Hoorcollege 6 Neuropsychologische Diagnostiek 2023 Universiteit Utrecht
Hoorcollege 6
Afasie: verworven taalstoornis, veroorzaakt door hersenletsel (meestal eenzijdig), waarbij het begrijpen en het uiten van gesproken en geschreven taal gestoord is
- Dysfasie: ontwikkelingsstoornis
- Dysartrie: motorische spraakstoornis
- Spraakapraxie: stoornis programmering spraak
- Primair Progressieve Afasie: vorm van dementie
Taaldomeinen:
- Fonologie: klankleer
- Semantiek: betekenis
- Syntaxis: grammatica
Model van Levelt
ScreeLing: test de verschillende linguistische niveau’s middels Levelt model
- Semantie: plaatjes worden getoont en bvb papegaai moet worden aangewezen. Odd word out (woord wat niet in het rijtje thuishoort moet worden aangewezen)
- Fonologie: naspreken, hardop lezen, auditieve discriminatie (woordparen), segmentatie foneem
- Syntaxis: “hij kust haar” afbeelding aanwijzen waarop dit is afgebeeld
Voordelen ScreeLing
- Geschikt voor afname aan het bed in acute fase
- Korte duur
- Af te nemen door meerdere disciplines
- Snel overzicht
- Geeft direct handvatten voor therapie niveau
- Bruikbaar voor prognose
Nadelen ScreeLing
- Gevoelgig voor opleidingsniveau
- nog inconsistenties in handleiding
- geen volledig beeld (vooral receptieve taken aanwezig)
- Lichte afasie of productieproblemen komen niet altijd naar voren
- Ook uitval op fonologie bij spraakapraxis
ABC (Afsie Bedside Check): screeningsinstrumnet, veelgebruikt in ziekenhuis, om een taalstoornis bij volwassenen vast te stellen, nog korter dan ScreeLing
- A Taalbegrip: wijs eerst naar de fiets daarna naar de koe
- B Taalproductie: benoem het plaatje
- C: Extra opdrachten: vertel wat er aan de hand is, moeilijker plaatje
Spontane taal: een sample wordt opgenomend middels gestandaardiseerde vragen. Dit wordt beoordeelt op verschillende onderdelen op maten 0-5:
- communicatief gedrag
- articulatie en prosodie
- geautomatiseerde taal
- semantische structuur
- fonematische structuur
- syntactische structuur
Token Test: hiervan zijn verschillende versies. Meet taalbegrip en verbaal geheugen. Wordt gebruikt voor differentiaaldiagnose bij afasie en belangrijk voor de klinische blik. Via een app is het ook mogelijk. Binnen de test worden opdrachten opgebouwd in moeilijkheid en lengte
- wijs 1 figuur aan “bvb een rode”
- Wijs 1 figuur aan “bvb een rode cirkel”
- wijs 1 figuur aan: bvb een grote rode cirkel”
- wijs 1 figuur aan: bvb een grote rode cirkel, onderste rij”
- wijs 1 figuur aan: bvb een rode cirkel naast een wit vierkant in de onderste rij”
- Opdrachten met fiches: leg de rode cirkel tussen het groene en het witte vierkant
Boston Naming Test (BNT): plaatjes benoemen en opnoemen wat er mist. Is echter wel verouderd en taalafhankelijk
Nederlandse Benoem Test: speciaal voor de Nederlandse taal ontwikkeld. Heeft meer foto's in plaats van tekeningen en er worden modernere woorden gebruikt.
Model van Ellis en Young
Comprehensive Aphasia Test (Cat-NL): screent cognitie (voorafgaand cognitieve screening) en meet taalvaardigheid middels het model van Ellis en Young.
- Lijnen delen (lijn-bisectie test)
- Semantisch geheugen: plaatje van een bril en lichaamsonderdelen. Welke horen bij elkaar?
- Woordvloeiendheid
- Herkenningsgeheugen,
- Ideationele praxis: maak een gebaar bij dit voorwerp
- Rekenen
- Taalbegrip: auditief woordbegrip (welke is de muis), visueel woordbegrip (“baard” en dan plaatje aanwijzen), auditief woordbegrip (wijs de situatie aan waar de vrouw zit) visueel zinsbegrip “de schoen in de potlood is rood en juiste plaatje aanwijzen, Benoemen (auto - gesp- eten)
- Taalproductie: nazeggen, benoemen (Zelfstandige naamwoorden, werkwoorden en vertelplaatjes), hardop lezen, schrijven
Nadelen CAT-NL
- Geen mogelijkheid tot stellen van een differentiaaldiagnose
- Lijkt ongevoelig, er mogen best veel fouten worden gemaakt
Voordelen CAT-NL
- Nieuw mooi materiaal
- Makkelijk af te nemen
- Duurt circa 60 min
- Geeft een volledig globaal overzicht over de taalmodaliteiten
- Beeld van hoeveelheid informatie die iemand kan verwerken (digit span/verbaal werkgeheugen)
- Mogelijkheid tot stellen van hypothesen voor verder testen
Psycholinguistic Assessment for Linguistic Processing in Aphasia (PALPA): kijkt naar waar het exacte probleem zit
- Letterherkenning: letters worden op verschillende wijzen getoont bvb ondersteboven
- Overzicht: foutieve woord wordt afwisselend aan de kanten van de bladzijde getoont
- Woordherkenning: uit een rijtje woorden moet het foutieve woord worden gehaald
- Semantische verwerking: er word om synoniemen gevraagd trouwerij-bruiloft
Amsterdam-Nijmegen Test voor Alledaagse Taalvaardigheid (ANTAT): rollenspelen worden beoordeeld op begrijpbaarheid en verstaanbaarheid. bvb U bent in de stomerij en krijgt uw hemd terug met een gat erin, wat zegt u dan?
ASTA: opname wordt gemaakt van spontane taal (300 woorden), waarbij aan de hand van protocol deze worden geanalyseerd door een klinisch linguïst. Er bestaan namelijk geen testen om taal op tekstniveau te testen. Dit is enkel middels analyse en observatie mogelijk
Waarom testen?
- In kaart brengen afasie en (rest)mogelijkheden:
- Therapie (specifieke taaltraining)
- Voorlichting/communicatie-advies
- Prognose
- Herstelmeting (hertest na 3 maanden)
Taak neuropsycholoog bij afasie: Intact taalvermogen vaak voorwaarde voor neuropsychologische tests (NPO is wel vaak deels mogelijk)
- GANBA, GLOBAMIX (dynamische assesment) of eigen testbatterij die geen beroep doet op verbale vaardigheden
- Bij ernstige patiënten: gerichte observatie van de cognitieve functies
- Goede samenwerking psycholoog, logopedist, linguïst
- Ga niet klungelen met taaltests!!!
- Afasieteams
Adviezen bij afasie
- Trek de tijd uit voor een gesprek/onderzoek
- Zorg voor een rustige ruimte
- Spreek rustig en duidelijk
- Spreek niet ‘over iemands hoofd heen’
- Ondersteun indien nodig met gebaren
- Ondersteun met geschreven trefwoorden
- Vraag om advies bij logopedist
- Combi-gesprekken
°
Access:
Public
Contributions: posts
Help other WorldSupporters with additions, improvements and tips
Spotlight: topics
Check the related and most recent topics and summaries:
Activity abroad, study field of working area:
Institutions, jobs and organizations:
Check how to use summaries on WorldSupporter.org
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes and practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
Follow the author: Yara Claassen
Work for WorldSupporter
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Statistics
| 1175 |
Add new contribution