BulletPointsamenvatting bij de 2e druk van De Waarde van Opvoeden: filosofie van onderwijs en ouderschap van Savater

1 Menselijkheid

• Het menselijk worden van een mens gebeurt nog niet bij de geboorte, dit ontwikkelt zich later pas. Andere zoogdieren zijn bij de geboorte wel al wat zij definitief worden.

• Neotenie is het na de geboorte een echt mens worden. Het begrip neotenie bestaat uit drie verschillende aspecten: het jeugdige vermogen om te leren, het leren van de sociale omgeving en het besef van onwetendheid.

• Met het besef van onwetendheid wordt bedoelt dat de mens weet wat hij zelf weet, maar ook begrijpt dat een ander dit misschien niet weet. Onderwijs komt voort uit het besef van onwetendheid.

• Er zijn twee soorten onderwijs, formeel onderwijs en informeel onderwijs. Infomeel onderwijs is onderwijs dat wordt gegeven door ouders of andere personen die hiertoe bereid zijn. Formeel onderwijs wordt gegeven door een persoon of instelling die hiertoe wordt aangesteld door de samenleving.

• Door middel van interactie met andere personen leren wij de betekenis begrijpen van informatie.

2 Algemene hoofddoelen in het onderwijs

• Met nature wordt datgene bedoelt wat is aangeboren, met nurture wordt datgene bedoelt wat wordt aangeleerd door de omgeving.

• De twee belangrijkste dingen die opvoeding en onderwijs overdragen zijn het besef van de samenleving/gelijken, en het besef van tijd. Met het besef van gelijken wordt bedoeld dat anderen gelijk aan ons zijn en ons dingen kunnen leren, met het besef van tijd wordt bedoeld dat we kunnen leren van het heden, het verleden en van de toekomst.

• Iedereen kan een ander onderwijzen, zelfs kinderen kunnen anderen onderwijzen.

• Het is over het algemeen altijd zo geweest dat opvoeding belangrijker was dan onderwijs, dit leek pas om te slaan rond de 18^e eeuw, in de tijd van de Verlichting.

• Gesloten vermogens zijn vaardigheden die men helemaal kan beheersen, en als men ze helemaal beheerst, dat er geen hoger niveau kan worden bereikt.

• Open vermogens zijn vaardigheden waarin men altijd beter kan worden.

• Een verborgen curriculum zijn de dingen op school die ook aan de kinderen worden geleerd, maar waarvan niet expliciet wordt verteld dat men ze ook daadwerkelijk leert.

3 Oorzaken van probleemjeugd

• Fundamentele vaardigheden behoort het kind te leren in het gezin, en deze zijn nodig voor het leren van het onderwijs dat nog gaat komen.

• Bij de primaire socialisatie vormt het kind zich tot doorsnee lid van de samenleving, het leert hierbij de fundamentele vaardigheden in het gezin. Secundaire socialisatie vindt hierna plaats, hierbij leert het kind met behulp van de omgeving.

• Affectiviteit komt veel in het gezin voor, geluk is belangrijk in het gezin.

• Er is een neergang van het gezin gaande, er wordt minder tijd doorgebracht met het gezin, en minder educatieve zaken geleerd door het gezin. De school wordt geacht dit over te nemen.

• De neergang van het gezin komt onder andere door een veranderd moraal, jeugdigheid is heel erg belangrijk, ouderdom wordt niet gezien als iets goeds.

• Angst is belangrijk bij het leren, ouders vinden dit soms moeilijk en voelen zich niet goed als zij autoritair zijn, dit heeft betrekking op het realiteitsbeginsel.

• Vroeger werd de vader als gezag figuur gezien, dit is tegenwoordig heel anders.

• De televisie heeft veel invloed gehad op het gezin en scholen. Kinderen hebben veel meer informatie direct tot hun beschikking dan vroeger.

4 Dwang bij het leren

• Dwang speelt altijd wel een rol in het onderwijs, bij elk leerproces is dwang nodig.

• Met tirannie wordt bedoelt dat iemand die macht heeft over iemand anders diegene dingen kan laten doen tegen de wil in.

• Persoonlijke vrijheid is tegenwoordig een belangrijk ideaal in onze samenleving. Hier is de paradox in te ontdekken dat deze vrijheid alleen kan worden verkregen met behulp van dwang, terwijl dwang juist het tegenovergestelde is van vrijheid.

• Kinderen leven volgens het plezierprincipe, zij gaan liever spelen en andere leuke dingen doen dan dat zij gaan leren op school. Er wordt door sommige mensen dan ook gedacht dat het erg belangrijk zou kunnen zijn kinderen meer spelenderwijs dingen te leren. Op deze manier zou de stof sneller worden opgenomen.

• De pedagogische mythologie van Rousseau houdt in dat elk kind een eigen creatieve geest heeft en deze door onderwijs niet goed tot ontwikkeling komt.

• In onze consumptiemaatschappij is eigenlijk alles te koop, wij kunnen ons geluk kopen. Terwijl men juist door de cultuur wordt gevormd en dit niet te koop is.

• Autoriteit betekend in het Latijn het doen groeien van een kind. Een kind heeft autoriteit nodig om zichzelf goed te kunnen ontwikkelen. Als men een kind te vroeg los laat gaat dit niet goed, en kan het kind ontsporen. Tegenwoordig is er steeds minder autoriteit in het gezin wat later problemen veroorzaakt.

5 De humaniora

• Mensen hebben soms irrationele angsten, maar over andere angsten die wel terecht zijn wordt niet eens nagedacht. Tegenwoordig hebben wij een angst voor het verdwijnen van de traditionele humaniora.

• Tegenwoordig wordt een scheiding gemaakt tussen alfa vakken en beta vakken. Dat wil niet zeggen dat één van de twee belangrijker is dan de ander. Beide bezitten mogelijkheden die voor de samenleving onmisbaar zijn.

• Er zijn verschillende problemen in het onderwijs maar het belangrijkste is de manier waarop stof wordt onderwezen, het gaat er niet eens zozeer om wat wordt onderwezen. Tevens hebben leerlingen maar een beperkt opnamevermogen, mogen zij niet teveel lesuren hebben en is er een tekort aan leraren.

• Pedagogische pedanterie is een houding van leraren. Het gaat het erom dat de leraar een dergelijk goed besef en interesse heeft in zijn vak dat hij de stof erg moeilijk aan de leerlingen uitlegt terwijl hij juist bij het begin en met een goede introductie moet beginnen.

• Om een leerling goed te onderwijzen moet een leraar ervoor zorgen dat er hartstocht voor het vak wordt ontwikkeld bij de leerling.

• Met de term humaniora wordt bedoelt dat het kennis is die niet voorkomt uit de godsdienst. Vrijwel al deze kennis is in het Grieks en Latijn geschreven.

• Iedereen heeft een eigen mening, dit betekend niet dat elke mening waarheid is. Waarheid en twijfel is de kern van opvoeding en onderwijs. In verschillende samenlevingen heeft men andere meningen en dus ook wel andere waarheden.

• Bij het zoeken naar rationele waarheid is er het probleem dat er geen absolute waarheid is en het probleem van de aanbidding van meningen.

6 De samenleving

• Het onderwijs heeft als doel het doorgeven van objectieve kennis, levensidealen maar ook het werken aan een gezamenlijk subject, hierdoor wordt het mens tot een zo volledig mogelijk mens gemaakt. Onderwijs en opvoeding zijn allebei subjectief en worden bepaald door de tijd en plaats waarin je leeft.

• Nieuwe kennis berust altijd wel op oudere kennis. Zowel opvoeding als onderwijs, collectief en individueel hebben altijd wel een deel van behoud in zich.

• Niet alles in het onderwijs wordt behouden er wordt ook veel verbeterd, het is dus een mengeling van conserveren en vernieuwen.

• Een zelfstandig individu is sociaal actief in de samenleving.

• Met universaliteit in het onderwijs wordt bedoelt dat niemand van het onderwijs mag worden uitgesloten. Discriminatie hoort niet in het onderwijs thuis, dit geldt ook voor het basisonderwijs. In veel andere landen gebeurt dit helaas nog wel.

• Ieder mens heeft een biologische roots waarnaar men terug zou moeten kunnen keren.

• Universaliteit in het onderwijs betekend niet dat iedereen gelijk is en helemaal hetzelfde wordt.

• Wij moeten onszelf allemaal individueel en zelfstandig ontwikkelen. Hiervoor is er soms verraad nodig naar de groep waarin wij leven.

• Het onderwijs is een belangrijk systeem voor de samenleving omdat dit misschien wel de enige plek is waar mensen met verschillende ideeën en van verschillende culturen zonder problemen samen komen.