Hoorcollege 4 Psychopathologie 23 Universiteit Utrecht

Hoorcollege 4: Netwerkmodellen

Bij psychopathologie is kritisch nadenken belangrijk omdat er sprake is van een hoge prevalentie, de etiologie is onbekend, er een beperkte effectiviteit van behandelingen is

DSM-5: 7 classificaties (1880) → 419 classificaties (2012). Is van belang voor orde scheppen in de chaos, door eenduidigheid te scheppen in symptomen. Waardoor we beter evidence based behandelingen kunnen onderzoeken en gebruiken
→ kritiek: iedere patiënt heeft een unieke set aan symptomen en vaak is er ook sprake van comorbiditeit, heeft het dus eigenlijk wel nut om te classificeren? vb een groep van 3703 patiënten met unipolaire depressie bleken 1030 unieke combinaties van symptomen te hebben

kritiek op classificeren

• classificaties zijn heterogeen
• grenzen tussen classificaties zijn vaag
• hoge comorbiditeit: komt grotendeels door overlappende symptomen
• doet geen recht aan de diversiteit van psychopathologie

Voorbeeld netwerktheorie van groep opstellen: 840 patiënten met unipolaire depressie → Quick Inventory of Depressieve Symptomatologie stelt 12 depressie symptomen op baseline vast → hiertussen LI-geregulariseerde partiële correlaties ondervonden

(Voorbeeld) Netwerktheorie van DSM Symptomen van 12 verschillende stoornissen: 

• Tussen bepaalde stoornissen een sterke overlap is tussen symptomen
• Tussen vrijwel alle stoornissen wel sprake was van samenhang

(Voorbeeld) Netwerktheorie van problemen

• Problemen variëren in de connecties die ze hebben met andere problemen
• Tussen bijna alle problemen is wel een vorm van een connectie
• De cluster domeinen van problemen zijn dus eigenlijk meer diffuus dan gedacht

wat leert zo’n netwerk ons?

• toont de heterogeniteit binnen classificaties: symptomen verschillen in het aantal connecties
• toon onduidelijke grenzen tussen classificatie: connecties via specifieke symptoom paren (brugsymptomen) van verschillende classificaties

Mogelijke zaken om mee te nemen in je netwerk:

• somatische problematiek kan zorgen voor hogere comorbiditeit, maar is wel van belang om mee te nemen
• externe problematiek staan niet los van symptomen, maar hebben er wel veel invloed erop. Dus bedenk of deze mee moeten worden genoemd
• Er zijn heel veel verschillende soorten factoren die verbonden zijn met de klachten die mensen laten zien: emoties, gedrag, cognities, directe omgeving, sociale factoren, stressoren, biologie, genetica etc

→ kritische kanttekening: alle symptomen zijn zo erg verbonden met bepaalde elementen. Kan je dan psychopathologie dan wel echt te onderscheiden van de rest?. Een symptoom netwerk doet dus meer recht aan de complexiteit van psychopathologie, maar heet net als elke andere benadering beperkingen

Klassiek ziektemodel: er is een bepaalde ziekte die bepaalde symptomen veroorzaakt. Een behandeling pakt deze ziekte aan en zo zullen de symptomen/klachten verdwijnen. 
Vb behandeling → bacterie in longen → tuberculose → hoestklachten, nachtzweten etc

Momentele kijk: 

• Er is geen eenduidig biologisch mechanisme dat leidt tot een psychische stoornis. 
• Er is geen behandeling behandeling waarop we kunnen richten waardoor alle symptomen zullen verdwijnen. 
• Er is meer sprake van een netwerk met feedback loops: het kan ook zo zijn dat een trigger meerdere symptomen veroorzaakt en/of een behandeling meerdere symptomen kan verminderen. 
• Een symptoom netwerk is dynamisch, waarbij vicieuze cirkels aanwezig kunnen zijn.  
• Strenght in het netwerk: omvat de mate waarvan een symptoom invloed heeft op het netwerk. Als deze sterkte hoger is heeft deze ook een hogere voorspellende waarde van het beloop. Door rekening te houden met de precieze symptomen van een patiënt kunnen we nauwkeuriger het beloop voorspellen.

Ecological Momentary Assessment: dataverzameling middels devices.  Dit geeft inzicht in verbanden binnen het individu. Van belang aangezien een individu naast een unieke set symptomen ook een unieke set verbanden heeft. Op basis hiervan kan een netwerk worden opgesteld die potentie heeft meer recht te doen aan de dynamiek van psychopathologie binnen een individu.