![Image](https://www.worldsupporter.org/sites/default/files/styles/medium/public/bundle/wereldbol_summaries_joho_single_boek_1_150x190px_0.png?itok=PgQm9J5z)
Je vertrek voorbereiden of je verzekering afsluiten bij studie, stage of onderzoek in het buitenland
Study or work abroad? check your insurance options with The JoHo Foundation
Het implementatieproces is belangrijk, omdat het veel invloed heeft op de effectiviteit van de geïmplementeerde interventie. De implementatie van jeugdinterventies kan zowel positief als negatief worden beïnvloed door determinanten. De determinanten en hun invloed op het implementatieproces kunnen worden veranderd door middel van gerichte implementatieactiviteiten. Een goed implementatieproces wordt door vier fasen gekenmerkt: (1) verspreiding, (2) adoptie, (3) invoering en (4) borging. Voordat de interventie wordt geïmplementeerd, is het belangrijk om implementatieactiviteiten te selecteren die op de determinanten en fasen van implementeren zijn afgestemd.
In de praktijk blijkt dat evidence-based interventies in beperkte mate wordt toegepast, mogelijk deels omdat het moeilijk is evidence-based interventies na de onderzoeksperiode breed te implementeren. Drie stappen zijn van belang voor een grote implementatie van evidence-based interventies: (1) het op grote schaal verspreiden van de evidence based interventies, (2) het op hoge kwaliteit doorvoeren van de interventies en (3) zorg dragen voor een duurzame implementatie op lange termijn.
Het belang van zicht krijgen op wat werkt bij het implementeren van interventies heeft dus twee kanten: enerzijds vergroot een goed implementatieproces de effectiviteit van de interventies, anderzijds worden evidence-based interventies nog te weinig verspreid door tekortkomingen in het implementatieproces. Dit artikel beschrijft wat er in de wetenschap bekend is over het effectief implementeren van jeugdinterventies. Jeugdinterventies worden gedefinieerd als gestructureerde werkwijzen in de jeugdzorg, zoals richtlijnen, interventieprogramma’s, methodieken, instrumenten en vragenlijsten.
Implementatie betreft activiteiten, gericht op het in de praktijk brengen van een nieuwe interventie in een bestaande structuur. Een geslaagd implementatieproces is te onderscheiden op twee gebieden:
De definitie van implementatie van jeugdinterventies is een procesmatige en planmatige invoering van een interventie met als doel dat de interventie duurzaam wordt uitgevoerd zoals bedoeld én dat de beoogde uitkomsten behaald worden.
Wanneer professionals een nieuwe interventie uitvoeren, vindt er altijd een mate van aanpassing van de interventie plaats. Aanbevolen wordt om dit aanpassingsproces mee te nemen in de inrichting van het implementatieplan en hier aandacht aan te besteden. Het is niet zo belangrijk dat de interventie exact wordt uitgevoerd zoals bedoeld, maar dat de werkzame factoren van de interventie wél uitgevoerd worden zoals bedoeld. Het is daarom van belang om goed zicht te hebben op de werkzame factoren van een interventie.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee typen implementatie. Planmatig implementeren is het inrichten, uitvoeren, monitoren en borgen van het implementatieproces. Procesmatig implementeren is het implementatieproces zelf.
Het implementeren van een interventie vraagt om een planmatige aanpak. Hiervoor kan de implementatiewijzer (zie figuur 1 op bladzijde 4 van het artikel) worden gebruikt, waarin de ‘plan-do-check-act’ (PDCA) cyclus is verwerkt. De planmatige aanpak betekent dat het implementatieproces wordt ingericht (plan), het plan wordt uitgevoerd (do), wordt gemonitord (check) en wordt geborgd (act). De planfase bestaat uit twee stappen:
Er zijn twee soorten theorieën die het implementatieproces concretiseren:
Er zijn meerdere theorieën die het implementatieproces in verschillende fasen verdelen. Deze fasen zijn per theorie verschillend, maar overlappen elkaar ook. Wandersman en collega’s hebben het Interactive Systems Framework (ISF) ontwikkeld voor de verspreiding en implementatie van evidence-based interventies op basis van drie fasen/systemen:
Uit de overlap in fasen tussen verschillende theorieën kan worden geconcludeerd dat elk implementatieproces wordt gekenmerkt door een aantal essentiële inhoudelijke stappen:
De fasering van een implementatieproces is niet lineair: de fasen kunnen in de praktijk een andere volgorde hebben. Het kan bijvoorbeeld zijn dat bepaalde professionals de interventie al gebruiken (invoeringsfase), terwijl andere professionals nog in de verspreidingsfase zitten.
Via implementatiestrategieën kan de effectiviteit van bevorderende determinanten worden vergroot en van belemmerende determinanten worden verlaagd. In de planfase wordt vastgesteld welke determinanten van invloed zijn en welke implementatiestrategieën geschikt zijn. Er zijn vier soorten determinanten: interventie, doelgroep, organisatie en (maatschappelijke) context. Het ‘MeetInstrument voor Determinanten van Innovaties’ (MIDI) omvat 29 determinanten en kan gebruikt worden bij de determinantenanalyse. Ook de quickscan van ForCa kan hiervoor worden gebruikt.
Vijf kenmerken van een interventie vergroten de kans op een succesvolle implementatie:
Naast de kenmerken van de interventie zijn ook de kenmerken van de doelgroep (de professionals) van belang. Het MIDI omschrijft elf determinanten voor deze categorie, zoals de mate waarin de professional de effectiviteit van de interventie inschat. Uit een meta-analyse blijkt dat de intentie om de interventie te gebruiken het meest wordt beïnvloed door de attitude die een professional tegenover een interventie heeft. Ook de subjectieve norm is invloedrijk. Dit betreft de mate waarin het gebruik van de interventie binnen de organisatie en daar buiten sociaal geaccepteerd is. De subjectieve norm bestaat uit de sociale norm en druk; wanneer belangrijke personen de interventie gebruiken, is de kans groter dat anderen dat ook gaan doen. De inschatting van de moeilijkheidsgraad van het uitvoeren van de interventie is minder van invloed dan de attitude of de subjectieve norm.
Volgens Rogers zijn er vijf types professionals, die ieder een verschillende benadering vragen en invloed hebben op het succes van het implementatieproces:
Het community readiness model toont verschillende stadia van de mate waarin de professionals klaar zijn om de interventie uit te voeren:
De organisatie is de instelling waarbinnen de interventie uitgevoerd gaat worden. Determinanten gericht op de organisatie zijn randvoorwaarden, zoals financiële middelen, personeelscapaciteit en beschikbaarheid van materialen. Echter, ook determinanten die zich meer richten op de organisatie zelf, zoals turbulentie in de organisatie, spelen een rol. Ook de verandercultuur in een organisatie en sterk leiderschap zijn belangrijke determinanten.
De determinant die onder deze categorie valt, is context (wetgeving/inspectie): de mate waarin de interventie past binnen bestaande wet en regelgeving. Soms passen professionals een evidence-based programma aan, zodat het bij de maatschappelijke context aansluit. De effectiviteit van het programma is dan echter niet meer gewaarborgd, omdat de werkzame factoren van de interventie mogelijk niet meer worden uitgevoerd zoals bedoeld. Om dit te voorkomen, wordt aanbevolen om in de planfase te onderzoeken of het programma aansluit op de maatschappelijke (culturele en politieke) context.
Determinanten kunnen beïnvloed worden door implemantiestrategieën. De kwaliteit van de studies naar de effectiviteit van implementatieactiviteiten is wisselend en de bevindingen zijn inconsistent. Hieronder zullen de implementatiestrategieën worden besproken.
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen drie verschillende soorten veranderingen, die ieder een andere strategie vragen:
In de community development team strategie worden de uitvoerders bij de start van het implementatieproces al actief betrokken. Er worden peer to peer netwerken opgezet waarin (toekomstige) uitvoerders van de interventie zijn betrokken. Zij geven het implementatieproces samen met een community development teambegeleider vorm.
Berwick heeft onderzoek gedaan naar effectieve activiteiten op het niveau van de professional. Hierbij heeft hij zich gebaseerd op de eerder beschreven doelgroep typering van Rogers. Berwick heeft zeven regels opgesteld:
Er is onderzoek gedaan naar effectieve activiteiten en belangrijke factoren in het verspreiden van kennis. Vier elementen zijn in deze fase van belang:
Er zijn verschillende effectieve activiteiten voor het verspreiden van kennis:
Er moet informatie worden gegeven over het doel van de interventie en wat van de ontvangers van de informatie concreet wordt verwacht. Tot slot is het van belang dat de professionals langere tijd op verschillende momenten en op verschillende manieren geconfronteerd worden met informatie over de interventie. Naast het verspreiden van informatie is het in deze fase ook van belang dat er voldoende budget is, zodat de informatie verspreid kan worden en zodat de professionals de ruimte en tijd hebben om zich de informatie eigen te maken en aan de verandering te wennen.
In de fasen vóór de invoering van de interventie zijn vier stappen belangrijk:
In de adoptiefase zijn er verschillende determinanten werkzaam, zoals de fit van de interventie in de organisatie, de beschikbaarheid van benodigdheden en de attitude van de professionals. Effectieve activiteiten in deze fase zijn een goede training voor de professionals en sterk leiderschap. Ook in deze fase is het van belang dat de professionals op de hoogte zijn van de kosten en baten van het uitvoeren van de interventie.
In het community development team model ligt de focus in de fasen vóór de daadwerkelijke invoering van de interventie op het voorbereiden van alle betrokkenen en processen om de interventie uit te kunnen voeren. Hiertoe worden vier activiteiten uitgevoerd:
Bij deze implementatiefase moeten er drie stappen worden gezet:
Kenmerken van de professionals, zoals attitude tegenover de interventie, zijn in deze fase determinanten die van invloed zijn op het implementatieproces. Daarnaast spelen organisatorische determinanten een rol, zoals leiderschap, organisatiecultuur en de aansluiting van de interventie in de organisatie. Er moet aandacht zijn voor de interactie tussen de determinanten, zoals tussen de organisatiecultuur en het type leiderschap.
Voor deze fase zijn er een aantal effectieve implementatieactiviteiten, waaronder het geven van een training. Een training is het meest effectief wanneer er verschillende trainingsvormen worden ingezet, bijvoorbeeld educatieve en interactieve vormen, en er aandacht is voor relevante determinanten in het implementatieproces. Echter, een training is alleen effectief in combinatie met andere activiteiten, zoals continue intervisie over de uitvoering en het monitoren van de programma integriteit.
Het community development team model richt zich in de invoeringsfase op het trainen van de betrokkenen. De community development teambegeleider en de trainer (vaak de interventie ontwikkelaar) stemmen de inhoud van de training op elkaar af, zodat de training zo optimaal mogelijk aansluit op de behoefte van de professionals, de professionals kundig maakt in het uitvoeren van de interventie én bijdraagt aan het bevorderen van het implementatieproces. Naast het vormgeven en uitvoeren van de training is er in deze fase ook aandacht voor barrières die in de uitvoering naar voren komen.
Effectieve activiteiten voor de borging van de interventie zijn de continue monitoring van de voortgang en resultaten en het structureel bieden van intervisie. Een aantal determinanten vergroten de kans op duurzaamheid van de interventie:
In de borgingsfase is het belangrijk dat er voldoende financiële middelen zijn om de interventie te onderhouden, bijvoorbeeld door middel van trainingen en intervisies.
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
Field of study
Je vertrek voorbereiden of je verzekering afsluiten bij studie, stage of onderzoek in het buitenland
Study or work abroad? check your insurance options with The JoHo Foundation
Add new contribution