Hoorcollege 2: Eigendomsrechten

Aantekeningen 19/20

Recht en efficiëntie hoofdstuk 3

1. Welke onderwerpen worden er behandeld in het hoorcollege?

Vanaf nu zullen de colleges gaan over het analyseren van de werking van de rechtsregels in verschillende rechtsgebieden. Welke gevolgen hebben deze rechtsregels voor de maatschappelijke welvaart? Vandaag wordt dit bekeken voor het eigendomsrecht.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

De tragedy of the commons wordt aangevuld met het prisoner's dilemma. In het boek komt dit niet aan de orde.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

De tragedy of the commons is ook een probleem dat in het heden speelt. Denk bijvoorbeeld aan het vrije gebruik van het luchtruim. De vervuiling die gepaard gaat met vliegreizen is niet bij de prijs van het vliegticket inbegrepen. Er is dus ook in hedendaagse situaties sprake van negatieve externe effecten.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen specifieke opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen specifieke tentamenvragen behandeld.

Inhoud college

Eigendomsrechten vormen een voorwaarde voor het bestaan van markten. Exclusiviteit en overdraagbaarheid zijn twee belangrijke elementen van eigendom. Daarnaast bevat eigendom het recht om:

• Een voorwerp/zaak te gebruiken,
• Het recht op de opbrengst ervan,
• Het recht om anderen van het gebruik ervan uit te sluiten,
• Het recht om de eigendom over te dragen.

Tragedy of the commons

De 'tragedie van het gemeenschappelijk eigendom' houdt in dat, bij afwezigheid van eigendomsrechten, inefficiëntie optreedt. Men wordt namelijk niet (volledig) geconfronteerd met de negatieve gevolgen van het eigen handelen. Voorbeeld: De zee is van iedereen, maar dit leidt wel tot overbevissing, wat uiteindelijk voor niemand goed is. Er is voor individuen echter geen prikkel om uit zichzelf te stoppen met vissen, wat ertoe leidt dat iedereen doorgaat met vissen. Let wel: dit probleem speelt alleen bij schaarse goederen, zoals grondbezit. Aan zuurstof is bijvoorbeeld over het algemeen geen gebrek, dus het is niet nodig om daar eigendomsrechten aan te verbinden.

Dit wordt ook wel het 'Prisoner's dilemma' genoemd. In dit dilemma zijn er twee gevangen, die voor de keuze staan of ze wel of niet informatie over elkaar met de politie zullen delen. Wanneer ze beiden zwijgen, is de gezamenlijke uitkomst voor beiden het efficiënst. Wanneer de ene zwijgt en de andere spreekt, krijgt de spreker strafvermindering, terwijl de zwijger juist een zware straf krijgt. Toepassing van een uitkomstenmatrix laat in dit geval zien dat beiden zullen spreken, wat tot een inefficiënte uitkomst leidt. Beiden krijgen dan immers een zware straf. (In het boek komt dit niet aan de orde).

Het Coase-theorema

Dit biedt een oplossing voor de tragedy of the commons. Volgens het Coase-theorema kan het inefficiënte gebruik van schaarse middelen worden opgeheven door aan één van de betrokken partijen eigendomsrechten toe te kennen. Zolang er geen transactiekosten bestaan, is het niet van belang aan wie de eigendomsrechten toegekend worden. Er kan dan immers vrij onderhandeld worden, waardoor een efficiënte verdeling zal ontstaan. Bij het bestaan van productiviteitsverschillen zal dit ertoe leiden dat het schaarse middel bij de meest productieve speler terechtkomt. Transactiekosten kunnen echter roet in het eten gooien, omdat zij vrije onderhandeling en ruil bemoeilijken.

Afweging kosten en baten eigendomsrechten

Baten: Exclusiviteit en overdraagbaarheid van schaarse goederen, dit voorkomt inefficiëntie.

Kosten: Transactiekosten van eigendomsoverdracht, deze kunnen ruil en bijbehorende efficiëntie in de weg staan. Ook zijn er overige kosten van registratie en handhaving, bijvoorbeeld het Kadaster.

Aantekeningen 15/16

Hoorcollege week 2

Stof: Recht en Efficiëntie hoofdstuk 3

Markten zijn van belang in geval van schaarste en rivaliteit. De marktwerking kan niet zonder het recht, met name eigendomsrechten.

Eigendomsrechten zijn bijvoorbeeld:

• het recht om een object te gebruiken

• het recht op de opbrengsten van een object

• het recht anderen uit te sluiten van gebruik en opbrengst

• het recht om het object, het gebruik ervan of de opbrengsten ervan over te dragen aan anderen

De marktwerking is gebaseerd op:

• exclusiviteit

• overdraagbaarheid

Tragedy of the commons:

Tragedie van het gemeenschappelijk eigendom. Bijvoorbeeld het vissen op paling. Het leidt tot problemen als er rivaliteit ontstaat. Extra gebruik leidt tot kosten die (ten dele) bij anderen neerslaan Omdat de gebruiker daar geen rekening mee hoeft te houden ligt overmatig gebruik op de loer.

De situatie van het optimale gebruik, wanneer het meeste wordt verdiend = maximale resultaat. Rivaliteit – efficiënt – overbegrazing.

Speltheorie:

Stel: A en B kunnen geen bindende afspraken maken. Ieder bekijkt voor zich of uitbreiding van het aantal koeien interessant is.

Uitgangspunt: A en B hebben ieder 125 koeien. 250 koeien met een totale netto opbrengst per koe van 2500. De opbrengst van de boeren is hetzelfde. Dit is dus een situatie van rivaliteit waar twee boeren last hebben van elkaar. Als de één uitbreidt, breidt de ander ook uit om zo het minste verlies te maken. Daardoor gaat het aantal koeien van beide boeren met 1 koe omhoog, waardoor er 252 koeien zijn. Het nash-evenwicht wordt bereikt. Op grond van individuele rivaliteit breiden beide boeren uit, maar daardoor gaan ze er samen op achteruit. Een duidelijk geval van collectieve irrationaliteit, een “Tragedy”.

Coase-theorema:

Ronald H. Coase, vooral bekend van “The journal of law en economics”.
Als gemeenschappelijk eigendom een probleem is, moet je er privaateigendom van maken. Voor de efficiëntie maakt het niet uit aan welke van de aanwezige partijen dat private recht wordt gegeven, zolang de betrokken partijen zonder kosten transacties kunnen afsluiten.

Stel dat het stuk gras van twee boeren gemeenschappelijk eigendom is. Dan is het dus voor de theorie van Coase van belang dat dat stuk gras aan een van de twee partijen wordt gegeven, bijvoorbeeld aan A. A kiest voor de maximale opbrengst van 625000 euro bij 250 koeien, voor exclusief gebruik bij de toekenning van de eigendomsrechten aan A.

Toekenning van eigendomsrechten aan B, voor exclusief gebruik. Toekenning van ½ aan A en andere ½ aan B, voor exclusief gebruik. A en B kiezen elk voor maximale opbrengst op de eigen ½: 312000 bij 125 koeien.

Transactiekosten:

Geen productiviteitsverschil tussen A en B.

Stel, A kan 700.000 netto-opbrengst behalen.

B kan slechts 550.000 netto-opbrengst behalen.

Bij het toekennen van de eigendomsrechten aan A, is er een netto opbrengst van 700.000 euro, wat maximaal is, dus efficiënt.

Bij het toekennen van de eigendomsrechten aan B, is er maar een netto opbrengst van 550.000 euro. B kan zijn rechten overdragen aan A. B wil dan duidelijk meer geld zien dan die 550.000, en A wil minder geld geven dan 700.000 euro. Eindresultaat is dat er een markt ontstaat. Er is ruimte voor een wederzijdse voordelige deal.

Afweging kosten en baten

• exclusiviteit: voorkomt inefficiënt gebruik bij gemeenschappelijke eigendom

• overdraagbaarheid: creëert basis voor wederzijdse voordelige ruil als iemand grotere waarde hecht aan een object dan de huidige eigenaar

Werkgroep week 2

Stof: Recht en Efficiëntie hoofdstuk 3

Eigendomsrechten zijn rechten die bepalen wat jij met een product mag doen, bijvoorbeeld het recht van gebruik, het recht van overdragen en het recht van het uitsluiten van anderen t.a.v. de opbrengsten.

Het recht om anderen uit te sluiten en het recht van overdraagbaarheid hebben betrekking op de bestaande markten. De markten zijn bestemd voor individuele goederen. Bij collectieve goederen, zoals een dijk, kunnen geen mensen van het gebruik worden uitgesloten en dit heeft dus niets met de markten te maken.

Wanneer er twee concurrerende partijen zijn, met een even grote netto-opbrengst per product, zal er rivaliteit ontstaan wanneer de ene partij besluit uit te breiden. Wanneer de ene partij besluit uit te breiden, zal de andere partij al gauw besluiten ook uit te breiden. De rivaliteit neemt toe naarmate het aantal producten waarmee wordt uitgebreid groter wordt. De netto-opbrengst neemt namelijk af wanneer bijvoorbeeld extra schepen zouden gaan vissen op de Noordzee. Wanneer de ene partij uitbreidt en de ander niet, zal de uitbreidende partij er flink op vooruit gaan en de andere erop achteruit. De beste optie voor beide partijen is dan om allebei uit te breiden. De netto-opbrengst neemt dan natuurlijk niet net zoveel toe als wanneer slechts een van de twee partijen had uitgebreid, maar het evenwicht wordt op deze manier wel in stand gehouden. Het uitbreiden van beide partijen zal dan ook de dominante strategie zijn.

De ‘tragedy of the commons’ houdt het volgende in: “bij gemeenschappelijk eigendom draagt de individuele gebruiker de kosten van additioneel gebruik niet of niet ten volle; deze slaan geheel of gedeeltelijk neer bij andere gebruikers”. Hiermee wordt bedoeld dat je bij bijvoorbeeld luchtvervuiling slechts een klein deel van de lasten draagt, die door allen samen gedragen worden. Bij rivaliteit tussen twee concurrerende partijen houdt een partij alleen rekening met de kosten die hij zelf zal gaan maken, en niet met de hogere kosten die kunnen ontstaan bij de andere partij door zijn handelen.

Het Coase-theorema stelt dat het inefficiënte gebruik van schaarse middelen dat kan ontstaan bij gemeenschappelijk eigendom, kan worden opgeheven door private eigendomsrechten toe te wijzen aan een van de betrokken partijen; aan wie de eigendomsrechten precies worden toegerekend, maakt voor de efficiëntie van de uiteindelijke uitkomst niets uit, zolang de transactiekosten voor de betrokken partijen nihil zijn. het is overdraagbaar en exclusief. Een belangrijke kanttekening bij het Coase-theorema is dat het alleen betrekking heeft op de omvang van de maatschappelijke welvaart en niet op de verdeling ervan. Een voorbeeld hiervan is dat het wel invloed heeft op de inkomstenverdeling, maar niet op de welvaart.

Overbevissing is waarschijnlijk het meest bekende voorbeeld van ‘tragedy of the commons’. Andere voorbeelden hiervan zijn een bos waarin gekapt wordt, luchtvervuiling, etc. Het fileprobleem op de Nederlandse autosnelwegen is eveneens een voorbeeld van ‘tragedy of the commons’, omdat niemand er rekening mee houdt of er file staat of niet. Het gebruik van wegen is gratis, en mensen zijn geneigd om in dat geval de snelste weg te nemen. Zij zullen dus sowieso die weg nemen, waardoor het overmatig gebruik daarvan een probleem kan worden. De fileproblematiek zou bijvoorbeeld aangepakt kunnen worden indachtig het Coase-theorema (dus met behulp van exclusieve en overdraagbare eigendomsrechten), door bijvoorbeeld een systeem te maken waarbij de ene dag de auto’s met kentekens die eindigen op even nummers gebruik mogen maken van een weg, en de andere dag de auto’s met kentekens die eindigen op oneven nummers. Er zijn natuurlijk talloze problemen te noemen die deze aanpak zou geven, denkend aan de automobilisten, de controle die op deze aanpak zou moeten rusten, werkgevers die er last van gaan hebben dat hun werknemers de ene dag een andere weg dan gebruikelijk zouden moeten nemen of later komen door het gebruik van openbaar vervoer, en ga zo maar verder.