Pessers/Ru-Pro - Arrest

HR 23 september 2011, NJ 2013, 6 (Pessers/Ru-Pro)

Casus

Het gaat in deze zaak om de vraag of een eiswijziging na pleidooi in hoger beroep naar aanleiding van een door het hof ambtshalve opgeworpen vraag een uitzondering rechtvaardigt op de ‘in beginsel strakke (twee conclusie-)regel’ van artikel 347 lid 1 Rv.

Hoge Raad

De in artikel 347 lid 1 Rv besloten twee-conclusie-regel beperkt de – ingevolge artikel 130 lid 1 jo. artikel 353 lid 1 Rv – aan de oorspronkelijk eiser toekomende bevoegdheid tot verandering of vermeerdering van zijn eis in hoger beroep, in die zin dat hij in beginsel zijn eis niet later dan in zijn memorie van grieven of van antwoord mag veranderen of vermeerderen. Dit geldt ook als deze eisverandering of -vermeerdering niet als een grief moet worden aangemerkt (vgl. HR 20 juni 2008, NJ 2009, 21 (Willemsen/NOM)).

Op deze in beginsel strakke regel kunnen onder omstandigheden uitzonderingen worden aanvaard, met name indien (1) de wederpartij ondubbelzinnig erin heeft toegestemd dat de eisverandering of -vermeerdering plaatsvindt, of indien (2) de aard van het geschil meebrengt dat in een later stadium nog zodanige verandering of vermeerdering van eis kan plaatsvinden. Voorts kan in het algemeen een verandering of vermeerdering van eis na het tijdstip van de memorie van grieven of antwoord toelaatbaar zijn, indien (3) daarmee aanpassing wordt beoogd aan eerst na dat tijdstip voorgevallen of gebleken feiten en omstandigheden en de eisverandering of -vermeerdering ertoe strekt te voorkomen dat het geschil aan de hand van inmiddels achterhaalde of onjuist gebleken (juridische of feitelijke) gegevens zou moeten worden beslist, of dat – indien dan nog mogelijk – een nieuwe procedure zou moeten worden aangespannen om het geschil alsnog aan de hand van de juiste en volledige gegevens te kunnen doen beslissen. Onverkort blijft dan gelden dat de eisverandering of -vermeerdering niet in strijd mag komen met de eisen van een goede procesorde.

Het hof heeft geoordeeld dat zich een uitzondering op deze in beginsel strakke regel voordoet nu de eiswijziging is ingegeven door de eerder tijdens de pleidooizitting door het hof ambtshalve opgeworpen vraag. Dit oordeel geeft blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Eiser heeft zich weliswaar bij nadere memorie over die vraag uitgelaten, maar daaruit kan de hiervoor bedoelde toestemming niet worden afgeleid. Ook de aard van het geschil biedt geen grond de wijziging toelaatbaar te achten en evenmin kan worden gezegd dat deze ertoe strekt te voorkomen dat het geschil aan de hand van inmiddels achterhaalde of onjuist gebleken (juridische of feitelijke) gegevens zou moeten worden beslist.

N.B. De Hoge Raad overweegt dat het ambtshalve aan de orde stellen van dit thema
– mogelijke toepasselijkheid fiduciaverbod – binnen de grenzen van de door partijen bepaalde rechtsstrijd ‘niet voor de hand lag’.