Inleiding

Behandeling van PTSS bij volwassenen die kindermishandeling hebben meegemaakt

PTSS is een veel voorkomend negatief gevolg van kindermishandeling waar veel volwassenen, die kindermishandeling hebben meegemaakt, last van hebben. Hierdoor is het van groot belang te onderzoeken hoe de mensen die lijden aan PTSS het beste behandeld kunnen worden. Het lastige hierbij is echter dat de mensen die lijden aan PTSS in veel effectonderzoeken van PTSS-behandeling, ondervertegenwoordigd zijn. Momenteel is er geen consensus in de literatuur over het feit of de huidige interventies van PTSS ten gevolge van trauma tijdens de volwassenheid, óók van toepassing zijn op PTSS ten gevolge van trauma tijdens de kindertijd. Deze studie is dan ook gericht op de effectiviteit van PTSS-behandelingen bij volwassenenslachtoffers van kindermishandeling.

Is PTSS ten gevolge van kindermishandeling speciaal?

Er is uitgebreid bewijs dat mensen die slachtoffer zijn geweest van kindermishandeling, de neiging hebben om een hoge mate van complexe symptomen van PTSS te vertonen. Veel onderzoekers bevestigen deze bevinding, echter is de jury het er nog niet mee eens dat bij hen dus een andere benadering van de behandeling vereist is. 

Zijn traumagerichte behandelingen geschikt voor slachtoffers van kindermishandeling?

Er is consistent bewijs dat traumagerichte behandelingen leiden tot een aanzienlijk groter effect dan niet-traumagerichte behandelingen. De interventies die gericht zijn op het traumageheugen hebben het grootste effect, aangezien geheugenprocessen in de ontwikkeling een rol spelen in PTSS. Echter, slachtoffers van kindermishandeling met PTSS zijn ondervertegenwoordigd in de meeste studies. Hierdoor blijft het onduidelijk of traumagerichte behandelingen ook effect hebben op deze specifieke groep. Een van de belangrijkste doelstellingen van deze meta-analyse was om te onderzoeken of de algemene bevindingen uit de literatuur over de PTSS-behandeling kunnen worden gerepliceerd.

Doelen en hypothesen

Het eerste doel van het onderzoek was het beoordelen van de effectiviteit van psychologische interventies voor PTSS bij volwassenslachtoffers van kindermishandeling. Hierbij werd er verwacht dat psychologische behandelingen een middelmatig tot aanzienlijke effectgrootte zouden hebben bij deze groep. Ten tweede is er geprobeerd te onderzoeken of traumagerichte behandelingen verschilden van niet-traumagerichte behandelingen met betrekking tot de relatieve werkzaamheid. Er werd een hoger rendement voor traumagerichte behandelingen verwacht. Tenslotte is er de relatieve werkzaamheid van individuele behandelingen versus groepsbehandelingen bekeken. De verwachting hierbij was dat de individuele behandelingen een groter effectgrootte zouden laten zien.

Methode

In deze meta-analyse werd er gebruik gemaakt van de volgende criteria:

• Gerandomiseerd onderzoek, met ten minste een controleconditie en een experimentele conditie (actieve behandeling)
• PTSS-symptomen zijn het belangrijkste doelwit in de behandeling
• Participanten zijn minstens 18
• Tenminste 90% van de steekproef is slachtoffer van kindermishandeling of soortgelijk trauma
• Uitkomstmaten bevatten de ernst van PTSS-symptomen
• Ten minste 10 participanten per conditie
• Gepubliceerd in een peerreview

Resultaten

Er is aangetoond dat actieve behandelingen leidden tot een aanzienlijk hoger pre-posteffect dan bij de controlegroep. Ook is er gebleken dat er bij een follow-up binnen 5 maanden sprake was van een significant grotere pre-follow-up effectgrootte, dan wanneer de follow-up na meer dan 6 maanden plaatsvond. Ook bleek er een middelgroot tot groot effect te zijn bij de nabehandeling van de actieve behandelingen, vergeleken met een placebo nabehandeling bij de controlegroepen.

Traumagerichte behandelingen versus niet-traumagerichte behandelingen

Uit de resultaten bleek dat de uitkomsten van traumagerichte behandelingen significant een hogere effectgrootte hadden dan niet-traumatische behandelingen. Echter, dit effect was alleen zichtbaar wanneer er in de controlegroep gebruik werd gemaakt van een placebobehandeling. Dus niet wanneer er gebruik werd gemaakt van een soortgelijke behandeling.

Individuele behandelingen versus groepsbehandelingen

Individuele behandelingen bleken een aanzienlijk hogere effectgrootte te hebben dan groepsbehandelingen. Ook hier gold het effect alleen wanneer er in de controlegroep gebruik werd gemaakt van een placebobehandeling.

Discussie

Uit deze meta-analyse is gebleken dat psychologische interventies voor PTSS bij volwassenslachtoffers van kindermishandeling werkzaam zijn. Bij alle actieve behandelingen is er een matige tot hoge effectgrootte gevonden voor de vermindering van PTSS en de ernst van de symptomen. Daarbij bleken traumagerichte behandelingen te leiden tot een significant hogere effectgrootte dan bij niet traumagerichte behandelingen. Dit is in lijn met de huidige behandelrichtlijnen. Het belang van het verwerken van traumageheugen wordt bij een PTSS-behandeling benadrukt. De werkzaamheid van PTSS-behandelingen hangt samen met de mate waarin de behandeling helpt de herinnering van de traumatische gebeurtenis te verwerken. Verder bleken individuele behandelingen doeltreffender dan groepsbehandelingen.

Beperkingen

• De methodologische kwaliteit van de opgenomen studies verschilde per studie
• Er was sprake van een hogere heterogeniteit in de traumagerichte behandelingsgroepen dan bij de niet-traumagerichte behandelingsgroepen. Hierdoor was er niet genoeg statistische power om hier daadwerkelijk conclusies over te kunnen trekken.
• Geen onderzoek gedaan naar het effect van verschillende PTSS-behandelingen op verschillende soorten trauma, enkel op een soort trauma: kindermishandeling in de kindertijd
• Er was sprake van een grote publicatiebias, hierdoor kunnen effectgroottes overschat zijn

Conclusie

Ondanks de aanwezige beperkingen, bewijzen de huidige bevindingen dat PTSS bij volwassenslachtoffers van kindermishandeling effectief kan worden behandeld. Bovendien suggereren de resultaten de algemene aanbeveling van individuele traumagerichte behandelingen als eerstelijns interventies voor PTSS bij deze specifieke groep. Echter, deze meta-analyse toonde ook aan dat de resultaten van het onderzoek naar de behandeling van PTSS ten gevolge van kindermishandeling, achterloopt op de algemene PTSS-behandeling. Hierdoor is er meer onderzoek nodig om de kennis te vergroten over het geven van de juiste behandeling voor deze specifieke groep mensen.