• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Bevoegdheid bestuursrechter

Is de bestuursrechter bevoegd? Om die vraag te beantwoorden moet je altijd beginnen in hoofdstuk acht van de Algemene wet bestuursrecht. Art. 8:1 Awb: besluiten zijn voor de bestuursrechter, al het andere handelen niet. Maar artikel 8:1 vertelt niet het hele verhaal, soms is het zo dat al heb je een besluit, dat je dan alsnog niet naar de bestuursrechter kan en soms heb je geen besluit en kan je toch naar de bestuursrechter.

Verruimingen

• Art 1:3 lid 2, een afwijzing van een aanvraag zijn gelijk gesteld aan beschikkingen (besluiten)
• Art 6:2 sub a, schriftelijke weigering besluit te nemen is gelijkgesteld aan een besluit
• Art 6:2 sub b, niet tijdig nemen van een besluit is gelijkgesteld aan een besluit
• Art 8:2 lid 1, andere handelingen ten aanzien van een ambtenaar, maar deze bepaling vervalt binnenkort.

Beperkingen

• Art 6:3, voorbereidingsbeslissingen kunnen niet tegen worden geprocedeerd bij de bestuursrechter
• Art 8:3 lid 1 sub a, algemene verbindende voorschriften, beleidsregels kun je niet tegen procederen bij de bestuursrechter
• Art 8:4, een lijst van expliciet uitgezonderde besluiten
• Art 8:5, uitgezonderde besluiten (verwijzing naar de bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak, hoofdstuk 1)

Afbakening bestuursrechter – strafrechter

Als algemene regel zeggen dat alles voor de civiele rechter is, tenzij dat uit een bijzondere regeling blijkt dat je bij de bestuursrechter moet zijn. De vraag is of strafrechtelijke geschillen niet gewoon bestuursrechtelijke geschillen zijn. Als je de officier van justitie op de definitie van bestuursorgaan legt, is de OvJ een bestuursorgaan. De vordering van de officier van justitie is dan eigenlijk een besluit. Maar de wetgever heeft dat uitgesloten in artikel 1:6 lid 1 sub a Awb.

Materieel strafrecht zit heel veel in het bestuursrecht verpakt, denk aan bestuurlijke boetes. Als je een bijstandsuitkering hebt en je voldoet niet aan de voorwaardes, kan je een boete krijgen. Dat is materieel strafrecht. Als je het niet eens bent met die boete moet je niet naar de strafrechter, want het is een besluit van het college.

Afbakening bestuursrechter – civiele rechter

Het bestuursrecht is het recht betreffende de uitoefening van publiekrechtelijke bevoegdheden. Als de overheid gebruik maakt van het privaatrecht van het om beleid te voeren en daar ontstaan geschillen is dat privaatrecht of bestuursrecht? Dat valt onder bestuursrecht.

Voorbeelden van moeilijkheden:

• Iemand was veroordeeld voor pedofilie en kwam naar een tijd vrij. De man wilde een nieuwe woning huren en de burgemeester lichtte de buurt in. De man vond dat niet kunnen en vond dat een schending van de privacy. Hij is gaan procederen. De vraag is waar. De advocaat van de man wilde gaan procederen bij de civiele rechter, omdat de bijeenkomst waar de burgemeester de buurt inlichtte geen besluit was.
• Bedrijf wil zich ergens vestigen en gaat in onderhandeling met de gemeente.

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

De procedure bij de bestuursrechter 

Dit college zal gaan over het verloop van de procedure en de omvang van het geding.

Kenmerken procedure bij bestuursrechter

• Een procedure betreft altijd een besluit (1:3 Awb). Let op, er zijn een aantal handelingen die met een besluit worden gelijkgesteld ten opzichte van de rechtsbescherming (bijv. art. 6:3 Awb). Een beslissing op bezwaar is altijd een besluit in de zin van de Awb, ook al is dat een handeling dat niet gebaseerd is op een besluit.
• Eiser is nooit het bestuur, maar altijd een (rechts)persoon die het niet eens is met een besluit van een bestuursorgaan. Nuance: bestuursorgaan kan wel besluit aanvechten als belanghebbende tegen besluit van een ander bestuursorgaan.
• Doel van het beroep: vernietiging van het besluit
• De taak van de bestuursrechter is om te beoordelen of het besluit van het bestuur rechtmatig of onrechtmatig is. De uitkomst;
  • • Rechtmatig: beroep ongegrond, vordering afgewezen, besluit blijft in stand
    • Onrechtmatig: beroep gegrond, vordering toegewezen, besluit wordt vernietigd -> het besluit bestaat dan niet meer art. 8:72 lid 2 Awb.

Ook andere belanghebbende kunnen worden betrokken bij de procedure. De andere belanghebbende kunnen geen beroepsgronden indienen art 8:26 Awb. Ze kunnen dus geen invloed uitoefenen op de omgang van het geding. In het bestuursrecht geldt niet de verplichte partijvertegenwoordiging, dit tekent de laagdrempeligheid van bestuursrecht. Je kunt wel iemand machtigen om voor je belangen op te komen zie art. 8:24 Awb.

Startprocedure - art. 6:14 Awb

1. Het orgaan waarbij het bezwaar- of beroepschrift is ingediend, bevestigt de ontvangst daarvan schriftelijk.
2. Het orgaan waarbij het beroepsschrift is ingediend, geeft daarvan zo spoedig mogelijk kennis aan het bestuursorgaan dat het bestreden besluit heeft genomen.

Vooronderzoek: afd. 8.2.2 Awb

3. Binnen vier weken na de dag van verzending van de gronden van het beroepschrift aan het bestuursorgaan zendt dit de op de zaak betrekking hebbende stukken aan de bestuursrechter en kan het een verweerschrift indienen (…)

Op de zaak betrekking hebbende stukken: gaat om alle stukken die omtrent de voorgaande procedure zijn gevormd. De Hoge Raad heeft nadere uitleg gegeven over de op de zaak betrekking hebbende stukken. Alleen stukken die betrekking hebben op de belanghebbende. De reikwijdte van op de zaak betrekking hebbende stukken, dit wordt nader besproken in de werkgroepen.

Mogelijkheid van:

• Re- en dupliek (8:43 Awb)
• Comparitie (8:44 Awb) -> zitting in het kader van het vooronderzoek, je kunt partijen oproepen om vragen te stellen/te horen
• Nadere

Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Uitspraak, tijdige en finale geschilbeslechting

Vandaag gaan we het hebben over de uitspraak van de bestuursrechter. Het zal gaan over de instrumenten om te komen tot een uitspraak, tot tijdige en finale geschilbeslechting.

Terminologie

• De bestuursrechter doet uitspraak. Geen vonnis, arrest of beschikking.
• Wanneer de bestuurlijke lus wordt toegepast, wordt er een tussenuitspraak gemaakt.
• Procedurele beslissingen worden niet bij uitspraak gedaan, maar worden met een griffiersbrief aan de partijen bekend gemaakt. Door het geen uitspraak kan noemen, weet je ook dat je tegen deze beslissing niet rechtstreeks in hoger beroep kan gaan.
• Prejudiciële vragen gaat in de vorm van een uitspraak.

Uitspraak

Een uitspraak kan zowel mondeling als schriftelijk worden gedaan. In de praktijk wordt bijna nooit mondeling uitspraak gedaan, maar hier wordt wel voor gepleit in de literatuur. De schriftelijke uitspraak moet binnen zes weken na sluiting van het onderzoek worden gedaan, zie art. 8:66 lid 1 Awb. Die termijn kan wegens bijzondere omstandigheden worden verlengd. De mondelinge uitspraak geschiedt meteen na sluiting van het onderzoek ter zitting, 8:67 lid 1 Awb. Soms moet er heel lang op de zitting gewacht worden, soms wordt er dan in een wettelijk voorschrift de uitspraaktermijn aan een maximum gebonden, bijvoorbeeld in art. 8.2 lid 2 Wro, daar geldt een maximumtermijn van zes dagen, gerekend vanaf het einde van het einde van de beroepstermijn.

Binnen twee weken na dagtekening moet de griffier een afschrift van de uitspraak ter beschikking moet stellen aan partijen. De toezending op papier bepaalt de datum van het aanvangen van de hogerberoepstermijn.

Openbaarheid

De uitspraken moeten openbaar worden gemaakt, omdat geheime rechtspraak natuurlijk ondenkbaar is in een democratische rechtsstaat. Alle uitspraken van de hoogste bestuursrechter en de rechterlijke macht wordt zoveel mogelijk gepubliceerd.  Een ander aspect is dat uitspraken openbaar moeten worden uitgesproken.  Dat om de burger te vrijwaren tegen geheime vonnissen, het vertrouwen op de rechterlijke macht, controle op de rechterlijke macht en waarborgen van het recht op een eerlijk proces.

De inhoud van een schriftelijke uitspraak staat in art. 8:77 Awb:

• Namen van partijen
• Gronden van beslissingen, motivering. De motivering dient een zodanig inzicht te geven in de gedachtegang van de rechter, dat het aanvaardbaar is, bestrijdbaar is en een controlefunctie vormt. De motivering kan het beste zo uitgebreid mogelijk zijn.
• Beslissing
• Namen van rechters
• Dag waarop de beslissing is genomen
• Rechtsmiddelverwijzing

Dictum

Er zijn vier hoofd dicta:

• Onbevoegdverklaring. Een rechter kan zich onbevoegd verklaren wanneer een andere rechter bevoegd is. Dit kan ook wanneer een bestreden handeling niet vatbaar is voor beroep.
• Niet-ontvankelijkverklaring. Wanneer de rechter wel bevoegd is, maar een rechter geen oordeel kan vellen omdat het beroepsschrift

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Bevoegdheidsverdeling civiele en bestuursrechter

Dit college zal gaan over zes hoofdlijnen:

• Gebruikersperspectief, wat heeft men liever?
• Burger tegen burger, burger tegen overheid, overheid tegen burger
• Rechtsmachtverdeling bezien van de Awb
• Rechtsmachtverdeling vanuit de Grondwet
• De wetgever kan niet kiezen in het geval van schade
• Civiele rechter bevoegd, maar facultatieve bestuursrechtelijke voorprocedure; klachtprocedure

Gebruikersperspectief

Burgers hebben een voorkeur voor de bestuursrechter omdat de toegankelijkheid groter is. De kosten zijn lager, omdat de griffiekosten lager zijn en er is geen verplichte procesvertegenwoordiging. Soms hebben ze de voorkeur voor een civiele procedure, dat heeft te maken met dat een advocaat dan vertrouwder is met het civiele recht.

De overheid heeft een wisselende voorkeur. Meestal is er voorkeur voor de bestuursrechter, dat heeft te maken met de vertrouwdheid, dat is iemand die begrijpt hoe een overheid werkt. Tevens is een voordeel heeft het te maken met een gunfactor naar de burger. Soms is er de voorkeur voor een civiele rechter, dat is dan omdat de overheid geen behoefte heeft aan procederende burgers.

Valt er te kiezen?

Burger initiatiefnemer en richt zich tegen de overheid: geen keuze. Enige keuzeruimte is er, maar alleen bij schade.

Burger initiatiefnemer en richt zich tegen burger, maar bestuursrechtelijk van aard: Keuze tussen civiel recht (OD) en bestuursrecht.

Overheid initiatiefnemer en richt zich tegen burger: Beperkte keuzevrijheid, tweewegenleer (gebruik privaatrecht alleen geoorloofd als geen sprake is van onaanvaardbare doorkruising van de publiekrechtelijke weg).

Bevoegdheidsverdeling vanuit het gezichtspunt van de bestuursrechter

Hoofdregel: een belanghebbende kan tegen een besluit beroep instellen bij een bestuursrechter. Er zijn uitzonderingen, beperkingen en verruimingen.

8:3 verbod op beroep tegen algemene regels. Echter de bestuursrechter is wel bereid om de algemene regels exceptief te toetsen. De civiele rechter stelt zich daarom terughoudend op en heeft liever dat algemene regels exceptief worden getoetst door de bestuursrechter.

Arrest Privacy first: de Hoge Raad geeft aan dat er gewacht moet worden tot je een besluit hebt, waartegen je in beroep kan gaan bij een bestuursrechter. De vraag is of dit niet teveel is gevraagd van de burger.

Arrest Leenders/Ubbergen: de vraag in dit arrest is of er gevergd kon worden van de burger om handhaving op zich af te roepen om de bestuursrechtelijke weg te volgen? Het antwoord op die vraag is nee, dat kan niet gevergd worden van een burger.

Bevoegdheidsverdeling gezien vanuit het gezichtspunt van de civiele rechter

De burgerlijke rechter is heel royaal, art 112. Gw alle geschillen over burgerlijke rechten en schuldvorderingen. Eigenlijk is de burgerlijke rechter altijd wel bevoegd. Objectum Litis-leer: bevoegdheid wordt bepaald door het recht waarin de aanlegger vraagt te worden beschermd, niet door