Commissie v Duitsland (Case C-137/14) - Arrest

Commissie v Duitsland (HvJ 15-10-2015, Case C-137/14)

Feiten

I.c. gaat het om een Duitse regeling waarin zowel voor de ontvankelijkheid van een beroep van een particulier als voor de nietigverklaring van een overheidsbesluit door de rechter wordt vereist dat jegens de appellant een subjectief recht is geschonden.

De Europese Commissie had een beroep gedaan bij het Hof van Justitie vanwege niet-nakoming door Duitsland. De Europese Commissie had het Hof verzocht vast te stellen dat Duitsland de verplichtingen op grond van artikel 11 van richtlijn 2011/92 (de M.e.r-richtlijn) en artikel 25 van richtlijn 2010/75/EU (Richtlijn industriële emissies, RIE) niet was nagekomen.

Op grond van artikel 11 van de Richtlijn milieueffectbeoordeling en artikel 25 Richtlijn industriële emissies, moeten de lidstaten ervoor zorgen dat leden van het betrokken publiek de rechtmatigheid van enig besluit dat valt onder het toepassingsbereik van de richtlijn bij een rechter kunnen aanvechten. Het Duitse recht bepaalt dat in een procedure alleen gronden mogen worden aangevoerd die in de bestuurlijke voorprocedure ook zijn aangevoerd.

Hof van Justitie

Het Hof van Justitie moet dan oordelen over het Duitse relativiteitsvereiste. Volgens het Duitse recht vernietigt de rechter een onrechtmatige bestuurshandeling alleen voor zover ‘de rechten van de verzoekende partij daardoor zijn geschonden’. Het Hof overweegt dat moet ‘worden beklemtoond dat, indien de betrokken lidstaat bevoegd is om krachtens bovengenoemde bepalingen van de richtlijnen 2011/92 en 2010/75 voor de ontvankelijkheid van beroepen die door particulieren worden ingesteld tegen enig binnen de werkingssfeer daarvan vallende besluit, handelen of nalaten, voorwaarden te stellen, zoals het vereiste dat inbreuk is gemaakt op een subjectief recht, hij tevens mag bepalen dat de voor de nietigverklaring van een overheidsbesluit door de bevoegde rechter vereist is dat jegens de verzoeker een subjectief recht is geschonden’.

M.a.w. de beperkingen die het nationale recht mag stellen aan de toegang tot de rechter (de ontvankelijkheid) van particulieren, mogen doorwerken in een beperking van de mogelijkheden die de rechter heeft om een besluit nietig te verklaren. Dit geldt slechts voor beroepen die zijn ingediend door particulieren.

Het Hof heeft verklaard dat Duitsland de verplichtingen uit artikel 11 m.e.r.-richtlijn niet is nagekomen door de procesbevoegdheid en de omvang van de rechterlijke toetsing te beperken tot bezwaren die zijn aangevoerd binnen de eerdere bezwaarprocedure.

Kern: volgens het Hof van Justitie kan een lidstaat (op grond van artikel 11 van de richtlijn betreffende de milieueffectbeoordeling) zowel voor de ontvankelijkheid van een beroep van een particulier als voor de nietigverklaring van een overheidsbesluit door de rechter voorwaarden stellen, zoals het vereiste dat inbreuk is gemaakt op een subjectief recht.

De Duitse beperking heeft geen volledige uitvoering gegeven aan artikel 11 van de m.e.r.-richtlijn.