Lesgeven in het buitenland: ervaring, tips en problemen

De dag na mijn aankomst in Kenia stond een bezoekje gepland aan een lokaal schooltje. Was heel benieuwd hoe het systeem hier in elkaar zat en hoe de lessen werden gegeven. Ten eerste werd ik uitgenodigd bij the head voor een gesprekje. Leuke man, lang mee gebabbeld over zijn frustraties op het gebied van onderwijs. Zo vertelde hij dat hij geen enkele invloed kon uitoefenen op docenten. Als de docenten naar school wilden komen, kwamen ze, mochten ze geen zin hebben in lesgeven, bleven ze thuis. Ontslaan kon the head niet, gezien er gebrek is aan onderwijzers (in het dorp waar ik zat). Ook krijgen de onderwijzers in Kenia heel weinig betaald. In mijn dorp kregen ze 50 euro per maand, op andere scholen 100 euro. Daarvan moet je soms je huis huren (goedkoopste krottenhuizen kosten 20/25 euro) + je moet je eten en schoolgeld voor de kinderen betalen. Bijna onmogelijk.

Na ons gesprek vroeg the head welke kinderen ik het leukst vond. Ik zei: rond de 8 jaar. Die kunnen net goed genoeg Engels om je te verstaan. The head zei dat hij een klasje voor me had: groep 3 (leerlingen 7-10) jaar. Gelijk na de pauze mocht ik beginnen. Even gevraagd of ik eerst met hem mee kon lopen, maar dat vond hij niet nodig, hij vond dat ik het zelf ook goed kon (heb nog nooit eerder les gegeven!). En wat voor onderwerpen behandelen jullie momenteel? Geen idee, de klas had al een maand geen leraar, net als andere 5 klassen. Met de boodschap 'do whatever you like' werd ik bij mijn klas van 20 kids afgezet. Schoolboeken had het schooltje ook niet.

Improviserend begon ik de les. Makkelijk beginnen met: 'Welke dieren kennen jullie?'. Stilte. 'Ik ken bijvoorbeeld een hond, koe.. Kennen jullie die niet?'. Stilte. Na 5 minuten stak een dappere jongen zijn hand op en antwoordde: 'Paard'. Daarna kwamen de andere handen.

Wat blijkt, de kinderen zijn niet gewend aan interactief onderwijs. Ze zijn gewend dingen van het bord over te schrijven en te zwijgen. Na een poosje begrepen ze mijn onderwijsstijl en werden ze ook actief in het antwoorden.

Toch loop je tegen allerlei problemen op:

• Gebrekkig Engels van de leerlingen. De helft van de klas snapt alles wat je zegt, de helft snapt helemaal niets. 'Nee' zeggen durven ze niet, dus als je vraagt: 'Do you understand?', krijg je automatisch een 'ja' als antwoord. Vervolgens gaat het kind naar buiten staren omdat hij/zij de opdracht niet snapt. Dit heb ik geprobeerd op te lossen door vaak het opdracht te herhalen.

• Moeite om de kinderen stil te krijgen. Lijkt makkelijk, maar is het niet aangezien de kinderen door alle andere leraren worden geslagen als ze niet luisteren of niet stil zijn. Ik deed niet mee aan de plaatselijke opvoedsysteem en daardoor wilden de kinderen niet stil worden, want er volgde toch geen straf. Uiteindelijk ging ik de lawaaierige leerlingen buiten de klas zetten (als ze pech hadden, kwam er net een andere leraar langs die ze een klap gaf, maar meestal bleef het bij 5 minuten buiten staan en vervolgens weer verdergaan met de les).

• Andere lesmethode. Ik was te kort in Kenia om de kids een nieuw leermethode aan te leren. Lessen wiskunde bijvoorbeeld zitten onlogisch in elkaar, en dit is geen subjectieve uitspraak. Kinderen leren 18:3 terwijl ze niet weten wat 6x3 is. En juist omdat ze dat niet weten, gaan ze 18 streepjes neerzetten en telkens 3 wegstrepen. Dezelfde gebeurt met sommen als 54:6. Ze kunnen het wel, maar weten niet de juiste manier.

• De schrijfstijl. Was voor mij het meest frustrerende. Kinderen schrijven tussen de regels en niet op de regels. Geen enkele leraar bemoeit zich met het schrijven en daardoor schrijft 1/3 van de klas onleesbaar. Alles gaat om de tempo van het overschrijven. Het heeft me 2 weken gekost om ze op de regels te laten schrijven. Elke keer als ze dat deden, kregen ze een sticker. Je wil niet weten hoe goed dat helpt!!

TIPS:

• Werk met positieve beloningen! Kinderen zijn alleen het straffen gewend. Als je ze beloont met bijvoorbeeld een kleine sticker, zijn ze ontzettend blij. Leuk om te zien hoe iedereen dan opeens zijn/haar best gaat doen!

• Je moet rekening houden dat er geen lesmateriaal/internet/printer beschikbaar zijn. Het is op en top improviseren. Daarom is het handig om wat boeken uit Nederland mee te nemen, bijvoorbeeld een biologieboek. Aan de kleinsten kun je laten zien wat de armen en de benen zijn, aan de oudsten kun je dieper op de stof ingaan.

• Houd een potloodinzamelingsactie en verzamel gummen en puntenslijpers. Kinderen mogen niet met pennen schrijven, dus heb de pennen voor niets meegenomen. Elke ochtend begint met een gevecht over een potlood 'die is van mij, nee die is van mij'. Heb toen voor iedereen een potlood gekocht en iedereen was er heel blij mee!

• Origami, is leuk en simpel! Papiertjes makkelijk mee te nemen uit Nederland.

• Verzamel kleine leesboekjes! Kinderen willen altijd lezen en voorgelezen worden (enige activiteit waarop iedereen stil zit!), alleen hebben ze daar vaak geen mogelijkheid voor.

En, mocht je verblijf korter zijn dan een paar maanden, zie het als een persoonlijke ontwikkeling. De kinderen zullen vaak zeggen: teacher don't do this this way, we don't do that en you have to do it like this. Ze proberen het op de manier te doen zoals jij het wilt, maar je kan het systeem helaas niet veranderen..