Hoorcollege

Onrechtmatige overheidsdaad: 

• Hoe/waar schadevergoeding te verkrijgen ten gunste van besluiten en ander overheidshandelen 

• Welke materiële criteria gelden om te bepalen of de overheid schadeplichtig is 

Rechtmatige overheidsdaad: 

• Hoe/waar schadevergoeding te verkrijgen bij schadeveroorzakend rechtmatig handelen van de overheid  

• Welke materiële criteria gelden om te bepalen of de overheid schadeplichtig is 

Urgenda-uitspraak: 

• Voorbeeld onrechtmatig handelen want in strijd met de zorgplicht van de artikelen 2 en 8 EVRM 

Overheidsaansprakelijkheid: 

• Belangrijke vragen over positie overheid: 
  - Rechter bevoegd over de beoordeling rechtmatigheid overheidshandelen 
  - Rechter bevoegd over de beoordeling van schade 

• Noordwijkerhout/Guldemond-uitspraak --> je kan bij de burgerlijke rechter terecht als je vraagt om door de burgerlijke rechter te worden beschermd 

Burgerlijke rechter of bestuursrechter: 

• Met ingang van 1994: algemene bestuursrechter bevoegd over besluiten (Awb) 

• Bijzondere bestuursrechtspraak 

• Nog kleinere rol burgerlijke rechter: afstemming nodig 

• Art. 8:88 Awb: 
  1. De bestuursrechter is bevoegd op verzoek van een belanghebbende een bestuursorgaan te veroordelen tot vergoeding van schade die de belanghebbende lijdt of zal lijden als gevolg van: 
  a. Een onrechtmatig besluit 

Artikel 8:89 Awb: 

• Onrechtmatige daad: bepaalde zaken exclusief naar civiele rechter, met uitzonderingen: 
  - CRvB en HR-belastingzaken in welke zaken de bestuursrechter exclusief bevoegd is 
  - In overige zaken: claims t/m 25.000 euro keuzevrijheid: NB claim van 25.000 euro mag worden opgeknipt 

• Bij burgerlijke rechter dagvaardingsprocedure (art. 6:162 BW) 

Onrechtmatig  handelen I: 

• Aansprakelijkheid voor appellabele Awb-besluiten/daarmee verband houdende voorbereidingshandelingen/het niet tijdig nemen van een besluit (art. 8:88 Awb) 

• Probleem: afstemming met als oplossing: 
  - Formele rechtskracht (Heesch/Van de Akker) 
  - Oneigenlijk of omgekeerde formele rechtskracht (St. Oedenrode/Driessen) 
  - Schuld/toerekenbaarheid is gegeven = quasi risicoaansprakelijkheid (Van Gog/Nederweert) 

Onrechtmatig handelen II: 

• Aansprakelijkheid voor ander overheidshandelen: avv, beleidsregels, civielrechtelijk handelen, feitelijk handelen 

• Rechtsgang: civiele rechter 

Eisen 6:162 BW of status aparte: 

• Evolutie: Noordwijkerhout/Guldemond 

• Van schending van rechter/verwaarlozing van rechtsplichten die hun grondslag vinden in het privaatrecht 

• Via handelen dat in strijd komt de eigen rechtsplicht van de overheid (Ostermann-arrest) dus in samenwerking met wettelijk voorschrift 

• Tot schending zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt: ook ongeschreven publiekrecht (Amsterdam/IKON-arrest) 

• Codificatie: art. 6:162 BW, art. 3:14 BW en 3:1 lid 2 Awb 

Eisen 6:162 BW 

[note: deze afbeelding uit het college is door de WorldSupporter redactie verwijderd wegens vermoedelijke inbreuk op het auteursrecht]  

[note: deze afbeelding uit het college is door de WorldSupporter redactie verwijderd wegens vermoedelijke inbreuk op het auteursrecht]  

[note: deze afbeelding uit het college is door de WorldSupporter redactie verwijderd wegens vermoedelijke inbreuk op het auteursrecht]  

[note: deze afbeelding uit het college is door de WorldSupporter redactie verwijderd wegens vermoedelijke inbreuk op het auteursrecht]  

Formele rechtskracht: 

• Heesch/Van de Akker --> wanneer tegen een beschikking een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang heeft opengestaan en deze niet is benut, dient de burgerlijke rechter ervan uit te gaan, dat die beschikking rechtmatig is zowel wat haar wijze van totstandkoming, als wat haar inhoud betreft 

Uitzonderingen formele rechtskracht: 

• Bezwaren door bijkomende omstandigheden zo klemmend worden: 
  - Onrechtmatigheid erkend (Heesch/Van de Akker) 
  - Geen verwijt burger door gedrag overheid 
  - Geen belanghebbende ten tijde van besluit/onderzoeksplicht veiligheid overheid 
  - Niet-beroepsgerechtigden 

Onrechtmatige formele wetgeving: 

• Belemmering: toetsingsverbod art. 120 Grondwet 

• Maar zie art. 93/94 GW 

• Schending EVRM: 
  - Inzake wet verbod pestdierhouderij, maar de Hoge Raad denkt hier anders over 

• Schending EU-recht  

Europeanisering: 

• Veellagige rechtsorde: invloed EU-recht en EVRM 

• EVRM en EU-recht: schending grond voor aansprakelijkheid overheid 

Slotopmerkingen onrechtmatige daad: 

• Verdient de overheid een bijzondere positie in het onrechtmatigedaadsrecht 

Rechtmatige overheidsdaad: 

• Hoe/waar schadevergoeding te verkrijgen bij schadeveroorzakend rechtmatig overheidshandelen van de overheid 

• Welke materiële criteria gelden om te bepalen of de overheid schadeplichtig is wegens rechtmatig handelen 

Casus Paul Krugerbrug: 

• Scheepswerf de Liesbosch lijdt miljoenen schade voor vervanging beweegbare brug door baste brug waardoor toegang voor grote schepen werd belemmerd 

• Procedeert tegen de vergunning: ARRvS vernietigt besluit: minister onvoldoende gemotiveerd of en zo ja, hoeveel schadevergoeding men zou betalen aan de Liesbosch --> onzelfstandig schadebesluit 

• Evolutie naar ontkoppeling: 
  - Rechtmatigheid besluit 
  - Compensatie schadelijke gevolgen 
  - Zelfstandig schadebesluit in geval van processuele connexiteit 

Algemene rechtsgrondslag: 

• Beginsel van égalité devant les charges publiques 

• Het beginsel op basis waarvan bestuursorganen gehouden zijn tot vergoeding van onevenredige buiten het normaal matschappelijk risico vallend en op een beperkte groep burgers rustende schade ten gevolge van rechtmatige overheidshandelingen 

• Geldt voor verhouding burger/overheid  

[note: deze afbeelding uit het college is door de WorldSupporter redactie verwijderd wegens vermoedelijke inbreuk op het auteursrecht]  

Algemene rechtsgrondslag: 

• Beginsel van égalité devant le charges publiques: 
  - Speciale last: verstoring gelijke behandeling rechtsgenoten (schade enkele personen of kleine groep terwijl anderen in vergelijkbare positie niet worden getroffen): probleem: referentiegroep 
  - Abnormale last: schade niet binnen normaal maatschappelijk risico: schade geen gevolg voorzienbare maatschappelijke ontwikkelingen: geen echte terughoudende toets 

Rechtsbescherming: ontwikkeling: 

• Onzelfstandig/onzuiver schadebesluit (Paul Krugerbrug) 

• Bijzondere wetten 

• Beleidsregels 

• Zelfstandig/zuiver schadebesluit (van Vlodrop):  
  - Reactie van een bestuursorgaan op een verzoek om vergeoding van schade veroorzaakt door de rechtmatige uitoefening van een aan het publiekrecht ontleende bevoegdheid, is een besluit in de zin van art. 1:3 Awb, ook als daarvoor geen wettelijke regeling of beleidsregel is aan te wijzen 
  - Als schadeveroorzakend besluit appellabel is, dan beroep bij de bestuursrechter; zo niet: burgerlijke rechter 

• Restgroep (Leffers-arrest, Staat/Lavrijsen-arrest) --> civiele rechter via constructie dat het niet vergoeden van onevenredige schade veroorzaakt door op zichzelf rechtmatig overheidshandelen dit handelen alsnog onrechtmatig maakt 

• Egalité-claims met betrekking tot appellabele Awb-besluiten exclusief bij bestuursrechter (nadeelcompensatie coffeeshop Venlo-arrest) 

Nieuwe regeling in art. 4:126 Awb: 

• Kritiek huidig systeem te complex 

• Aanpassing Awb en bijzondere wetgeving  
  - Onrechtmatige daad: bepaalde zaken exclusief naar civiele rechter, met uitzonderingen 
  - Rechtmatige daad: zo veel mogelijk exclusief naar bestuursrechter (ook schade die verband houdt met feitelijke handelingen en avv’s) 

• Doel van de nieuwe regeling: meer overzicht, uniformeren van wettelijke en buitenwettelijke schaderegelingen, codificeren van jurisprudentie en belangrijkste materiële criteria 

Artikel 4:126 Awb: 

• Indien een bestuursorgaan in de rechtmatige uitoefening van zijn publiekrechtelijke bevoegdheid of taak schade veroorzaakt die uitgaat boven het normale maatschappelijke risico en een benadeelde in vergelijking met anderen onevenredig zwaar treft, kent het bestuursorgaan de benadeelde desgevraagd een vergoeding toe 

• Wettelijke zelfstandig schadebesluit. Wachten is nog steeds op inwerkingtreding regeling rechtmatige daad