HR 1 februari 2008 (Finaal en periodiek verrekenbeding), RR blz. 268 - Arrest

Feiten

De man is in 1988 eigenaar geworden van een premiewoning. De aankoop van deze woning heeft de man volledig gefinancierd door middel van een hypotheek. Voor de inrichting van de woning heeft de man zijn spaargeld aangewend. Partijen hebben de woning samen bewoond vanaf de aankoop van die woning. De partijen hebben de hypothecaire geldlening vanaf hun gezamenlijke rekening afgelost.

Partijen zijn in 1991 onder huwelijkse voorwaarden met elkaar gehuwd. Hierin zijn de partijen een periodiek verrekenbeding en, in geval van echtscheiding, een finaal verrekenbeding overeengekomen. Tijdens het huwelijk is de woning verkocht. De netto-opbrengst is toen aangewend voor de aankoop van een tweede echtelijke woning die is gesteld op naam van de man en de vrouw samen.

In 2005 verzoekt de vrouw de Rechtbank de echtscheiding tussen partijen uit te spreken, met nevenvoorzieningen. De man bestrijdt het verzoek en verzoekt zelfstandig de verdeling en afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden vast te stellen. De Rechtbank spreekt de echtscheiding uit en stelt de verdeling vast. Ten aanzien van de echtelijke woning overweegt de Rechtbank dat de waarde van de woning aan partijen in gelijke delen toekomt.

De man gaat in hoger beroep en de vrouw stelt incidenteel hoger beroep in. De man stelt dat uit de huwelijke voorwaarden blijkt dat de woning, die de man heeft ingebracht, buiten verrekening moet blijven. De vrouw stelt dat uit het feitelijk handelen van partijen blijkt dat zij nooit hebben beoogd om de woning te beschouwen als privévermogen of als aanbrengst van de zijde van de man ten tijde van het huwelijk. Het Hof bepaalt dat de (over-)waarde van de eerste woning buiten de verrekening moet blijven en dat de vrouw recht heeft op een nominale vergoeding van de helft van de tijdens het huwelijk gedane aflossingen op de hypothecaire lening.

De vrouw stelt cassatieberoep in en klaagt o.a. dat het Hof heeft miskend dat de overwaarde van de eerste woning vermoedt te worden zijn verkregen uit of door belegging van overgespaarde inkomsten en derhalve voor verdeling in aanmerking komt.

Hoge Raad

De Hoge Raad moet oordelen over de vraag hoe er aan het eind van het huwelijk moet worden afgerekend en of de echtelijke woning voor verdeling in aanmerking komt.

Het Hof had geoordeeld dat de genoemde premiewoning een aanbrengst van de man is en dat aan de man dient te worden vergoed de door hem bij de aankoop van de tweede woning ingebrachte netto opbrengst van de eerste premiewoning, verminderd met de helft van de aflossingen, die partijen tijdens het huwelijk van de gezamenlijke rekening hebben gedaan. De tegen die redenering ingebrachte klachten faalden alle.

De Hoge Raad stelt dat artikel 1:141 lid 3 BW in de beslissing van het hof terecht geen rol heeft gespeeld omdat artikel alleen voor een periodiek verrekenbeding geldt. Het hof heeft alleen antwoord gegeven op de vraag wat verrekening volgens het in de huwelijkse voorwaarden opgenomen finale verrekenbeding meebrengt. Een finaal verrekenbeding voorziet in een verrekening op basis van een pseudo-gemeenschap van goederen, waarbij ter bepaling van het te verrekenen vermogen een andere benadering geboden is dan die van artikel 1:141 lid 3 BW. Doordat het ging over een finaal verrekenbeding, kon geen antwoord worden gegeven op de vraag of bij toepassing van het periodiek verrekenbeding de belegging tijdens het huwelijk in de voorhuwelijkse woning een nominale dan wel een evenredige vergoeding zou hebben opgeleverd.

Conclusie

Het uitgangspunt dat de verkoopopbrengst van een door een der echtgenoten ten huwelijk aangebrachte woonhuis vermoed wordt te zijn verkregen uit of door belegging van overgespaarde inkomsten, is onjuist.