Deze samenvatting is gebaseerd op Cascading reminiscence bumps in popular music van Krumhansl, C.L., & Zupnick, J.A. (2013).

Inleiding

Als je muziek hoort die je als kind vaak gehoord hebt, ervaar je dit als zeer herkenbaar. Van deze muziek weet je vaak veel feiten en het roept specifieke herinneringen op uit de vroege jeugd. Dit wordt het reminiscence effect, of de reminiscence bump genoemd. Dit soort herinneringen zijn sterk cultureel bepaald en worden ook sterk door de ouders beïnvloed, aangezien de muziekkeuze in de vroege jeugd wordt bepaald door de ouders. Over het algemeen vergeten mensen over de tijd veel dingen die ze meegemaakt hebben. Maar opvallend is dat in de periode van 10 tot 30 jaar juist erg veel teruggeroepen kan worden. Deze bump is gevonden bij verschillende onderzoeken, waaronder vrije associatie en woordassociaties. Dit werd verklaard door de hoeveelheid nieuwe ervaringen die in deze periode opgedaan worden of doordat mensen sowieso veel nadenken over hun adolescentie in een later stadium van hun leven. Ook kan het te maken hebben met neurobiologische veranderingen, al is het moeilijk deze hypothesen te testen. In eerdere onderzoeken is gevonden dat muziek sterke emotionele reacties en specifieke herinneringen kan oproepen aan de periode waarin de muziek voor het eerst (of veel) geluisterd werd. In dit artikel wordt gekeken naar het patroon van de autobiografische herinneringen die muziek kunnen oproepen en of er veranderingen zijn ontstaan in dit patroon door de snel veranderende populaire muziekstijlen van de laatste tientallen jaren.

Methode

Er deden aan dit onderzoek 62 participanten mee, waaronder 40 vrouwen, met een gemiddelde leeftijd van 20.1 jaar en gemiddeld 6.2 jaar muziekonderwijs. 72.1 procent bespeelt een instrument. De vragenlijst bevatte muziekkeuzes uit Billboard, een tijdschrift over de muziekindustrie. De top twee singles van de eindejaars top 100 vanaf 1995 werden gebruikt als stimuli. Elke participant kreeg 11 clips te horen van 10 liedjes per clip, die per clip de top twee liedjes van een periode van vijf jaar bevatten. Na het horen van de clips gaven de participanten aan hoeveel liedjes ze herkenden, gaven een beoordeling van hoe leuk ze de muziek vonden en beoordeelden de kwaliteit van de muziek. Daarnaast gaven ze een emotionele reactie op de clips, waarbij gescoord werd op verdriet, blijdschap, vertedering, woede, angst, nostalgie en energie. Ook werd gekeken naar persoonlijke herinneringen die aan de muziek gerelateerd waren en de context hiervan.

Resultaten

Wat opvalt in de resultaten is dat er meerdere bumps gevonden zijn, waarbij het aantal herinneringen die geassocieerd worden met muziek groeit: in de jeugd van de ouders

• in de periode dat de ouders 20 jaar waren in de eigen jeugd tot 20 jaar

Muziek die geluisterd werd met de ouders werd sterk gekoppeld aan herinneringen uit de vroege jeugd, terwijl later een eigen muzieksmaak werd ontwikkeld. Dit is te zien in de groei van eigen herinneringen die gekoppeld zijn aan muziek die ontwikkeld is na de geboorte van de participant. De muziek die ouders luisterden toen ze 20 jaar waren wordt vaker herkend en kwalitatief hoger beoordeeld dan de rest van de muziek van voor de geboorte van de participant. Muziek van na de geboorte wordt nog vaker herkend en hoger beoordeeld. Wat betreft de gevoelens die de muziek oproept werden de bumps vooral gevonden bij nostalgie, blijdschap, energie en minder bij vertedering en verdriet. In het geval van woede en angst was er bijna geen reactie. De soort muziek die participanten luisterden toen ze opgroeiden en die ze nu luisteren komt grotendeels overeen. De luistergewoontes blijken dus stabiel te zijn over de tijd. Er is een genderverschil gevonden, maar de participantengroep is waarschijnlijk niet representatief. Zie ook figuur 1, 2, 3 en 4 in het artikel.

Discussie

Naast de al besproken resultaten was het opvallend dat er duidelijke bumps te zien zijn in muziek uit de periode voordat de participanten geboren zijn. Dit werd verklaard door de leeftijd van de ouders (namelijk de muziek waarmee zij opgegroeid zijn en de muziek die zij tijdens hun 20er jaren luisterden). Toch is deze muziek niet gerelateerd aan recente herinneringen van de participanten. Dat betekent dat ze op dit moment niet meer (regelmatig) naar die muziek luisteren. Er worden ook andere verklaringen gegeven voor de bump in de periode van 1960-1969. Zo wordt genoemd dat deze muziek kwalitatief gewoon beter was en nu nog bekend staat als classic rock, waardoor de jongeren hier positieve herinneringen aan hebben. Het kan dus te maken hebben met de kwaliteit van de muziek, of met de intergenerationele transmissie van muzieksmaken. Maar ook met de ontwikkeling van de cassette in de jaren ’60, waardoor muziek wijder verspreid kon worden.

Eerder onderzoek beschreef de intergenerationele transmissie van muziekvoorkeur al. Muziek zou hierin uniek zijn, omdat ouders op actieve en passieve wijze hun muziek, stijl en band voorkeuren zouden overdragen aan hun kinderen. Herinneringen die te maken hebben met de muziek van voor de geboorte is meer semantisch van aard, de participant heeft de herinneringen uit verhalen in plaats van uit eigen ervaring. Maar in dit onderzoek werden ook persoonlijke herinneringen naar voren gebracht die geassocieerd werden met de muziek van voor hun geboorte. Er zou een parallel bestaan tussen de herinneringen die opgeroepen worden door muziek en die opgeroepen door geur. Geur is net zo een moeilijk te beschrijven ervaring als muziek en kan heftige emoties oproepen. Hier moet verder onderzoek naar gedaan worden. Muziek speelt een centrale rol in de opvoeding en ontwikkeling van jonge kinderen. Muziek die gehoord wordt in deze periode zou een blijvende indruk maken op de herinneringen, voorkeuren en emotionele reacties van de kinderen.