Hoorcollege 11: Multiple Sclerose - Klinische Neuropsychologie (UU)

MS is een auto-immuun ziekte die het centrale zenuwstelsel aantast.

Er zijn vooral veel ontstekingen in de witte stof, namelijk in de oogzenuw, ruggenmerg, hersenstam en cerebellum.

Er is sprake van multifocale ontstekingen en de-myelinisatie,

Doordat de myelineschede aangetast wordt kunnen signalen veel minder snel overgedragen worden. Wanneer de myeline helemaal weg is kan er helemaal geen signaaloverdracht meer plaatsvinden.

Dit is ook te zien op hersenscans:

[note: enkele afbeeldingen bij de collegeaantekeningen zijn door de WorldSupporter redactie verwijderd wegens vermoedelijke inbreuk op het auteursrecht]

De symptomen die worden ervaren is afhankelijk van de schade, en er zijn grote individuele verschillen. Maar een algemeen beeld van symptomen is:

• Eerste symptomen: sensibiliteitsstoornissen & visusstoornissen
• Spierzwakte en/of coördinatiestoornissen ledematen
• Spasticiteit
• Blaas- en darmfunctiestoornissen
• Spraak- en slikstoornissen
• Seksuele disfuncties
• Pijn
• Vermoeidheid
• Warmte-intolerantie (Uthoff-fenomeen)
• Stoornissen in cognitie en stemming

Subtypen van MS zijn:

Een aanval heet een Schub. Dit zijn exacerbaties door ontstekingsreacties in de myeline. Er is een toename van symptomen en verlittekening van zenuwcellen (plaques).

Het beloop is grotendeels afhankelijk van het subtype, maar dit is moeilijk te voorspellen. De levensverwachting is niet ernstig kort. Maar bij de ernstige vormen kan MS wel dodelijk zijn, door bijvoorbeeld een luchtweginfectie of urineweginfectie.

Ongeveer 1 op de 1000 inwoners heeft MS. Het aantal mensen is toegenomen over de jaren heen.

De oorzaak is onbekend, maar genetische achtergrond en gebrek aan vitamine D speelt mogelijk een rol.

Diagnostiek wordt gedaan door middel van een anamnese en neuropsychologisch onderzoek: MRI & McDonald criteria, hersenvocht & evoked-potential.

Behandeling:

• Tijdens een schub kunnen corticosteroïden gegeven worden (ontstekingsremmer)
• Pas na 100 jaar is er nu een effectieve ziekteremmer, zorgt voor 30-40% minder schubs
• Genezing is nog niet mogelijk
• Multidisciplinaire aanpak is noodzakelijk

43-70% van de mensen met MS heeft ook een cognitieve stoornis. Als dit in een vroeg stadium het geval is, is de prognose vaak slechter.

De cognitieve stoornissen komen meer voor als er in het begin van de ziekte atrofie van de witte stof is. Atrofie van de grijze stof is aan het begin beperkt, maar er is een toename bij het vorderen van de ziekte, en dit heeft een grote correlatie met cognitieve stoornissen.

De thalamus is een ‘doorgeefluik’ in de hersenen. Als deze aangedaan wordt kan dit veel gevolgen hebben.

Er is veel last van mentale traagheid, geheugenproblemen, aandachtsproblemen en executieve functies problemen.

Er is sprake van cognitieve stoornissen in de volgende domeinen:

Mentale traagheid

• Vertraagde snelheid van informatieverwerking
• Verminderde of veranderde verbinden tussen de hersengebieden, waardoor de communicatie verminderd
• Hierbij is sprake van subcorticale en corticale schade

Geheugen

• Opslaan en opdiepen is het meest aangedaan
• Herkenning is intact
• Werkgeheugen kan aangedaan zijn
• Prospectief geheugen

Aandacht

• Concentratievermogen
• Verdeelde aandacht

Executieve functies

• Complexe functies, die kwetsbaar zijn bij een beschadigd brein
• De aangedane functies zijn vooral planning, mentale flexibiliteit, organiseren van handelen, initiatief verlies, ToM

Overige andere domeinen

• Taal: benoemen, woordvloeiendheid
• Visuele perceptie

De cognitieve klachten hangen af van subtype.

Depressie, bipolaire stoornis, dwanglachen, dwanghuilen, etc. komt ook vaak voor bij patiënten met MS. Angst komt ook veel voor, en euforie.

Vermoeidheid is de meest gerapporteerde klacht (92%). De oorzaak is onbekend.

Er zijn compensatiestrategieën, en voor stemming wordt er vaak psychotherapie gegeven, medicatie, cgt en lichttherapie.

De neuropsycholoog is zeer belangrijk in multidisciplinaire aanpak van de cognitie/stemming.

Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!

Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)