Hoorcollege 5: Autismespectrumstoornissen

In de prevalentie van autisme bestaan er verschillen in geografische plekken, maar SES heeft hierbij geen invloed. Niemand weet waar dit verschil precies door wordt veroorzaakt en zo zijn er nog wel meer dingen waar men de oorzaak nog niet voor heeft gevonden. Toch is er wel een verklaring voor de verschuiving in de statistieken van autisme. Zo is er nu een betere diagnose die verbreed is in de criteria.

Autisme types

Binnen autisme is er onderscheid te maken tussen vier verschillende types: het afzijdige type, het passieve type, het eigenaardige type en het formele type. Het afzijdige type leeft in zijn of haar eigen wereld en ziet deze als iets waar hij of zij niet in thuis hoort. Dit past bij de klassieke vorm van een autistische stoornis. Het passieve type maakt geen contact met anderen, maar accepteert het daarentegen wel als zij benaderd worden. Bij dit type is er vaak sprake van PDD. Het eigenaardige type karakteriseert zichzelf vooral door vreemde interacties. Zo kan een kind aan een vreemde vragen welke kleur onderbroek zij dragen en hierin oprecht geïnteresseerd zijn. Bij het formele type wordt er vooral gelet op het aanhouden van regels. Zo vier je een verjaardag alleen op de verjaardag zelf en niet het weekend erna of een dag ervoor. Het contact onderhouden met mensen gebeurt dan ook aan de hand van strikte regels. Asperger syndroom sluit bij dit type aan.

DSM-IV criteria

Om gediagnosticeerd te worden met autisme, moeten er moeilijkheden bestaan bij sociale interacties. Dit kan verschillende dingen bevatten, zoals het niet lachen of het tonen van een constante gezichtsuitdrukking. Kinderen kunnen bijvoorbeeld ook geen idee hebben wanneer of hoe zij een gesprek moeten starten en zij houden over het algemeen niet van interacties. Wanneer er wel sprake is van een interactie, is deze vaak eenzijdig waarbij de persoon met autisme geen antwoorden of reacties geeft. Daarnaast moet er volgens de DSM-IV sprake zijn in moeilijkheden bij communicatie. Hierbij gaat het meer om taalproblemen dan om interacties op zich. Zo moet er sprake zijn van een spraakontwikkeling die zich langzaam of niet ontwikkelt en herhalen zij zichzelf vaak (repetitief gedrag). Daarnaast kunnen zij hun eigen taal verzinnen en hebben zij moeite met rollenspellen of ‘doen alsof’. Bovendien moet er sprake zijn van moeilijkheden in gedrag of interesses. Zo zijn kinderen met autisme eerder gefascineerd of zelfs geobsedeerd met objecten en niet zozeer met personen. Wanneer een kind met autisme ontzettend dol is op de kleur oranje, moet en zal alles wat dit kind omgeeft oranje zijn.

DSM-IV diagnose

Bij het krijgen van diagnoses wordt er onderscheid gemaakt tussen de volgende types:

·       Autisme diagnose

·       Asperger

·       PDD-NOS

Voor een diagnose autisme moeten symptomen zich voor de leeftijd van vier jaar voordoen. Het minimum aantal symptomen is als volgt: Er moeten zich twee tekorten voordoen in sociale interactie, één tekort in communicatie en één tekort in stereotype gedrag of interesses. Voor een Asperger diagnose moet er, net als bij autisme, sprake zijn van moeilijkheden in sociale relaties. Dit hoeft echter niet zo prominent aanwezig te zijn als bij autisme. Ook de moeilijkheden in stereotype gedrag of interesses komen voor bij Asperger, maar er is geen sprake van taalachterstand of cognitief functioneren. Er is sprake van PDD-NOS, oftewel ‘Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified’, wanneer er tijdens een diagnose niet aan alle DSM voorwaarden is voldaan. Vaak ontwikkelt deze stoornis zich pas later en daarnaast niet in dezelfde vorm en hevigheid als de andere twee stoornissen. Bij PDD-NOS is er bovendien vaak sprake van een langzame ontwikkeling en niet van een afwezige ontwikkeling. Bij het diagnosticeren kan er naast deze drie diagnoses tevens gekozen worden voor de ‘multi complex developmental disorder’, oftewel MCCD. Hierbij heeft een kind moeite met het reguleren van emoties, het opvangen van sociale signalen bij sociale interacties en hebben zij tevens moeilijkheden in hun denkvermogen. Vaak hebben zij een moeilijkheid om fantasie en werkelijkheid te onderscheiden en maken zij gekke sprongen in hun gedachtes.

DSM-V

In de DSM-V zijn er een aantal veranderingen opgetreden in vergelijking met de DSM-IV. Zo moeten de sociale tekorten zichtbaar zijn in verschillende contexten en moet er een specifiek gebrek zijn in de non-verbale communicatie bij sociale interacties. Daarnaast moeten symptomen al in de vroege kindertijd zichtbaar zijn en daarbij voor een benadeeld functioneren zorgen. Hiermee wordt bedoeld dat kinderen niet meer alledaags kunnen functioneren. Bovendien is er toegevoegd dat de symptomen niet verklaard mogen worden door mentale vertraging of globale achteruitgang in ontwikkeling.

Blindheid

Kinderen met autisme hebben last van, wat wij noemen, blindheid. Zij hebben bijvoorbeeld een gebrek in sociale vaardigheden waar joint attention (gezamenlijke aandacht) een belangrijke betekenis heeft. Daarnaast vinden zij het moeilijk om informatie te filteren en irrelevante informatie te verwijderen van wat werkelijk nuttig is. Het kan voor hun helpen om stereotype te denken om zo de gevoeligheid voor details te negeren. Zo kan er tegen een kind met autisme gezegd worden dat jongens wel tegen een stootje kunnen, maar dat er toch iets voorzichtiger omgegaan moet worden met meisjes.

Theory of Mind (ToM)

Bij de theory of mind gaat het erom dat je emotie herkenning hebt. Hierbij gaat het zowel om de eigen emoties als de emoties om jou heen en van anderen. Cognitieve empathie is hier ook een onderdeel van. Dit houdt in dat je moet kunnen begrijpen wat een ander persoon voelt en hierop kunnen inspelen. Mensen met autisme hebben nogal moeite om te begrijpen waarom mensen zich gedragen zoals zij doen en hebben om die reden moeite met empathie.