Aral - Arrest

HR

Casus

Het gaat in deze zaak tussen de gemeente ’s-Gravenhage en tankstationhouder Aral (onder meer) om de betekenis van het beginsel van formele rechtskracht van een Kroonbeslissing naar (intern) Nederlands recht en de betekenis en gevolgen van artikel 6 EVRM hiervoor.

Hoge Raad

Bij het Kroonberoep gaat het om een administratiefrechtelijke beroepsgang die – in de zin van de regel van (intern) Nederlands recht die voor dat geval de positie van de burgerlijke rechter nader bepaalt – met voldoende waarborgen is omkleed. Die regel brengt mee dat wanneer de Kroon op dat beroep uitspraak heeft gedaan, aan die uitspraak in een geding voor de burgerlijke rechter in beginsel zgn. formele rechtskracht toekomt, dat wil zeggen dat de burgerlijke rechter het oordeel van de Kroon in beginsel zonder meer als juist heeft te aanvaarden.

Dat beginsel lijdt, gezien EHRM 23 oktober 1985, NJ 1986, 102 (Benthem), uitzondering indien een natuurlijke persoon of privaatrechtelijke rechtspersoon zich erop beroept dat de Kroon niet kan worden beschouwd als ‘een rechterlijke instantie’ die voldoet aan de eisen van artikel 6 lid 1 EVRM: alsdan vindt voormeld beginsel geen toepassing en heeft de burgerlijke rechter ook het door de Kroon reeds besliste punt van geschil ten volle zelfstandig te beoordelen. Aan de gemeente komt een dergelijk beroep niet toe.

Dit laatste heeft in zoverre rechtsongelijkheid ten gevolge dat een natuurlijke persoon of privaatrechtelijke rechtspersoon door zich op artikel 6 EVRM te beroepen kan bewerkstelligen dat in een geding voor de burgerlijke rechter tot het vaststellen van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen (in de zin van die verdragsbepaling) aan een hem onwelgevallige uitspraak van de Kroon de formele rechtskracht ontvalt, terwijl de gemeente in zodanig geding aan een voor haar ongunstige uitspraak van de Kroon blijft gebonden. Deze rechtsongelijkheid moet evenwel worden aanvaard, omdat zij ligt besloten in de strekking van genoemd verdrag – bescherming van de burger tegen de overheid – met welke strekking niet zou stroken de overheid, wanneer in de administratiefrechtelijke rechtsgang een voor haar ongunstige uitspraak is gevallen, bevoegd te achten de zaak ten nadele van de burger weer op losse schroeven te zetten door ter zake een nieuw, zelfstandig oordeel van de burgerlijke rechter te verlangen.