Hoorcollege 7: Taal - Klinische Neuropsychologie (UU)

Taal is het belangrijkste communicatie-middel tussen patiënt en arts.

Taalstoornissen zijn niet alleen primair, maar ook secondair (de oorzaak ligt ergens anders, maar resulteert toch in een taalstoornis). Bijvoorbeeld bij:

• Alzheimer: empty speech
• Triple X syndroom

Taal is een gemeenschappelijk communicatiesysteem, bedoeld om elkaar te begrijpen en gedachtes over te brengen (Crystal)

• Link tussen concept en woord is arbitrair (er zit geen logica achter).

Taal is een systeem, bestaande uit:

• Klanken (fonologie)
• Woorden (semantiek/mentale lexicon)
• Zinnen (grammar/syntax = regels over volgorde van woorden en vervoegingen van woorden in zinnen). De zin draagt bij aan de betekenis, want verschillende volgordes hebben verschillende betekenissen
• Bredere context: taalgebruik zoals narratief (pragmatiek)

Cocktailparty fenomeen: als er veel geroezemoes is kan je toch opeens je eigen naam herkennen.

Taal is dus systematisch en onderverdeeld in meerdere subsystemen. Communicatie staat voorop.

Chomsky zegt: met beperkte middelen kan je toch oneindig veel zinnen maken. Taal is dus generatief. Dit is het belangrijkste onderscheid tussen ons communicatiesysteem en dat van andere diersoorten.

Zinsdelen kunnen ook de vorm van nieuwe zinnen hebben: dit is recursiviteit. Chomsky bedoelde dus dat we op eindeloze manieren uitweiden binnen een zin.

Je kan zinnen op syntax niveau, of op thematisch niveau begrijpen.

Je kan dezelfde betekenis op de verschillende manieren verwoorden:

1. Met verschillende woorden (thematisch)
2. Verschillende grammaticale structuren (syntax)

Beschadiging bij volwassenen in talige hersengebieden is vele malen schadelijker dan bij kinderen.

Afasie: een taalstoornis ten gevolge van letsel. Het is dus geen waarnemingsstoornis, geen taalontwikkelingsstoornis en geen spraakstoornis.

Dyspraxie/apraxie: spraakstoornis, moeite met snel klanken achter elkaar produceren.

Er zijn 3 stadia van spraakproductie

1. Idee – conceptualisatie
2. Naar formulatie
   
   1. Lexicalizatie
   2. Syntactic planning
   3. Articulatory planning (omzetten in klanken) dyspraxie
3. Naar articulatie dysartrie

Afasie van Broca: traag, moeizaam spreken. Anomie: niet op woorden kunnen komen. Een actieve zin waar de doener voorop staat is te onderscheiden door Broca patiënten.  

Afasie van Wernicke: slecht taalbegrip, maar spreekt vloeiend.

Wernicke-Geschwind model: model gebaseerd op het spreken van woorden. Er zou één verbinding zijn tussen de gebieden van Broca en Wernicke. Als er tussen deze verbinding schade plaatsvindt, zorgt dat ervoor dat woorden niet meer herhaald kunnen worden (conductafasie). MAAR: dit model is een te simpel model, omdat die specifieke gebieden niet altijd betrokken zijn bij dezelfde klachten. Wel is taal meer links en broca en wernicke blijven belangrijk!

Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!

Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)