Verbintenissenrecht - B2 - Rechten - UU - Oefententamen 2011/2012

Vragen

Vraag 1 (65 punten)

Politiecorps Westland bereidt zich voor op ME-optredens door met zijn Intern Bijstand Team (verder: IBT) oefeningen te houden. De desbetreffende opleiding wordt uitbesteed aan twee ex-politieagenten die samen de firma Straathof & Van Vlissingen (verder: Straathof) hebben opgericht. Straathof heeft in totaal zes sportinstructeurs in dienst, waaronder Kastelein. De opleiding van het IBT van Politiecorps Westland wordt door Kastelein verzorgd.

Het IBT oefent in volledige uitrusting. Deze uitrusting is eigendom van Straathof en wordt aan de deelnemers in bruikleen verstrekt. Ook voor het echte werk (opstootjes, rellen, etc.) maken zij gebruik van deze uitrusting. Omdat de bestaande voorraad mankementen begon te vertonen, heeft Straathof deze uitrustingen onlangs volledig vervangen. Straathof heeft de nieuwe beschermende materialen op 12 februari 2011 gekocht in de Haagse vestiging van Voorhout Specialist Equipment (verder: VSE), die de spullen op haar beurt heeft betrokken van groothandel Staaldraaijer. Staaldraaijer importeert zijn handelsvoorraden uit het Verre Oosten.

Politieagenten Achraoui en Broks maken beiden deel uit van het IBT.

Op 18 februari 2011 is Achraoui tijdens een dienstoefening van het IBT gewond geraakt. Tijdens de bewuste oefening stond de IBT-groep in ME-tenue in linie en gooiden ‘demonstranten’ houten blokken naar de groep. Eén blok heeft de knie van Achraoui geraakt, zodat hij ernstig letsel aan deze knie heeft opgelopen. Vaststaat dat de kniebescherming door Achraoui scheef werd gedragen waardoor het blok zijn knie kon raken.

Voorafgaand aan de desbetreffende oefening is verteld dat de uitrusting in orde moest zijn; de uitrusting is toen door Kastelein bij de deelnemers globaal gecontroleerd. Volgens Kastelein is de les rustig begonnen en is het tempo langzaam opgevoerd. Tijdens de les heeft hij naar eigen zeggen diverse aanwijzingen gegeven om de dekking van de IBT-ers zo goed mogelijk te houden. Hij heeft Achraoui verscheidene malen tot de orde geroepen, omdat Achraoui niet oplette. Het leek of Achraoui met zijn gedachten elders was.

Achraoui stelt dat zijn kniebescherming van het begin af niet goed zat, maar dat de controle van de uitrusting zo oppervlakkig was, dat dit niet aan het licht is gekomen. Bovendien ging de les volgens hem veel te snel, zodat hij zich niet effectief tegen de blokkengooiers kon verweren.

Ten gevolge van het door hem opgelopen letsel zal Achraoui niet meer als politieagent kunnen werken. Hij krijgt bij de politie een vervangende baan als administratief medewerker aangeboden. Dit betekent dat hij op den duur minder zal verdienen dan hij als politieagent zou hebben gedaan.

Achraoui vordert vergoeding van de door hem gemaakte ziektekosten en een groot bedrag aan inkomensderving.

1. (13 pt) Zijn Kastelein en/of Straathof aansprakelijk voor de door Achraoui geleden schade? NB: U behoeft bij deze vraag niet in te gaan op de omvang van de eventueel door hen te betalen schadevergoeding.

2. (12 pt) Als Kastelein en/of Straathof aansprakelijk zijn, zullen zij dan de volledige schade van Achraoui moeten vergoeden? Bespreek in dit kader meer dan één wetsartikel.

3. (6 pt) Stel dat het Politiecorps Westland door het ongeluk zelf schade heeft geleden, is Straathof dan voor deze schade aansprakelijk?

Op 22 februari 2011 is het IBT opgetreden bij supportersrellen in Rotterdam. Politieagent Broks is daarbij aan zijn onderbeen geraakt door een basaltkei, met als gevolg een fractuur in zijn scheenbeen. Na het ongeval vertoonde zijn beenbeschermer een gat. Onderzoek heeft uitgewezen dat de nieuwe beenbeschermers (door Staaldraaijer geïmporteerd uit China) onvoldoende bestand zijn tegen krachtige aanvallen op korte afstand.

4. (15 pt) Kan Broks de volgende (rechts)personen voor de door hem geleden letselschade met succes aansprakelijk stellen?

Na dit ongeval laat Straathof zekerheidshalve de rest van de uitrusting testen. Ook de overige onderdelen blijken uit inferieur materiaal te zijn vervaardigd. Straathof ziet zich daarom genoodzaakt om de hele uitrusting opnieuw te vervangen. Zij wendt zich op 3 maart 2011 tot VSE om de aankoopprijs terug te krijgen.

5. (5 pt) Welke actie moet Straathof ondernemen om de door haar betaalde koopprijs terug te krijgen? NB: U behoeft bij deze subvraag nog niet op de feiten van de casus in te gaan.

VSE stelt dat zij niet gehouden is tot teruggave van de koopprijs aan Straathof, omdat op de door haar verkochte producten uit China geen garantie wordt gegeven. Zij verwijst daartoe naar haar website, waarop dit inderdaad op duidelijke wijze te kennen wordt gegeven. Straathof stelt dat het beding voor haar geen gelding heeft.

6. (8 pt) Heeft Straathof recht op teruggave van de koopprijs?

Als ander argument voert VSE aan dat zij niet is gehouden tot teruggave van de koopprijs omdat sinds de aankoop te veel tijd is verstreken.

7. (6 pt) Is dit argument van VSE steekhoudend?

Vraag 2 (15 punten)

Hebben nabestaanden van een door misdrijf om het leven gebrachte persoon jegens de dader recht op immateriële en/of materiële schadevergoeding?

Vraag 3 (20 punten)

1. (6 pt) Een van de vereisten van art. 6:162 BW is relativiteit. Bij twee van de drie onrechtmatig-heidsgronden volgt deze relativiteit reeds uit de aard van de norm die wordt geschonden. Geef aan om welke twee onrechtmatigheidsgronden het gaat en verklaar waarom dit het geval is.

2. (4 pt) De rechter neemt niet snel aan dat sprake is van een ‘fatale termijn’ in de zin van art. 6:83 sub a BW. Voor wie is deze terughoudende opstelling nadelig, voor de schuldeiser of de schuldenaar?

3. (5 pt) Heeft A, indien hij zich jegens zijn wederpartij B met succes op dwaling beroept, recht op vergoeding door B van de door A ten gevolge van de dwaling geleden schade?

4. (5 pt) Het leerstuk van de proportionele aansprakelijkheid leidt qua omvang van de aansprakelijkheid tot een andere uitkomst dan het leerstuk van de alternatieve causaliteit (art. 6:99 BW). Leg uit waarom.

Antwoordindicatie

Antwoord vraag 1

a. (13 punten)

Aansprakelijkheid Kastelein (9 punten)

Kastelein is aansprakelijk op grond van art. 6;162. Hij heeft ten opzichte van Achraoui onrechtmatig, want onzorgvuldig gehandeld (6:162 lid 2). Te verdedigen valt dat in dit geval de Kelderluikcriteria van toepassing zijn. Kastelein heeft een gevaarlijke situatie in het leven geroepen, die op eenvoudige wijze voorkomen had kunnen worden door een grondige inspectie van de wijze waarop de deelnemers hun beschermend materiaal hadden aangebracht. Aannemelijk is dat onoplettendheid zich in een dergelijk geval kan voordoen. Alsdan is de kans op schade reëel en zal de schade, als zij zich voordoet, ernstig kunnen zijn. (Als alternatief kan – in het kader van onzorgvuldig handelen - het Skeeler-arrest worden genoemd en uitgewerkt.)

Het onzorgvuldig handelen kan Kastelein worden toegerekend op grond van schuld (6:162). Achraoui heeft schade geleden (letselschade) en er is voldoende causaal verband; aannemelijk is immers dat het letsel niet zou zijn ontstaan als Kastelein een grondige inspectie zou hebben uitgevoerd. Ook aan het relativiteitsvereiste is voldaan; er is jegens Achraoui onzorgvuldig gehandeld.

Aansprakelijkheid Straathof (4 punten)

Straathof is als werkgever aansprakelijk op grond van art. 6:170, nu Kastelein als werknemer van Straathof een hem (Kastelein) toerekenbare gedraging als onderdeel van de hem opgedragen taak heeft begaan. Er bestaat dus een functionele samenhang tussen fout en dienstbetrekking (HR Groot Kievitsdal).

b. (12 punten)

Aannemelijk is dat sprake is van eigen schuld van Achraoui (6:101). Uit de casus blijkt immers dat Achraoui er een deel van de tijd met zijn gedachten niet bij was, terwijl hij zich had moeten realiseren dat oplettendheid voor hem onder de gegeven omstandigheden belangrijk was. Een deel van de schade zal daarom wellicht voor rekening van Achraoui zelf blijven.

Afgezien van eigen schuld, rijst de vraag of op grond van art. 6:98 volledig zal worden toegerekend. Voor volledige toerekening pleit dat het (ook bij het gederfde inkomen) om een direct causaal verband gaat, dat de schade voorzienbaar is, dat een veiligheidsnorm is geschonden, dat het om letselschade gaat, (bij Kastelein) om schuldaansprakelijkheid en dat Kastelein de schade tijdens bedrijfsuitoefening heeft veroorzaakt.

c. (6 punten)

Politiecorps Westland heeft met Straathof een overeenkomst gesloten terzake van de door Straathof te geven trainingen. Straathof kan derhalve aansprakelijk worden gesteld op grond van art. 6:74 voor de door Kastelein veroorzaakte letselschade. De tekortkoming bestaat uit onvoorzichtigheid aan de zijde van een door Straathof ingeschakelde hulppersoon, die Straathof kan worden toegerekend ex art. 6:76. Correcte nakoming is blijvend onmogelijk, dus Straathof behoeft niet in verzuim te zijn (6:74 lid 2).

d. (15 punten)

Aansprakelijkheid van VSE? (2 punten)

VSE kan niet door Broks aansprakelijk worden gesteld, omdat tussen Broks en VSE geen contractuele rechtsverhouding bestaat en ook niet uit de casus valt op te maken dat VSE jegens Broks onrechtmatig zou hebben gehandeld.

Aansprakelijkheid van Staaldraaijer? (7 punten)

Staaldraaijer kan worden aangemerkt als producent, aangezien hij de materialen heeft ingevoerd in de Europese Economische Ruimte (6:187 lid 3). Het gaat om een veiligheidsgebrek, want van beschermend materiaal mag worden verwacht dat het beschermt en dat is in casu niet het geval (6:186). Broks heeft letselschade en die moet door de producent worden vergoed ex art. 6:185 jo. art. 6:190 lid 1 sub a.

Aansprakelijkheid van Straathof? (6 punten)

Als eigenaar is Straathof bezitter van de materialen. Hij heeft ze slechts uitgeleend aan de deelnemers van zijn cursus. Omdat het om een roerende zaak gaat die een bijzonder gevaar oplevert voor Broks, is hij, omdat het gevaar zich heeft verwezenlijkt, als bezitter jegens Brox in beginsel aansprakelijk ex art. 6:173. De tenzij-clausule is in dit geval niet relevant, omdat Brox bij wetenschap van de ondeugdelijkheid van het materiaal aansprakelijk zou zijn ex art. 6:162.

In dit geval kan Brox zijn schade echter verhalen op Staaldraaijer ex art. 6:185 e.v. Straathof is derhalve niet aansprakelijk; zie het tweede lid van art. 6:173.

e. (5 punten)

Straathof krijgt recht op teruggave van de koopprijs door de overeenkomst schriftelijk te ontbinden (6:265 jo. 6:267). Ontbinding roept immers een ongedaanmakingsverbintenis in het leven (6:271).

f. (8 punten)

Het gaat in casu om een algemene voorwaarde. Het beding is immers opgesteld om deel uit te maken van alle koopovereenkomsten die Chinese producten betreffen (6:231). De vraag is of dit beding deel uitmaakt van de koopovereenkomst tussen VSE en Straathof. Aangezien Straathof dit beding op geen enkele wijze heeft aanvaard, is dat niet het geval.

VSE is dus jegens Straathof tekortgekomen door producten te verkopen die niet aan de gerechtvaardigde verwachting van Straathof voldoen (je mag van beschermende materialen immers verwachten dat zij deugdelijk beschermen); 7:17. Aangezien VSE in verzuim is (deugdelijk nakoming is niet meer mogelijk, kan Straathof de overeenkomst met VSE ontbinden (6:265 lid 2).

g. (6 punten)

VSE doelt op de klachtplicht van Straathof ex art. 7:23. Te verdedigen valt dat dit gebrek pas door het gebruik van de materialen viel te ontdekken. Enkele inspectie zou waarschijnlijk niets aan het licht hebben gebracht. De vraag is dus of zij binnen bekwame tijd na ontdekking heeft geklaagd. De casus geeft aan dat zij na het ongeluk van Broks de rest van de materiaal eerst heeft laten testen op deugdelijkheid, alvorens zij zich tot VSE heeft gewend tot teruggaaf van de koopprijs. Gezien de tijd die met zo’n test gemoeid is, valt te verdedigen dat Straathof binnen bekwame tijd heeft geklaagd.

Antwoord Vraag 2

Als derden hebben nabestaanden recht op vergoeding van de in art. 6:107 en 6:108 omschreven schade, als deze schade zich bij hen heeft voorgedaan. Andere schadeposten worden slechts vergoed als jegens henzelf ook een onrechtmatige daad is gepleegd. Daarvan is bijvoorbeeld sprake in het geval van shockschade (HR kindertaxi). Vereist voor het aannemen van shockschade is een directe confrontatie met de ernstige gevolgen van een ongeval dat is veroorzaakt door het overtreden van een verkeers- of veiligheidsnorm. Het geestelijk letsel moet dan wel een in de psychiatrie erkend ziektebeeld vormen.

Als sprake is van shockschade, dan krijgt een nabestaande zowel een vergoeding van zijn materiële schade (6:95) als van zijn immateriële schade (6:106 lid 1 sub b: de nabestaande is in dat geval ‘op andere wijze in zijn persoon (…) aangetast’).

Ook al zou de dood van het slachtoffer opzettelijk zijn veroorzaakt, dan nog is er geen reden voor verruiming van de in het Taxibus-arrest ontwikkelde criteria; HR 9 oktober 2009 (arrest van de week; week 11).

Antwoord Vraag 3

a. (6 punten)

Het gaat om de gronden ‘inbreuk op een recht’ en ‘een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt’.

Bij inbreuk op een recht gaat het om inbreuk op een subjectief recht van de eiser. Alleen hij kan derhalve aan de schending van het subjectieve recht een vordering ontlenen. Bij een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt’ gaat het altijd om de zorgvuldigheid die jegens eiser in acht moet worden genomen (en niet om zorgvuldig handelen in het algemeen). De relativiteit is derhalve net als bij inbreuk op een recht, in de norm inbegrepen.

b. (4 punten)

Die terughoudende opstelling is nadelig voor de schuldeiser, omdat dit meebrengt dat zijn schuldenaar zonder ingebrekestelling doorgaans niet in verzuim zal zijn (6:82).

c. (5 punten)

Een succesvol beroep op dwaling heeft slechts vernietiging van de overeenkomst tot gevolg (6:228). A heeft slechts recht op vergoeding van zijn schade als de dwaling is veroorzaakt door onrechtmatig handelen van B.

d. (5 punten)

Bij alternatieve causaliteit zal de aangesproken persoon in beginsel de gehele schade moeten vergoeden; bij proportionele aansprakelijkheid gaat het slechts om een bepaald percentage, aangezien een deel van de schade voor rekening van de gelaedeerde zelf blijft.