Bestuursrecht B2 Rechten UL Hoorcollege 4

Bestuursrecht B2 Rechten UL Hoorcollege 4 Normen voor bestuurshandelen

Welke dwingende maatregelen kan het bestuur nemen om normconform gedrag af te dwingen?

1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

• Legaliteitsbeginsel en overheidsingrijpen
• Toezicht en handhaving
• De normering daarvan
• Bestuurlijke sancties
• Ruimte voor gedogen
• Verhouding tot het strafrecht

Inhoud college

Het legaliteitsbeginsel houdt in dat ingrijpend overheidsoptreden een wettelijke basis moet hebben. Dit werd onder andere vastgesteld in het Fluorideringsarrest. Ook de artt. 16 en 89 Grondwet geven dit aan. Voor het bestuursrechtelijke legaliteitsbeginsel is art. 5:4 lid 1 Awb van belang.

Toezicht en handhaving

De controle op de naleving van de wet wordt 'toezicht' genoemd. Handhaving volgt als er via toezicht vastgesteld is dat er sprake is van een overtreding. Hoofdstuk 5 Awb gaat over de handhaving van het bestuursrecht. Toezichthouders moeten bij of krachtens de wet aangewezen zijn (5:11 Awb). Wanneer er sprake is van een overtreding, is er de keuze of opgetreden wordt via het strafrecht, het bestuursrecht, of het privaatrecht. De definitie van een bestuursrechtelijke overtreding staat in art. 5:1 lid 1 Awb. De definitie van 'overtreder' staat in lid 2 van dit artikel. Er zijn verschillende handhavingsinstrumenten, bijvoorbeeld een last onder dwangsom, een bestuurlijke boete of openbaarmaking ('naming and shaming').

Normering van handhaving

De normering is te vinden in de hoofdstukken 2, 3, 4 en titel 5.1 Awb. Ook zijn sommige EVRM-normen van toepassing, naast mogelijke bijzondere wetten en de ongeschreven algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Een voorbeeld van een norm is het cumulatieverbod. Dit verbod houdt in dat er niet meerdere bestuursrechtelijke herstelsancties tegelijk opgelegd mogen zijn. Een herstelsanctie en een bestraffende sanctie kunnen dus wél tegelijk opgelegd zijn.

Bestuurlijke sancties

Bestuurlijke boetes komen veel voor. Deze boetes zijn door het bestuur op te leggen zonder voorafgaande tussenkomst van de rechter. Vaak zijn deze boetes ook hoger dan strafrechtelijke boetes. Het is efficiënt omdat de rol van de rechter overgeslagen wordt. In veel gevallen is rechterlijke tussenkomst namelijk voor beide partijen niet nuttig.

Of iets wel of niet een bestraffende sanctie is, is van belang voor de vraag of art. 6 EVRM van toepassing is. Dit artikel biedt namelijk meer waarborgen voor de oplegging van een sanctie en de mate waarin de rechter de rechtmatigheid kan toetsen. Hierom is er jurisprudentie over de vraag of iets een criminal charge is. Wanneer dit zo is, is er namelijk een hogere mate van rechtsbescherming. In het Özturk-arrest werd bepaald dat ook bij kleine boetes sprake is van een criminal charge. In latere jurisprudentie is echter wel onderscheid gemaakt in de mate van rechtsbescherming, naar gelang het verschillende karakter van de strafmaatregelen.

Ruimte voor gedogen

Bij gedogen wordt er bij een geconstateerde overtreding afgezien van handhaving. Vaak vloeit dit voort uit een discretionaire bevoegdheid. Tegenwoordig heerst er in Nederland een relatief streng handhavingsklimaat. Dit onder andere omdat gedogen voor sommige partijen ook nadelig kan zijn. De rechter gaat nu uit van een beginselplicht tot handhaving voor het bestuur. Buiten het omgevingsrecht is er over het algemeen meer ruimte voor het stellen van verschillende prioriteiten.

Conclusie

Het accent op handhaving zal blijven bestaan. Het bestuursrecht wordt hierbij veel gebruikt, omdat het aan minder regels en waarborgen onderworpen is. Er is recent wel meer aandacht gekomen voor adequate rechtsbescherming tegen bestuursrechtelijke sancties.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

De rol van het EVRM in de criminal charge-jurisprudentie wordt niet in de literatuur besproken.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

In de (recente) jurisprudentie over uitkeringsfraude speelt art. 8 EVRM een rol. Dit artikel houdt in dat de beperking van grondrechten een voldoende precieze wettelijke basis moet hebben. Bij het gebruik van peilbakens bij een fraudeonderzoek is hiervan geen sprake.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen met betrekking tot het tentamen gedaan.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen.