Ontslag op staande voet (HR 27-09-1996, NJ 1997, 42)

Casus

I.c. gaat het om een zaak tussen Brinkman GmbH, tegen Hendrik Theelen. Theelen heeft de heer Brinkman (bestuurder van Brinkman GmbH) op 10 oktober 1992 telefonisch laten weten dat hij op 9 oktober 1992 het geld bij de klant van Brinkman had geïncasseerd. De heer Brinkman heeft Theelen toen laten weten dat hij de volgende dag het geld bij Theelen zou komen ophalen. Hij is op 11 oktober 1992 bij Theelen thuis verschenen. Theelen werkte voor Brinkman vanuit een bedrijfsruimte en heeft toen vernomen dat de huur van die bedrijfsruimte was opgezegd. Er heeft toen tussen beide een woordenwisseling plaatsgevonden. Brinkman heeft het door Theelen geïncasseerde geldbedrag niet ontvangen.

Deze hele gang van zaken na 9 oktober 1992 heeft geleid tot een gesprek tussen partijen over het ontstane geschil. Partijen zouden hierover onderhandelen maar dit gesprek heeft niet plaatsgevonden. Kennelijk vanwege het niet tot stand komen van zo een regeling werd Theelen namens Brinkman bij brief van 27 oktober 1992 alsnog op staande voet ontslagen. Theelen heeft zich volgens Brinkman schuldig gemaakt aan verduistering van een bedrag van ƒ 20 000 doordat hij dit bedrag zonder haar toestemming bij een van haar klanten heeft geïncasseerd en vervolgens heeft geweigerd af te dragen. Theelen heeft dit betwist. Volgens de rechtbank kan deze gang van zaken niet leiden tot een eerst bij brief van 27 oktober 1992 gegeven rechtsgeldig ontslag op staande voet, nu dat ontslag (gelet op het verloop tussen 9/11 en 27 oktober 1992) niet voldoende voortvarend is gegeven.

De vraag in cassatie is of de rechtbank processuele misslagen heeft begaan bij haar oordeel dat het ontslag op staande voet van Brinkman aan Theelen niet met voldoende voortvarendheid is gegeven.

Hoge Raad

De Hoge Raad stelt dat het feit dat een werknemer ten behoeve van zijn werkgever geïncasseerde gelden achterhoudt, voor die werkgever in beginsel een dringende reden voor ontslag op staande voet kan opleveren. In dat geval moet de werkgever in beginsel dan ook inderdaad tot ontslag op staande voet overgaan en de reden van dat ontslag onverwijld aan de werknemer mededelen. Hiermee laat hij dan zien dat hij de dringende reden inderdaad als zodanig ervaart. Een ontslag wegens dringende reden, dat niet onverwijld is gegeven, heeft (behoudens bijzondere omstandigheden) tot gevolg dat het ontslag niet rechtsgeldig is. De stelplicht en de bewijslast van de aanwezigheid van een geldige dringende reden rusten in beginsel op de werkgever. Daartegenover kan van de werknemer een voldoende gemotiveerde betwisting worden verlangd.

Door met inachtneming van regels omtrent stelplicht en bewijslast de feitelijke gang van zaken betreffende het ontslag vast te stellen en dit te toetsen aan de juiste rechtsopvatting die zij had vooropgesteld, heeft de rechtbank niet in strijd met art. 176 Rv feitelijke gronden aangevuld maar voldaan aan haar verplichting ambtshalve de rechtsgronden aan te vullen (art. 48 Rv). De rechtbank mocht oordelen dat in deze omstandigheden beginselen van behoorlijke rechtspleging haar niet ervan behoefden te weerhouden haar beslissing daarop te gronden dat het ontslag niet voldoende voortvarend is gegeven, ook al had zij partijen niet de gelegenheid gegeven zich alsnog hierover uit te laten.

Kern

Bij de reden voor het op staande voet gegeven ontslag rust de stelplicht en de bewijslast bij de werkgever. Dat betreft de dringende reden, het motiveren en onverwijld geven van het ontslag. En ook het bewijs van de schade als de werkgever de werkelijke schade wil verhalen.