Als metafoor voor veel gezondheid gerelateerde zelfcontrole conflicten wordt er gebruik gemaakt van een paard en een berijder, waarbij het paard in een keer wild wordt en totaal de andere kant op gaat. Voor toekomstige ritten is het handig om drie dingen te hebben, namelijk een beter idee waar je naartoe wilt (missen van actieplannen en persoonlijke normen) , een betere kracht om het paard te controleren (inadequate zelfcontrole capaciteiten) en als laatste een getemd paard wat er niet zomaar vandoor gaat (impulsen en driften die gelijk bevredigd willen worden). In dit artikel wordt het belang van zelfcontrole besproken, vervolgens wordt er een model gegeven dat gebruikt kan worden bij interventie strategieën, die uitgelegd worden aan de hand van de bovenstaande metafoor.

Het belang van zelfcontrole

Zelfcontrole gaat over de vaardigheid van het zelf om dominante reacties of innerlijke staten te veranderen en ze te vervangen voor andere reactie in de dienst van hogere doelen, attituden of normen. Het falen van zelfcontrole is vaak gerelateerd aan problematische gezondheidsuitkomsten. Het is daarom erg belangrijk om goede, op theorie gebaseerde, interventies te hebben.

Het model

Voor een model is het belangrijk dat er drie dingen worden meegenomen: 1) reflectieve processen. 2) vaardigheden van zelfcontrole. 3) impulsieve processen. Duale systeem modellen kunnen hierbij goed gebruikt worden. In het huidige artikel wordt het reflective-impulsive model gebruikt. Dit model bestaat uit twee, interacterende, systemen die gedrag leiden, namelijk het impulsieve systeem en het reflectieve systeem. Het impulsieve systeem werkt snel en eist weinig van bronnen. Bij het zien van verleidingen worden automatische associaties geactiveerd en dit leidt vervolgens de aandacht en de informatie processen. Het reflectieve systeem bevat persoonlijke normen, attitudes en verwachtingen. Hierbij kunnen voor- en nadelen worden afgewogen om korte en lange termijn doelen te behalen. Zo wordt er een gedragsschema geactiveerd. Deze systemen werken vaak hand in hand en zorgen voor het uitvoeren van gedrag. Het bekorten van de invloed van het impulsieve systeem door het reflectieve systeem kost veel inspanning. Op het moment dat deze inspanning niet gegeven kan worden, zal het gedragsschema van het impulsieve systeem uitgevoerd worden. Interventies die op beide componenten richten zullen daarom ook effectiever zijn. Het is echter niet zo dat de reflectieve processen altijd voor goede/gezonde uitkomsten zorgen en andersom.

Het veranderen van de inhoud van het impulsieve systeem

Voor sommige mensen zorgt het impulsieve systeem voor gezondheid schadelijke gedragsschema’s. Voor deze personen zou het goed zijn om deze structuren te veranderen in gezondheid voordelige gedragsschema’s.

Het veranderen van automatische associaties

Deze automatische associaties ontstaan als een resultaat van herhaalde koppelingen van een object met positief en negatief affect. Het kan veranderd worden door evaluatieve conditioneringsprocessen, waarbij een geconditioneerde stimulus herhaaldelijk gekoppeld wordt aan een ongeconditioneerde stimulus met positieve of negatieve affectieve waarde. Het zou vooral goed werken bij mensen die een lage motivatie of laag vermogen hebben om te controleren.

Het veranderen van aandacht gerelateerde vooroordelen

Het controleren van de aandacht speelt een belangrijke rol voor zelfcontrole. Aandacht gerelateerde vooroordelen (wanneer sommige stimuli sterker de aandacht aantrekken/vangen dan anderen) zorgen voor obstakels bij het succesvol controleren van de aandacht. In een aantal onderzoeken is geprobeerd de aandacht te trainen om niet naar de schadelijke stimuli te gaan, maar naar neutrale stimuli. Dit werd gedaan door de visual-probe task. Hierbij worden er twee plaatjes getoond, waarbij na een korte tijd een sensor verschijnt die de participanten moeten aanwijzen. In de gemodificeerde versie verschijnt deze sensor bijna altijd achter de neutrale stimulus, zodat de aandacht wordt afgeleid van de substantie gerelateerde stimulus. Het effect van deze techniek is echter niet eenduidig. Tevens wordt er niet altijd een effect gevonden.

Het veranderen van benaderingstendensen

Het veranderingsmechanisme ligt hier in het veranderen van de benaderingstendensen in neutrale reacties of zelfs vermijdingstendensen. Het is een veelbelovend mechanisme. Het gebeurt vaak laat in de uitvoering van gedrag, net voordat de gedragsschema’s die geactiveerd worden door het impulsieve systeem beïnvloed kunnen worden door de activatie van de schema’s van het reflectieve systeem. Dit wordt vaak gedaan door middel van het trekken of duwen van een joystick, waarbij dan bijvoorbeeld ongezond gerelateerd wordt aan duwen en gezond aan trekken.

Het verbeteren van het vermogen van zelfcontrole

Om de impulsieve neigingen tegen te kunnen houden is zelfcontrole nodig. Er worden hier twee benaderingen besproken.

De karaktereigenschap zelfcontrole

Volgens het model van Baumeister et al., vertrouwd het vermogen van zelfcontrole op een beperkte bron, als het teveel wort gebruikt, wordt het minder en zullen pogingen van zelfcontrole eerder mislukken. Dit heeft een aantal implicaties om de uitkomsten voor zelfcontrole te verbeteren. Ten eerste het intentioneel behouden van de energie en het plannen van de besteding kan behulpzaam zijn. Als tweede is het belangrijk dat de bron weer aangevuld kan worden, nadat het intensief gebruikt is. Als derde zou het goed zijn om zeer inspannende taken uit te voeren, zonder te veel van de bron te gebruiken. Dit kan onder andere door gebruik te maken van implementatie intenties. Als vierde is er het idee dat als zelfcontrole op een spier lijkt, het getraind zou moeten kunnen worden om uithouding en brede veranderingen in zelfcontrole te kunnen bereiken. Uit onderzoek blijkt dat het trainen van zelfcontrole een zeer positief effect heeft op veel domeinen.

De leidende functies

Leidende functies worden omschreven als de basis cognitieve processen die alleen succesvolle zelfcontrole toestaan. Op het moment dat zelfcontrole beoefend wordt, wordt er heel erg sterk vertrouwd op deze leidende functies. Om zelfcontrole te verbeteren, kan dit dus verbeterd worden. De relatie hiertussen kan bidirectioneel zijn, waarbij door verbetering van zelfcontrole ook de leidende functies verbeteren. Uit onderzoek blijkt dat technieken die zich richten op reactie inhibitie veelbelovend zijn in het verbeteren van gezond gedrag.

Het veranderen van de inhoud van het reflectieve systeem

Er is ontzettend veel onderzoek gedaan naar interventies op dit gebied. In de laatste onderzoeken worden de belangrijkste determinanten bepaald. Dit zijn: persoonlijke normen en doelen, kennis, de gedachten over de eigen capaciteiten en consequenties van het gedrag en intenties. Uit onderzoek naar de effectiviteit van interventies blijkt dat interventies die vraag naar zelfmonitoring, en in ieder geval een verdere techniek die gebaseerd is op de controle theorie, bevatten effectiever zijn dan interventies die dit niet hebben.

Discussie

In dit artikel is er gekeken naar onderzoek dat probeert de automatische associaties, aandacht gerelateerde vooroordelen en benadering-vermijding tendensen te veranderen in het voordeel van gezond gedrag. Als tweede is er gekeken naar de pogingen om het vermogen van zelfcontrole te vergroten door het verbeteren van de karaktereigenschap zelfcontrole en leidende functies. Als laatste is er een recente taxonomie bekeken om interventies te organiseren en te systematiseren. Het theoretische raamwerk dat gebruikt is, is erg makkelijk gemaakt. De dingen zijn hierdoor makkelijk uit te leggen, maar de verschillen tussen de benaderingen worden hierdoor niet goed benadrukt. Er worden drie klassen van interventies gegeven, maar sommige strategieën kunnen op meer dan een component invloed hebben. Tevens kan er ook meer dan een component betrokken zijn bij de strategieën. Voor sommige interventies is echter nog meer onderzoek nodig om een goed beeld ervan te krijgen.