Kopje koffie in China

Thee is de nationale drank in China. Koffie werd pas in de 19e eeuw in China geïntroduceerd, toen westerse missionarissen en handelslieden voor het eerst toegang tot Chinees grondgebied kregen. De drank sloeg vooral aan bij de rijkere bevolkingslagen in de steden. In 1920 stond Shanghai bekend als 'Het Parijs van het Oosten', en werd koffie in veel cafés geserveerd om het internationale karakter van de stad te onderstrepen. Het was even afgelopen met de opkomende Chinese koffiecultuur toen de Communisten in 1949 de macht kregen en alle westerse invloeden rap werden uitgewist. Inmiddels is koffie weer helemaal terug, maar dan wel op een hele eigen, Chinese manier.

Starbucks (in het Chinees Xīngbākè) zette in 1999 haar eerste schreden op de Chinese markt met de opening van een vestiging in het Beijing WTC. Anno 2012 heeft Starbucks minstens één vestiging in alle Chinese steden van enig belang en is daarmee de eerste (en tot nu toe enige) westerse koffieketen die zo succesvol is op de Chinese markt. Starbucks heeft dit onder andere weten te bereiken door het assortiment aan te passen aan de Chinese smaak. Zo staat er een Green Tea Latte op het menu en zit er niet standaard in alle dranken koffie of cafeïne, ook niet als de drank een koffiegerelateerde naam heeft.

Daarnaast was Starbucks slim door als eerste keten in China een gezellige omgeving te creëren waarbinnen koffie gedronken kan worden. In de Verenigde Staten zijn Starbucks winkels vooral ingericht op take-out, in Chinese vestigingen kun je er op comfortabele fauteuils zitten en is er altijd gratis Wi-Fi. Starbucks werd hiermee een geliefde plaats voor westerlingen om vrienden te ontmoeten of zakelijke besprekingen te houden. Dat Starbucks koffie in China stukken duurder is dan in Europa of de V.S. nemen mensen daarbij voor lief. Koffie is weer hip en mag voor Chinese begrippen dan duur zijn, de luxe en status die hier bij de drank horen maken dat meer dan goed. Een jonge hippe Chinees wordt nóg hipper als hij/zij op straat nonchalant koffie uit een Starbucks beker loopt te drinken.

Starbucks heeft de Chinese markt voor andere westerse koffieaanbieders geopend maar blijft zonder twijfel marktleider. Inmiddels zijn er meer dan genoeg kleine cafeetjes die ook goede koffie verkopen, maar het Starbucks logo kom je toch op steeds meer Chinese straathoeken tegen. Starbucks ging zelfs iets te ver in haar verovering van het Chinese vasteland. Zeven jaar na de opening in 2000 besloot Starbucks haar meest omstreden vestiging in China te sluiten, namelijk die in de Verboden Stad. Een online petitie waarin werd aangevoerd dat de vestiging van een westers fastfoodketen in het voormalig keizerlijk paleis een smet op het Chinese cultureel erfgoed was, haalde ruim een half miljoen handtekeningen op.

Onlangs heeft Starbucks een nieuwe vestiging in Beijing geopend van hetzelfde kaliber als die in de Verboden Stad. Rond 2005 werd begonnen met de sloop van vrijwel alle traditionele bouw in het stadsdeel Qianmen, zodat Beijing vlak voor de Olympische Spelen in 2008 mooie sier kon maken met een compleet herbouwd semitraditioneel toeristisch district. Hoogtepunt van dit gebied is een winkelstraat die is nagebouwd in de stijl van de Ming- en Qingdynastiën, waar merken als Rolex, H&M, Haagen-Dazs en (u raadt het al) Starbucks massa's Chinese toeristen trekken. Uit de stroom bezoekers aan deze winkelstraat én deze Starbucks, blijkt dat de algemeen geldende mening is dat gloednieuw erfgoed en grote westerse ketens prima samen gaan in China.