verwezenlijking daarvan was daarvoor te kort. Barends is dus niet aansprakelijk voor de door Erik geleden letselschade.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Zie bovenstaande.