Materieel Strafrecht werkgroep 6 - UL Rechten B2 - Strafbare poging en voorbereiding

1. Welke onderwerpen worden in de werkgroep behandeld?

• Casus 1 (Poging)
• Casus 2 (Vrijwillige terugtred)
• Casus 3 (Voorbereiding)

Casus 1 (Poging)

Arend is van plan een hoeveelheid hasj vanuit Marokko naar Nederland te vervoeren. Om dat plan uit te voeren heeft hij een bestelbusje gekocht met een dubbele bodem, en is hij met dat busje naar Marokko gereden. Zijn vriend Berend doet hetzelfde, met een eigen busje. Wanneer Berend echter met de hasj teruggereden is naar Nederland, wordt hij aangehouden. Arend, die nog in Marokko is en dit bericht hoort, schrikt. Hij besluit zijn inmiddels verkregen hasj achter te laten en met het vliegtuig naar Nederland terug te gaan. In Nederland wordt hij echter aangehouden en vervolgd voor het pogen van het binnenbrengen van hasj (art. 45 Sr jo. art. 3 onder a Opiumwet). De OvJ acht het tenlastegelegde bewezen omdat de gedragingen van Arend 'ontegenzeggelijk gericht waren op het transporteren van hasj van Marokko naar Nederland'. Volgens deze OvJ was er daarom ook sprake van een begin van uitvoering op het moment dat Arend met zijn omgebouwde bus naar Marokko vertrok.

Vraag: Kunt u als Arends advocaat een kansrijk verweer voeren ten aanzien van de tenlastegelegde poging?

De vereisten voor het vaststellen van poging zijn: er moet sprake zijn van een misdrijf, er moet sprake zijn van een voornemen en er moet sprake zijn van een begin van uitvoering. Aan de eerste voorwaarde is voldaan. Aan de tweede voorwaarde is ook voldaan, er was namelijk sprake van een voornemen toen Arend uit Nederland vertrok. De vraag of aan de derde voorwaarde is voldaan is lastiger. Tenlastegelegd is een poging om hasj binnen het grondgebied van Nederland te brengen. De advocaat kan erop hameren dat Arend hier nog niet aan begonnen was. Mogelijk was het vertrek naar Marokko wel onderdeel van de voorbereiding, maar hij was nog niet vanuit Marokko naar Nederland teruggereden. Integendeel, hij besloot zonder drugs terug te vliegen. Dit verweer kan dan vrij kansrijk zijn.

Vraag: Heeft een beroep op vrijwillige terugtred kans van slagen?

Om een beroep op vrijwillige terugtred te kunnen doen, moet er eerst sprake zijn van een poging. Zoals uit het bovenstaande bleek, is dat echter waarschijnlijk niet het geval omdat er nog geen begin gemaakt was met de uitvoering. Een beroep op vrijwillige terugtred heeft dan dus geen kans van slagen.

Casus 2 (Vrijwillige terugtred)

Cornelis woont in een mooie villawijk in Rotterdam. Vlakbij zijn huis heeft hij een horecabedrijf. Vaak neemt hij de dagomzet contant mee naar huis. Daan is hiervan op de hoogte, en heeft het plan om de dagomzet te stelen. Daarom wacht hij op een zaterdagavond Cornelis op bij de oprit van zijn woning. Daan heeft een rol tape meegenomen om Cornelis vast te maken. Het plan gaat echter niet zoals gepland. Er ontstaat een worsteling tussen Cornelis en Daan. Daan merkt op dat Cornelis al een man op leeftijd is, iets wat hij niet verwacht had. Daarom besluit hij weg te rennen. Later stelt Daans advocaat dat Daan een beroep op vrijwillige terugtred kan doen, zodat hem ontslag van alle rechtsvervolging toekomt.

Vraag: Welke eisen stelt de Hoge Raad aan een beroep op vrijwillige terugtred bij een poging als in bovenstaande casus?

De eisen zijn als volgt:

• Een causaal verband tussen de wil van de verdachte en het niet voltooien van het delict. Deze wil mag niet in belangrijke mate ingegeven zijn door externe factoren.
• Als er sprake is van een voltooide poging moet er een actief handelen zijn, wat naar aard en tijdstip geschikt is om het tenlastegelegde te voorkomen.

In casu was er echter sprake van een onvoltooide poging.

Vraag: Kan Daan worden ontslagen van alle rechtsvervolging als hij vrijwillig is teruggetreden?

Gezien de aard van het misdrijf en de omstandigheden van het geval is de conclusie dat er geen sprake is van een causaal verband tussen de wil van de verdachte en het niet voltooien van het misdrijf. Daan schrok immers van de leeftijd van Cornelis; dit was een externe factor. Zijn inkeer is dus niet zelfstandig tot stand gekomen. Aan de voorwaarden voor vrijwillige terugtred is dus niet voldaan, en dus kan Daan niet ontslagen worden van alle rechtsvervolging.

Casus 3 (Voorbereiding)

Evert stuurt Ferdinand op 10 maart 2018 een internetlink naar een nieuwsbericht over een gewapende overval op een juwelier. Ferdinand reageert daarop door te stellen dat hij bezig is iets soortgelijks voor te bereiden. Hij vraagt aan Evert of hij daarvoor tie-wraps en een vuurwapen mee wil nemen en met hem mee wil doen. Evert gaat akkoord, maar geeft aan geen kogels mee te leveren. Ferdinand vindt dit oké, hij was toch niet van plan te gaan schieten. Ze spreken af op 12 maart 2018 en gaan die dag met de auto onderweg naar de supermarkt die ze willen beroven. De politie had echter al een tijdlang een vermoeden en daarom worden beiden geobserveerd en gevolgd. Voordat ze op de plek van bestemming zijn worden Evert en Ferdinand aangehouden. Ferdinand heeft een zilverkleurig wapen bij zich en draagt een zwarte onderbroek om zijn hals. Ook Evert draagt een zwarte onderbroek om zijn hals, en heeft van tie-wraps gefabriceerde handboeien bij zich.

Ferdinand verklaart dat hij met Evert meegegaan is omdat Evert nog geld kreeg van een derde persoon. Ferdinand ging mee voor de zekerheid, voor het geval die derde persoon geweld zou gebruiken. Het wapen was daarom alleen ter afschrikking (het bevatte geen kogels en werkte niet). De OvJ besluit Ferdinand te vervolgen voor het voorbereiden van het misdrijf van afpersing (art. 317 Sr.), omdat hij voorwerpen die daartoe bestemd waren voorhanden had. 

Vraag: Welk criterium met betrekking tot de vraag of de in de auto aangetroffen voorwerpen bestemd zijn tot het begaan van een misdrijf als bedoeld in art. 46 Sr. is hier van toepassing?

Het gaat hier om het criterium dat volgt uit het arrest Samir A. In dit arrest gaf de Hoge Raad een nadere bepaling voor wat moet worden bestaan onder het vereiste van 'bestemd zijn tot'. Dit is of  'de voorwerpen, afzonderlijk of gezamenlijk, naar hun uiterlijke verschijningsvorm ten tijde van het handelen dienstig kunnen zijn voor het misdadige doel dat de verdachte met het gebruik van de voorwerpen voor ogen had'. Hierbij moet ook de criminele intentie van de verdachte in ogenschouw genomen worden.

Vraag: Kan uit deze casus het voorbereiden van art. 317 Sr. bewezen worden? Gebruik de jurisprudentie van de Hoge Raad.

Hiervoor moet voldaan worden aan de vereisten van art. 46 Sr.

De eerste voorwaarde: Er is sprake van een feit met een gevangenisstraf van acht jaar of meer.

De tweede voorwaarde: De zaken in de casus vallen onder de middelen die genoemd zijn in art. 46.

De derde voorwaarde: Uit het arrest Misdadig doel volgt dat het misdadige doel concreet gemaakt moet worden bij de vraag of de voorwerpen dienstig konden zijn voor het misdadige doel. Er moet dus meer bekend zijn dan het type delict dat werd voorbereid. In deze casus was het potentiële gebruik van de voorwerpen uiterlijk geschikt om het misdadige doel te bereiken.

De vierde voorwaarde: Het in bezit zijn van de voorbereidingsmiddelen valt onder 'voorhanden hebben'.

De vijfde voorwaarde ('opzettelijk'): Het voornemen van de verdachten blijkt uit het bericht van Ferdinand aan Evert.

Als het misdadige doel concreet duidelijk wordt, is er sprake van strafbare voorbereiding.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Zie bovenstaande.