Hoorcollege 2B: Verhouding nationaal - internationaal

 Rechtsbronnen (A t/m E: verdragen, Gewoonte, Algemene rechtsbeginselen, Hulpbronnen, Besluiten volkenrechtelijke organisaties) 

1. Verdrag = protocol, covenant, handvest, pact, akkoord, tractaat, conventie, statuur (Synoniemen). 

• 200.000 verdragen geregistreerd bij VN
• NL partij bij 7.000

Totstandkoming eisen verdragen HOOFDLIJNEN

1. Ondertekening van verdragstekst
2. Parlementaire goed-/afkeuring
3. Bekrachtiging of ratificatie (door de koning)

 Dat dit allemaal gedaan is wilt niet zeggen dat nl er al aan mee doet, dat gebeurt pas bij: Verdragen in NL rechtsorde.

1. Voorbereiding verdragstekst art 90 GW
2. Ondertekening door regering
3. Advies Raad van state 73 GW
4. Goedkeuring staten generaal 91 GW
5. Ratificatie/ bekrachtiging (door de koning)
6. Bekendmaking tractatenblad art 93, 95 BW
7. Inwerktreding

Als een verdragstekst linea recta afwijkt van GW, moet het even groot zijn als 2/3^e om het mee te laten werken. Terwijl in beginsel verdrag boven grondwet gaat

Uitdrukkelijk of stilzwijgend?

Stilzwijgende goedkeuring = Verdrag treedt in werking als minimaal 10 landen het hebben ondertekend, en er een jaar en een dag is overheen is gekomen.

Inwerkingtreding: dan werkt het echt en heb je er wat aan. Je kunt de tekst al zien maar men kan er nog niet veel mee als het nog niet inwerking is getreden. Dit is dus zeer belangrijk.

Weens verdragenverdrag 1969

Het heet weens verdragenverdrag omdat het in Wenen ondertekend is. Het verdrag wint altijd/Hoe mag ik interpreteren?

114 staten partij

art 26 WVV; als u een krabbel zet en meedoet dan bind u zich aan:

• Nalevingsplicht (pacta sunt servanda) dit gold al maar is vast gezet
• Te goeder trouw
• Beroep op nationaal recht kan niet-naleving niet rechtvaardigen

Art 31 WVV

• Uitleg te goeder trouw

Hoe leg je zo’n verdrag uit?/Wie kan daar wat mee?/Hoe werken die verdragen?

B. Gewoonte

Eisen:

1. Usus (gebruik)

• Herhaalde statenpraktijk (omvangrijk en uniform)
• Objectief

2. Opinio iuris (rechtsovertuiging)

• Overtuiging dat praktijk rechtend juist is
• Subjectief

Vb. north sea continental shelf cases

Equidistantielijn (ongeveer middenin) geen opinio iuris

Gewoonte -> verdragsrecht

Vroeger gewoonte, tegenwoordig verdragen

Territoriale wateren

• Voorbij kanonafstand 3 mijl: mare liberum (zee is vrij) daar mag iedereen binnen de grenzen doen en laten wat ze willen
• Staten verschoven naar 12 mijl

VN- zeerechtverdrag

• Inwerktreding 1994
• Art. 3 UNCLOS Every State: zegt 12 mijl

3. Algemene rechtsbeginselen

(te goeder trouw, algemeen rechtsbeginsel)

fundamenteel, van algemene rechtsbeginselen afzien is niet mogelijk! 

• Rechtssysteem is nooit af

Billijkheid, Vb. schade veroorzaken = vergoeden

• Goede trouw

Vb. nuclear tests cases. Frankrijk gebonden aan eigen verklaring

4. Hulpbronnen

• Jurisprudentie (rechters recht)
• Doctrine (dat wat geleerde auteurs hier over schrijven, handboeken etc.)

Geen precedentenstelsel (stare decisis)

5. Besluiten volkenrechtelijke organisaties

• Art. 92 GW
• Organisatie

Intergouvernementeel (horizontaal) of supranationaal (verticaal) kan veel omdat in 92 GW dit is aangegeven

• Besluitvorming

Unaniem, consensus of gewone meerderheid

Opt-out mogelijkheid

• Werking

Bindend of niet-bindend (advies)

Verhouding internationaal-nationaal recht

1. Internationaal recht in interne rechtsorde

Incorporatie (monisme) - Transformatie (dualisme)

2. Conformeringsplicht nationale organen

Intern rechtssysteem (binnenland)

Extern rechtssysteem (bijv, dijk)

Internationaal heeft geen last van nationaal en nationaal niet van internationaal

In beginsel is er dus een onderscheiding ; ‘Er is een verdrag dus dan werkt het hier’, nee, het geldt niet zomaar.

Formele scheiding internationaal en nationaal recht

In beginsel:

Regel van nationaal recht heeft geen betekenis in internationaal rechtsorde

Regel van internationaal recht heeft geen betekenis in nationale rechtsorde

Implementatie: doorwerking van verdragen in het nationale recht

1. Transformatiestelsel (dualisme)

Het inernatioon recht is afgescheiden van het nationale recht; verdragen werken niet automatisch door. Voor doorwerking is een nationale wet nodig waarin hetgeen wat in het verdrag staat wordt verwerkt tot nationaal recht.

2. Incorporatiestelsel (Monisme: geldt in Nederland)

T.a.v. de doorwerking van het internationaal recht geldt dat dit recht rechtstreeks tot het natonaal recht behoort; vanzelf geïncorporeerd. Geen afzonderlijke rechtshandeling is nodig. 

Gevolg: hierarchisch hoogste

Functie art 93 GW: bekendmakingseis (als ieder verbindend)

Eu recht is altijd incorporatiestelsel.

Conformeringsplicht nationale organen

1. Wetgever
2. Bestuur
3. Rechter

1. Conformeringsplicht wetgever

• Wet aanpassen, afschaffen

Geen onverenigbare wet opstellen

• Voorbeelden:
• Internationaal verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie; bijv. belediging als delict, en wij sluiten op het hoogste niveau een internationaal verdrag
• Marckx-arrest, aanpassing familierecht

 2. Conformeringsplicht bestuur

• Geen strijdige wet uitvoeren; vb. politieke partij geen passief kiesrecht vrouwen, Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen

 3. Conformeringsplicht rechter

• art 93 GW
• art 94 GW
• Wat moet ik toetsen? Niet ieder verdrag is een ieder verbindende verdragsbepaling

Volkenrechtelijke organisaties

Intergouvernementeel = geen overdracht soevereiniteit. Unanimiteitsbesluiten (eenparigheid)

Voorbeeld: Raad van Europa/NAVO

Supranationaal = Overdracht van enige soevereiniteit; Art. 92 GW. Meerderheidsbesluiten (Mogelijkheid tot gebondenheid terwijl je zelf tegen hebt gestemd). Hier gaat het gemeenschappelijk belang boven het landsbelang.

Voorbeeld: Europese unie

1. Verenigde naties

• Voorloper: volkenbond 1919-1946
• Oprichting 1945
• Handvest
• Hoofdorganen:

1. Algemene vergadering
2. Veiligheidsraad
3. Secreteriaat
4. Internationaal gerechtshof
5. Economische en sociale raad

VN handvest:

Tijdens WOII voelde sommige landen zich zo sterk dat er behoefte was om een wereldwijde organisatie op te richten die zou voorkomen dat er wederom een wereldoorlog zou uitbreken. De vrede en veiligheid moest worden gehandhaafd. Dit is de Verenigde Naties geworden.

De grondslag voor de VN is neergelegd in het Handvest van de VN en de doelen staan art 1. VN handvest; Hoofddoelen; Vrede en veiligheid, zelfbeschikking, samenwerking

• Eerbiediging soevereinisteit (art. 2 VN Handvest)  
• Recht op zelfbescherming (art. 51 VN Handvest) 

Vier belangrijkste organen; 

Algemene vergadering (General Assembly)

• Parlement
• Wereldwetgever
• Ieder land lid (193 landen)
• Resoluties

Veiligheidsraad (security council)

• Handhaven vrede en veiligheid
• 15 leden; waarvan 5 permanente, en zitten er altijd. (Verenigde Staten, Rusland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China)
• Bindende resoluties
• Besluitvorming

Meerderheid van de 15 is 9 voor; let op het Vetorecht

Secretaris-Generaal: oud primer portugal: Antonio Guterres

Internationaal gerechtshof (ICJ) ‘wereldrechter?’

1 . geschilbeslechting

• Vrijwillig rechtsmacht, je mag ja of nee zeggen
• 170 zaken sinds 1945

NL 4: china, rusland: 0

• beslist bij meerderheid (=8 rechters voor.)
• dissenting concurring opinions (zeggen waarom je voor bent)
• vgl. gespecialiseerde (WTO, ICC, EHRM etc) ad hoc: Neurenberug, tokyo, cambodja, sierra leone, opgericht als hof voor alleen die zaken.

2.Advies andere organen

2. Navo

• Opgericht 1949
• Inetergouvernementeel:29 leden
• Militair verdrag

Art 5. Bondgenoten, als iemand aangevallen wordt, word iedereen dat. 

4. Raad van Europa

Gevestigd in Straatsburg en opgericht in 1949. Heeft inmiddels 47 leden.

• Hoofdorganen:

1. Parlementaire vergadering
2. comite van ministers
3. EHRM