Verdeling effectenrekening en effectenportefeuille - Arrest

HR 19 oktober 2012, Verdeling effectenrekening en effectenportefeuille (C-18)

Casus

De man en de vrouw hebben van 1980 tot april 2004 een affectieve relatie gehad en hebben gedurende een aantal jaren samengewoond. Zij zijn geen geregistreerd partnerschap aangegaan en hebben ook geen samenlevingscontract gesloten. De samenwoning van de man en de vrouw is op 11 april 2004 geëindigd.
Op 2 januari 2004 hadden de man en de vrouw gezamenlijk een overeenkomst tot vermogensbeheer gesloten met A B.V. Enkele dagen later hadden zij samen een tripartite overeenkomst gesloten met Effectenbank Stroeve N.V. enerzijds en met A. anderzijds, ten behoeve van de administratieve verwerking van effectentransacties en het bewaren van effecten en gelden door Stroeve. Beide overeenkomsten waren door zowel de vrouw als de man ondertekend. De man en de vrouw hadden een effectenrekening op naam van beide partijen bij Bank Sarasin Europe S.A. uit Luxemburg. De vrouw heeft Sarasin bij brief van 14 juni 2004 verzocht de rekening te sluiten. Sarasin heeft daarop het aandelenbezit en de liquiditeiten overgezet naar een rekening op naam van de vrouw.

De man heeft hierna gevorderd te bepalen dat aan hem wordt toebedeeld de helft van de waarde van de effectenportefeuille in beheer bij A. alsmede de helft van het saldo van de effectenrekening bij Sarasin. De man heeft aan zijn vordering ten grondslag gelegd dat sprake is van gemeenschappelijk vermogen dat door de gezamenlijke inspanningen van partijen is ontstaan. De vrouw heeft als verweer aangevoerd dat het gaat om haar persoonlijk toebehorend vermogen.

De Rechtbank stelt over de verdeling van de tussen partijen bestaande gemeenschap vast dat de effectenrekening en de effectenportefeuille aan de vrouw worden toebedeeld. De vrouw moet wegens overbedeling aan de man een bedrag van € 72.297,37 betalen. Hierna gaat de vrouw in hoger beroep en
het Hof vernietigt het bestreden vonnis. Het Hof stelt voorop dat tussen partijen geen gemeenschap van goederen is overeengekomen. Het bedrag dat is gestort op de effectenrekening is afkomstig van de overwaarde van twee panden en het daarin geëxploiteerde restaurant en dat ook de effectenportefeuille is aangeschaft van de overwaarde van de panden en het restaurant. Het staat vast dat de panden en het restaurant de vrouw in eigendom toebehoorde. De overwaarde als gerealiseerd door de verkoop daarvan behoort daarom ook tot haar vermogen en daarmee ook het saldo van de effectenrekening en de waarde van de effectenportefeuille. Volgens het Hof is dus voor een verdeling als door de man gevorderd is geen plaats. Ook oordeelt het Hof dat dit niet anders is wegens de omstandigheid dat de effectenrekening en de effectenportefeuille mede op naam van de man stonden. De man stelt cassatieberoep in en klaagt over het oordeel van het Hof dat het saldo van de effectenrekening en de waarde van de effectenportefeuille tot het vermogen van de vrouw behoren en dat er daarom geen plaats is voor een verdeling.

Hoge Raad

De Hoge Raad moet zich buigen over de vraag of de tegoeden op de twee effectenrekeningen die op naam van beiden stonden, ook aan hen beiden gezamenlijk toebehoorden (art. 3:166 BW), zodat daarvan na beëindiging van de relatie verdeling kan worden gevorderd. Het Hof is namelijk uitgegaan van de financiering van de effectenportefeuille en niet de tenaamstelling van de rekeningen.

Het middel neemt tot uitgangspunt dat het saldo van de effectenrekening en de waarde van de effectenportefeuille in een (al dan niet stilzwijgend tot stand gekomen) contractuele gemeenschap vielen, waarin ieder der partijen deelgerechtigd was. Art. 3:166 lid 2 BW brengt meer dat de aandelen van de man en de vrouw als deelgenoten in een gemeenschap gelijk zijn, tenzij uit hun rechtsverhouding anders voortvloeit. Dit laatste is niet gebleken, en daarom is de beslissing van het Hof om de vordering van de man af te wijzen, volgens het middel onjuist, althans onbegrijpelijk. De Hoge Raad verwerpt het beroep.