HC 7A: De Europese Gerechtelijke Orde

Hoe vindt toezicht op de Europese Rechtsorde plaats?

• Twee elementen:
  • Hoe kan het dat EU recht in de LS werkt?
  • Hoe wordt de EU zelf in het gelid gehouden?

Hof van Justitie van de Europese Unie:

• Het Gerecht
• Het Hof
• Taakverdeling: Gerecht vangt grote werklast op van het Hof. Protocol betreffende Statuten van het Hof. Reglementen voor de procesvoering van Gerecht en Hof.

Relatie tot de Lidstaten:

• Loyaliteitsbeginsel: HvJ heeft dit uitgewerkt en het is voor hun een positieve verplichting om te zorgen dat zij een rechtssysteem hebben waarin de volle werking van het Europees recht wordt gegarandeerd.
• Garanderen van de volle werking van het Unierecht.
• Rol van individu in garanderen werking rechtsorde (Van Gend & Loos)
• Doorwerkingsmechanismen in het algemeen

De bedreiging voor de EU:

• Versnippering van het Recht
  • Rechtsgelijkheid voor rechtssubjecten
  • Economisch/realistisch: de ‘level playing field’
  • Wat als elke Lidstaat of rechter zelf mocht bepalen wat een ‘maatregel van gelijke werking’ inhield?
• Aantasting van de autonome rechtsorde
  
  • Hetzelfde voor elke Lidstaat
  • Alleen te wijzigen o.g.v. procedures Verdragen
  • Geen wijzigingen van buitenaf (Kadi): mensen hebben altijd recht op bescherming naar Europese maatstaven.
  • Maar ook niet van binnenuit (Simmenthal)
  • Alleen mogelijk door uniforme uitlegging van het recht met monopolie daarop voor Hof.

Twee manieren van toezicht op LS:

• Publieke handhaving door de Commissie (of in bijzondere gevallen een lidstaat): 258/259 VWEU. Overheidsorgaan dat de wet toepast in een rechtsorde.
  • Doel: naleving EU recht
  • 2 fases: pre-litigieus en litigieus. Het belangrijkste is dat de LS voordat het tot een juridische confrontatie komt bij de commissie het probleem kan oplossen. Mocht dat niet werken dan kan de commissie naar het HvJ gaan en kan het HvJ bepalen dat het Europees recht is geschonden. Voorbeeld: het Poolse Oerbos:
    
    • Oerbos grens Wit-Rusland. Hoogste internationale beschermingsniveau geldt, want Natura 2000 gebied van speciale ecologische waarde. Drievoudige toename in houtkamp. Management van schorskevers. Wetenschappelijke community zegt je hebt geen reden tot dit management, is allemaal onzin.

• • • Als nakoming het doel is, waarom zou je dan doorgaan na het stoppen van de bomenkap?
      • Verklaring voor het recht
      • Mogelijke schadevergoedingen: positie van partijen in schadevergoedingszaken.
      • Politieke dimensie: je kunt dit niet zomaar laten gebeuren.
• Private handhaving door partijen in nationale zaken (doorwerking) uitgelegd door Hof: 267 VWEU.
  
  • Bijna 90% van alle zaken start als een prejudiciële vraag. Twee scenario’s: rechter begrijpt het EU recht dat van toepassing is niet of rechter denkt dat er een probleem is met de EU recht dat van toepassing is.
  • Procedure met vage federale wortels
  • Feitelijk, lotto weekend miljonairs voor nationale rechters: hulplijn inzetten. Expert in Luxemburg. Dus niet voor partijen, alleen voor de nationale rechter! Elke nationale rechter mag dat doen.
  • Scenario A: hoe leidt uitlegging van EU recht tot het buiten toepassing laten van nationaal recht?
    
    • Luxemburg kan alleen EU recht uitleggen. Beide rechters blijven bevoegd in hun eigen domein. Nationale rechters moeten zelf kijken of het EU recht in overeenstemming is met het nationaal recht. Het is aan de verwijzende instantie om te bepalen of hier aan de eisen van evenredigheid wordt voldaan (zie Rottmann).
  • Nationaal geschil tussen partijen, het is om het even of het een horizontaal of verticaal geschil betreft. Geschil bij een rechterlijke instantie (Dorsch Consult: onafhankelijke instelling, bij wet in gesteld etc.). Interpretatie van Europees Recht is onduidelijk en van belang voor beslechten zaak.
  • Alle nationale rechters kunnen verwijzen, veel potentiële problemen komen aan het licht. Elk rechtssubject kan gebruik maken van EU recht en kan zijn of haar OVK corrigeren. Niet alleen rechtsvormend door kwantiteit, ook harmoniserend doordat wij allen baat hebben bij al die uitleggingen. Want het is een uitlegging, geen geschilbeslechting. Scheiding van de bevoegdheden van de rechters.
  • Er is geen plicht tot verwijzing. CILFIT: als het volkomen duidelijk is of verduidelijkt is hoef je geen vraag te stellen. Kobler aansprakelijkheid. Het wordt pas een probleem als de hoogste rechter nooit verwijst, want tegen lagere rechters kun je gewoon in beroep. Lagere rechters vinden het soms wel leuk om prejudiciële vragen te stellen, omdat ze dan een beetje macht krijgen.
  • Gevolg uitspraak prejudiciële vraag: uitleg van het EU recht zoals het altijd is geweest. Kan in tijd gelimiteerd worden, bijv. Defrenne. In principe alleen een effect in concrete zaak, maar de facto in de gehele rechtsorde.
  • Conclusie:

HC 7B: Het complete systeem van rechtsbescherming in de EU

Rechtsbescherming:

• Tot nu toe vooral EU recht van lidstaten, want relatie tussen EU en LS is evident. Relatie tussen EU en burger bestaat echter ook.
• De Europese Unie is een rechtsgemeenschap (paragraaf 23 Les Verts)
  
  • 2 VEU eerbied voor de Rechtsstaat
  • Built on the Rule of Law: niks kan ongecontroleerd gaan.
  • 47 Handvest: recht op een doeltreffende voorziening in iemands rechtsbescherming.

Procedurele autonomie in de EU:

• Hoe makkelijker het is om bij de rechter te komen, hoe beperkter zijn mogelijkheden zijn.
• In Duitsland heeft een bestuursrechter veel meer mogelijkheden, veel meer bedoeld om de burger te beschermen tegen een overheid die te ver gaat.
• 263 VWEU: wie mag vragen om welke handelingen te toetsen aan welke normen onder welke voorwaarden.
  
  • Welke handelingen: wettigheid van wetgevingshandelingen (288-290 VWEU), van handelingen van de Raad, van de Commissie en van de ECB, voorzover het geen aanbevelingen of adviezen betreft, en van de handelingen van het Europees Parlement en de Europese Raad die beogen rechtsgevolgen ten aanzien van derden te hebben. Aanbevelingen hebben ook geen rechtseffect.
  • Welke partijen:
    
    • Bevoorrechte partijen (mogen hoe dan ook altijd een zaak aanspannen)
      
      • Lidstaat, parlement, Raad of Commissie
      • Logisch door bril van controle
      • Tabaksreclame Richtlijn
    • Semi-bevoorrechte partijen (mogen alleen opkomen voor hun eigen belang)
      
      • Rekenkamer, ECB, COREPER: hebben niet echt een grote belangrijke rol.
      • Voorheen ook het Parlement (Les Verts)
    • Natuurlijke en rechtspersonen
      
      • Iedere natuurlijke of rp kan beroep instellen tegen handelingen die tot hemgericht zijn of die hem rechtstreeks en individueel raken, en tegen regelgevingshandelingen die hem rechtstreeks raken en die geen uitvoeringsmaatregelen met zich meebrengen.
        
        • Rechtstreeks en individueel geraakt: Zaak 25/62 Plaumann. Plaumann heeft citrusvruchten import bedrijf in West-Duitsland. Hij importeerde een kruisbestuiving tussen mandarijnen en sinaasappelen. Hof: individueel geraakt betekent dat een besluit alleen tot jou is geraakt. Indien deze beschikking hen betreft uit hoofde van zekere bijzondere hoedanigheden of van een feitelijke situatie, welke hen ten opzichte van ieder ander karakteriseert en hen derhalve individualiseert op soortgelijke wijze als de adressaat. Het Hof wil voorkomen dat de Europese Commissie bijv. een voorstel instelt voor een wetgevingshandeling waardoor ze bedrijven kunnen benadelen. Dit is misbruik van hun macht, omdat ze feitelijk individuele besluiten nemen, maar deze zo algemeen en objectief omschrijven dat het gewoon wetgeving lijkt. Bijv. feta is een beschermde uitdrukking. Het is alleen feta kaas als het uit Griekenland komt en op een bepaalde manier is gemaakt. Zelfde bij champagne. Andere sparkling wijn producenten willen dan ook dat wijn uit een bepaalde streek alleen een bepaald woord mag worden genoemd (cremon). Een andere producent heeft ook al deze naam, al heel lang. Zij zijn ruim de grootste producent in cremon. Zij zijn de enige die worden getroffen door het feit dat die andere producenten die naam willen. Hipster gin-still: 2 mensen beginnen gin te maken. De uitstoot is zodanig dat ze onder EU recht gaan vallen. Zij zijn de enige met zo’n antieke methode. Dan val je er niet onder, want het gaat om de objectieve uitstoot. Je kan je dan dus niet individualiseren. Bij milieurecht zijn belangenorganisaties ook niet individueel, want iedereen heeft belang bij een schoon milieu.

Vissersbedrijf: Jégo-Quéré & Cie SA v. Commissie. Door maasgrootte wordt gezorgd dat de juiste vissen worden gevangen. Exclusieve bevoegdheid van de EU om deze grootte vast te stellen. Hof: EU recht werkt voornamelijk volgens de LS. De nationale rechter mag ook een verwijzing doorsturen (267 i.p.v. 263 VWEU). Het is dus niet zo dat het feit dat bijna niemand individu is ervoor zorgt dat nooit vernietigd kan worden. Maar besluit van de Commissie heeft nu meteen effect, je zou dan eerst de wet moeten overtreden voordat je aan de nationale rechter kan vragen of zij het besluit willen toetsen. Dat is heel veel rechtsonzekerheid. Opinie AG: het kan niet zo zijn dat de enige manier waarop iemand zijn recht naar voren kan brengen is gebaseerd op het feit dat iemand de wet moet overtreden. Oplossing: regelgevingshandelingen. Je mag ook naar het Hof voor regelgevingshandelingen die je rechtstreeks raken en die geen uitvoeringsmaatregelen met zich meebrengen.

• • • • • Regelgevingshandelingen die rechtstreeks raken en die geen uitvoeringsmaatregelen met zich meebrengen: als er een nationale hook is, dan wil het Hof dat je daar begint. Op een laag niveau, soort filterfunctie. Maar er zijn wel tal van vage handelingen van de EU waarvan de aard moeilijk te definiëren is. Gronden voor toetsing:
          • Wegens onbevoegdheid (Tabaksreclamerichtlijn)
          • Schending van wezenlijke vormvoorschriften (bijv. Commissie heeft LS niet in gelegenheid gesteld te reageren op pre-litigieuze fase 258 VWEU).
          • Schending van de Verdragen of van enige uitvoeringsregeling daarvan.
          • Misbruik van bevoegdheid (bijv. er is wel een bevoegdheid tot handelen, maar die wordt niet gebruikt voor het beoogde doel).

Gevolgen: in principe nietigheid, in geheel of ten dele (Arbeidstijden Richtlijn). 264 VWEU, kan in tijd begrensd worden. 340 VWEU: mogelijkheid tot non-contractuele aansprakelijkheid. Zelfde voorwaarden als LS (Bergaderm).

Conclusie: