2. Wat is mentale ziekte?

2.1 Wat is angst?

Veel mensen maken zich meer zorgen dan nodig is, maar er is een heel spectrum van zorgen maken en obsessie. Bij ongeveer 8% van de mensen is de mate van angst heftig genoeg om professionele hulp nodig te hebben. De angst wordt dan een angststoornis genoemd. Bij sommige mensen is de angst gegeneraliseerd, ze maken zich zorgen over vele dingen. Dit kan zorgen voor vermoeidheid en leed. Specifieke fobieën zijn echter vaak heftiger. De meest voorkomende zijn paniekaanvallen, sociale fobie, obsessief-compulsieve stoornis en posttraumatische stressstoornis.

Mensen die paniekaanvallen hebben denken bijvoorbeeld dat ze doodgaan, flauw zullen vallen of een hartaanval krijgen. Ze ervaren lichamelijke sensaties die ze interpreteren als een signaal voor gevaar, dit zet vervolgens het ‘fight or flight’ mechanisme in gang en hun hart slaat op hol. Deze mensen zijn vanwege hun angsten vaak niet in staat het huis te verlaten.

Mensen met sociale fobie denken dat anderen hen saai en onbekwaam vinden. Ze controleren continu hoe ze op anderen over komen en blozen, zweten en trillen vaak.

Mensen met een obsessief-compulsieve stoornis hebben specifieke gedachten of gedragingen die ze niet kunnen voorkomen. De meest voorkomende gedachten zijn het vermoorden van iemand en het plegen van andere gruwelijke daden. Compulsieve gedragingen zijn onder andere herhaald handen wassen en herhaaldelijk checken of de deuren op slot zijn.

Een posttraumatische stressstoornis kan iedereen overkomen die een specifieke shock heeft die steeds terugkeert in de gedachten. Mensen met deze stoornis zijn vaak erg gevoelig, zenuwachtig en prikkelbaar.

2.2 Wat is depressie?

Depressie is meer episodisch en kan getriggerd worden door een gebeurtenis. Het is een gevoel van overweldigende wanhoop dat langer blijft dan een gewoon gevoel van ongelukkig zijn. Er zijn verschillende gradaties van depressie. De definitie van major depressie stelt dat er sprake moet zijn van een depressieve stemming voor het grootste deel van de tijd gedurende twee weken en/of verminderde interesse en plezier in vrijwel alle activiteiten. Daarnaast moeten ten minste drie van de volgende dingen bijna elke dag ervaren worden:

• Verminderde of toenemende slaap,
• Verminderd of toenemend gewicht,
• Fysieke agitatie of verdoving,
• Moeheid,
• Verlies van concentratie,
• Gevoel van waardeloosheid, en
• Suïcidale gedachten.

Dit moet voor significante beperking zorgen in het normale functioneren. Ongeveer 4% van de volwassenen heeft een major depressie, nog een keer 4% heeft minder ernstige depressie.

De Patient Health Questionnaire (PHQ-9) is een screening voor depressie die negen vragen bevat. De Generalized Anxiety Disorder questionnaire (GAD-7) wordt gebruikt om te screenen voor angststoornissen.

Depressie start vaak op latere leeftijd dan angststoornissen, gemiddeld op de leeftijd van 30 jaar. De meeste mensen die een depressieve episode meemaken, hebben daarna nog een episode. Hospitalisatie komt vaak voor bij mensen die afwisselend depressieve en manische episodes ervaren. Dit wordt bipolaire stoornis genoemd. Manie is excessieve opwinding, grandioosheid, agressie en gebrek aan slaap.

2.3 Wat is schizofrenie?

Schizofrenie komt voor in veel verschillende vormen. Misleidende opvattingen en hallucinaties komen het meeste voor. Sommigen geloven bijvoorbeeld dat ze God zijn, grootheidswaan. Hallucinaties zijn onder andere stemmen in het hoofd of visioenen. Dit zijn de positieve symptomen van schizofrenie. Er zijn ook negatieve symptomen, waaronder apathie, gedesorganiseerde spraak en katatonie.

Schizofrenie is de meest voorkomende vorm van psychose, waarbij de persoon niet meer in contact is met de realiteit. De prevalentie ligt tussen den 0,5% en 1%.

2.4 Wat is een persoonlijkheidsstoornis?

Personen met een persoonlijkheidsstoornis zijn te verdelen in twee hoofdgroepen. De eerste groep bevat mensen met onstabiele levens en gevoelens. Veel van hen beschadigen zichzelf en ongeveer 10% pleegt zelfmoord. Deze conditie wordt borderline persoonlijkheidsstoornis genoemd en komt voor bij 0,5% tot 1% van de volwassenen. De tweede groep heeft een antisociale persoonlijkheidsstoornis, ook deze komt voor bij 0,5% tot 1% van de volwassenen. Deze mensen schenden regelmatig de rechten van anderen, ze zijn vaak charmant, maar vaak psychopathisch in de zin dat ze geen schuld- en berouwgevoelens kennen.

Zowel een derde van de mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis als van mensen met antisociale persoonlijkheidsstoornis zijn middelenmisbruikers. Dit geeft aan dat ze vanbinnen ongelukkig of niet stabiel zijn.

2.5 Wat zijn alcoholisme en drugverslaving?

Afhankelijkheid van alcohol of drugs kan veel levens kapot maken van de gebruiker zelf en de familie. Veel gebruikers lijden ook aan een van de hiervoor besproken condities. De vraag is echter welk probleem eerst komt. Deze is echter lastig te beantwoorden.

In Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is ongeveer 6% van de volwassenen afhankelijk van alcohol. Ongeveer 18% van de ernstige alcoholisten pleegt zelfmoord. Ongeveer 1% van de volwassenen in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is afhankelijk van harddrugs. Een laatste vorm van verslaving is gokken. Ongeveer 0,3% van de volwassenen zijn pathologische gokkers.

2.6 Welke problemen komen voor bij kinderen?

Ongeveer 10% van de kinderen hebben een te diagnosticeren mentale stoornis. Circa 3% heeft een angststoornis en ongeveer 1% lijdt aan depressie. Conduct disorder is een vaker voorkomende stoornis die ongeveer bij 5% van de kinderen voorkomt. Een kind dat onbeheersbaar is voor het tiende levensjaar heeft grote kans op slecht of crimineel gedrag op latere leeftijd. 1% tot 2% van de kinderen heeft attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), waarbij er gebrek is aan aandacht, vaak sprake is van hyperactiviteit en impulsief gedrag. De meest tragische groep is kinderen met autisme, dat voorkomt bij 1 op de 150 kinderen. Deze kinderen hebben een gebrek aan de vaardigheid om de betekenis en gevoelens van anderen te begrijpen. Ze maken geen oogcontact en communiceren zwak.

2.7 Hoe verhouden mentale en fysieke pijn zich tot elkaar?

Mentale pijn wordt in dezelfde hersengebieden ervaren als fysieke pijn: de anterieure cingulate cortex en de anterieure insula.

Aangezien iedereen tot op zekere hoogte problemen heeft, liggen we allemaal ergens op het spectrum van mentale gezondheid. De cut-off tussen ziek en niet ziek ligt waar de mate van leed onacceptabel hoog is of waar de conditie onacceptabel interfereert met het leven van een persoon.

Sommige mensen houden niet van de manier waarop diagnoses worden gesteld, omdat het mentale ziekte ‘medicaliseert’. Echter, om te kunnen helpen, moeten we in staat zijn om het centrale probleem te identificeren om vervolgens de behandeling toe te passen die voor anderen met hetzelfde probleem heeft geholpen. Dit is geen ‘medisch model’, maar hetzelfde wetenschappelijke model als het model dat wordt gebruikt bij het oplossen van welk probleem dan ook.

Er is geen behoefte aan enkele omvattende definitie voor mentale stoornissen. Wel is belangrijk is de definitie dat mentale ziekte ‘significant en aanhoudend leed veroorzaakt en het functioneren beperkt met oorzaken die psychologisch of psycho-fysiek zijn’.

Bulletpoints hoofdstuk 2

• Veel mensen maken zich meer zorgen dan nodig is, maar er is een heel spectrum van zorgen maken en obsessie. Bij ongeveer 8% van de mensen is de mate van angst heftig genoeg om professionele hulp nodig te hebben. De angst wordt dan een angststoornis genoemd. Bij sommige mensen is de angst gegeneraliseerd, ze maken zich zorgen over vele dingen. Dit kan zorgen voor vermoeidheid en leed. Specifieke fobieën zijn echter vaak heftiger. De meest voorkomende zijn paniekaanvallen, sociale fobie, obsessief-compulsieve stoornis en posttraumatische stressstoornis.
• Depressie is meer episodisch en kan getriggerd worden door een gebeurtenis. Het is een gevoel van overweldigende wanhoop dat langer blijft dan een gewoon gevoel van ongelukkig zijn. Er zijn verschillende gradaties van depressie. De definitie van major depressie stelt dat er sprake moet zijn van een depressieve stemming voor het grootste deel van de tijd gedurende twee weken en/of verminderde interesse en plezier in vrijwel alle activiteiten. Daarnaast moeten ten minste drie van de volgende dingen bijna elke dag ervaren worden: (1) verminderde of toenemende slaap, (2) verminderd of toenemend gewicht, (3) fysieke agitatie of verdoving, (4) moeheid, (5) verlies van concentratie, (6) gevoel van waardeloosheid, en (7) suïcidale gedachten. Dit moet voor significante beperking zorgen in het normale functioneren. Ongeveer 4% van de volwassenen heeft een major depressie, nog een keer 4% heeft minder ernstige depressie.
• Schizofrenie komt voor in veel verschillende vormen. Misleidende opvattingen en hallucinaties komen het meeste voor. Sommigen geloven bijvoorbeeld dat ze God zijn, grootheidswaan. Hallucinaties zijn onder andere stemmen in het hoofd of visioenen. Dit zijn de positieve symptomen van schizofrenie. Er zijn ook negatieve symptomen, waaronder apathie, gedesorganiseerde spraak en katatonie.
• Personen met een persoonlijkheidsstoornis zijn te verdelen in twee hoofdgroepen. De eerste groep bevat mensen met onstabiele levens en gevoelens. Veel van hen beschadigen zichzelf en ongeveer 10% pleegt zelfmoord. Deze conditie wordt borderline persoonlijkheidsstoornis genoemd en komt voor bij 0,5% tot 1% van de volwassenen. De tweede groep heeft een antisociale persoonlijkheidsstoornis, deze komt voor bij 0,5% tot 1% van de volwassenen. Deze mensen schenden regelmatig de rechten van anderen, ze zijn vaak charmant, maar vaak psychopathisch in de zin dat ze geen schuld- en berouwgevoelens kennen.
• In Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is ongeveer 6% van de volwassenen afhankelijk van alcohol. Ongeveer 18% van de ernstige alcoholisten pleegt zelfmoord. Ongeveer 1% van de volwassenen in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is afhankelijk van harddrugs. Een laatste vorm van verslaving is gokken. Ongeveer 0,3% van de volwassenen zijn pathologische gokkers.

TentamenTickets hoofdstuk 2

• De meest voorkomende specifieke fobieën zijn te onthouden aan de letters PSOP: paniekaanvallen, sociale fobie, obsessief-compulsieve stoornis en posttraumatische stressstoornis.
• De prevalentie van beide groepen persoonlijkheidsstoornissen (antisociale persoonlijkheidsstoornis en borderline persoonlijkheidsstoornis) zijn beide 0,5% tot 1%.
• Het verschil tussen positieve en negatieve symptomen van schizofrenie zijn te onthouden aan dat de positieve symptomen dingen zijn die bij een normaal mens niet voor komen, het komt er dus bij (positief), terwijl negatieve symptomen staan voor de dingen die bij een normaal mens juist wel voor komen en dus ontbreken bij iemand met schizofrenie (negatief).