• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Faillissementsrecht

Vermogensrechtelijke gevolgen van een faillissement

Hoofdregel: voor verbintenissen van de failliet die na faillietverklaring ontstaan is de boedel niet aansprakelijk.

Uitzondering: dan voor zover de boedel daardoor is gebaat.

De curator en bestaande wederkerige overeenkomsten

Overeenkomsten blijven bestaan en het faillissement op zich brengt hier geen wijzigingen op aan. Echter zijn er wel wat regels van belang. De hoofdregel is art. 37 Fw.

Specifieke regels: art. 39 Fw en art. 40 Fw.

Voorbeeld bij 37 Fw

Monique heeft een keuken besteld bij Keukengigant BV en daarop 1000 euro aanbetaald. Keukengigant BV gaat failliet. Monique hoeft niet lijdzaam af te wachten, maar kan curator vragen om nakoming. Zegt curator nee, dan kan Monique kiezen voor ontbinding eventueel met schadevergoeding (als vergelijkbare keuken elders duurder is) (art. 6:265 jo. 6:277 BW). Art. 37a Fw: vordering van 1000 euro uit hoofde van onverschuldigde betaling en eventueel vordering tot schadevergoeding indienen ter verificatie, dat betekent in de praktijk dat Monique niets krijgt.

Zegt curator ja, dan creëert hij boedelschuld. Nota bene zie art. 68 lid 2 Fw: toestemming rechter-commissaris. En zie art. 37 lid 2 Fw: stellen passende zekerheid (vordering promoveert tot boedelschuld). Geldt ook voor vorderingen die al voor faillietverklaring uit de overeenkomst zijn ontstaan (achterstallige termijnen)! Impliciete gestanddoening? Zie Rechtbank Overijssel 3 april 2013, ECLI:NL:RBOVE:2013:3427 (Paprikakwekerij de Koekoek). Art. 37 Fw is niet van toepassing als één van de partijen al volledig heeft gepresteerd.

Voorbeeld bij 39 Fw

Huurcontract bedrijfspand aangegaan voor 5 jaar, op dag faillietverklaring van huurder Keukengigant BV zijn twee jaar verstreken. Kan curator of verhuurder nu snel van het contract af? Ja, zie art. 39 Fw: curator of verhuurder hoeft slechts een opzegtermijn van drie maanden in acht te nemen. Nota bene Curator Keukengigant BV zal – als hij bedrijf niet wil voortzetten – ook snel willen opzeggen: huur na faillietverklaring is immers boedelschuld (en gaat dus boven pre-faillissementsschulden). Let op toestemming rechter-commissaris; art. 68 lid 2 Fw.

Voorbeeld bij 40 Fw

Kees de Groot is al 11 jaar als monteur in dienst bij Keukengigant BV. Hij wil weten hoe snel hij op straat kan komen te staan en wat zijn financiële positie in het faillissement is. Zie art. 40 Fw: in faillissement geldt een opzegtermijn van maximaal 6 weken. Bovendien is geen ontslagvergunning CWI nodig; wel toestemming van de rechter-commissaris ex art. 68 lid 2 Fw. Het loon dat verschuldigd is na faillietverklaring is een boedelschuld + bevoorrecht ex art. 3:288 sub e BW. Achterstallig loon: vordering ter verificatie indienen + aanspraak maken op voorrecht ex art. 3:288 sub e BW. Art. 7:666 BW: art. 7:663 geldt niet!

Tot slot: ook een werknemer kan failliet gaan. Dit heeft geen invloed op de arbeidsovereenkomst. De werknemer moet blijven doorwerken omdat zijn loon onder het faillissementsbeslag valt. Art 20 Fw. Een klein deel van het loon valt hierbuiten als leefgeld, art. 21 sub 2 Fw.

Bijzondere positie van boedelschuldeisers

Boedelschuldeisers hebben een bijzondere positie ten opzichte van de andere schuldeisers:

• Hoeven vorderingen niet in te dienen ter verificatie
• Voorrang op alle geverifieerde schuldeisers
• Afkoelingsperiode art. 63a Fw kan niet worden tegengeworpen.

Maar wanneer is er nou sprake van een boedelschuld? Er zijn drie categorieën bedoelschulden:

• Boedelschulden krachtens de wet (bijv. 39 lid 1 Fw, 40 lid 2 Fw, 24 Fw)
• Boedelschulden doordat zij door de curator in zijn hoedanigheid zijn aangegaan (bijvoorbeeld kosten makelaar, inschakeling accountant)
• Gevolg van een handelen van de curator i.s.m. een door hem in zijn hoedanigheid na te leven verbintenis of verplichting

Er kan sprake zijn van een negatieve boedel. Wanneer er sprake is van een negatieve bedoel kunnen niet alle bedoelschuldeisers worden. Hoofdregel: pondspondsgewijze verdeling actief over boedelschuldeisers behoudens wettelijke voorrangsregels (HR 28-9-1990, NJ 1991, 305 Ladder en Trappenfabriek Centrum Beheer BV) .

De uitzondering op de hoofdregel wordt gegeven in het Ontvanger/Hamm q.q.-arrest. Wanneer er geld aan een bv wordt betaald dat aan een andere bv had moeten worden betaald, ontstaat er een vordering uit onverschuldigde betaling. Deze vordering wordt een boedelvordering. In het geval van een negatieve bedoel kan de fiscus alsnog het geld niet krijgen en vroeg zich daarom af of er geen uitzondering gemaakt kon worden. De Hoge Raad oordeelde dat het geld terug moest worden gestort, er bestond geen enkele rechtsverhouding tussen de betalende en de failliet, tevens was de betaling een onmiskenbare vergissing.

Bijzondere schuldeisers

Bijzondere schuldeisers zijn schuldeisers die als het ware buiten het faillissement blijven omdat zij een bijzondere positie innemen.

• De schuldeiser is tevens schuldenaar van de failliet
• Pand- en hypotheekhouders
• Schuldeiser met recht van reclame
• Schuldeiser met retentierecht

Schuldeiser is tevens schuldenaar van de failliet

Kan deze schuldeiser een beroep doen op verrekening en zo in feite per saldo volledige betaling van zijn vordering ontvangen? Of verrekening mogelijk is moet worden beoordeeld aan de hand van art. 53 en 54 Fw.

Pand- en hypotheekhouders

Pand- en hypotheekhouders nemen een bijzondere goederenrechtelijke positie in.

• Separatisten, kunnen zich op goed waarop zakelijk zekerheidsrecht rust verhalen, alsof er geen faillissement was
• Recht van parate executie: zekerheidsobject kan worden verkocht zonder over een executoriale titel te beschikken
• Bij gebruikmaking van separatistpositie hoeven zij niet bij te dragen in faillissementskosten, 182 lid 1 Fw.
• Art. 58 lid 1 Fw: curator kan redelijke termijn stellen; bij verstrijken daarvan: curator gaat zelf verkopen. Pandhouder/hypotheekhouder houdt recht op opbrengst, maar moet wel meedelen in faillissementskosten (182 lid 1 Fw)
• Art. 58 lid 2 Fw: Inlossingsrecht curator (bijvoorbeeld goed is nodig voor voortzetting van bedrijf van de failliet) 

Schuldeiser met recht van reclame 

• Art. 7:39-44 BW: voorwaarden
• Bijzonderheid: art. 7:39 lid 1 BW: door uitoefening reclamerecht wordt koop ontbonden en eindigt het recht van de koper (zakelijke werking)
• Reclamerecht geldt van rechtswege (in tegenstelling tot eigendomsvoorbehoud dat moet worden bedongen, art. 3:92 BW)

Schuldeiser met retentierecht 

• Art. 3:290-295, 6:52-57, 60 Fw
• Art. 60 lid 1 Fw: schuldeiser verliest retentierecht niet door faillietverklaring schuldenaar
• Art. 60 lid 2 en lid 3 Fw: bijzondere regels retentierecht in faillissement.

Rangorde van schuldeisers 

De verdeling moet conform de rangorde in faillissement geschieden:

1. De boedelschulden moeten eerst worden voldaan
2. De preferente pre-faillissementsschuldeisers moeten als tweede worden voldaan
3. De concurrente pre-faillissementsschuldeisers moeten als derde worden voldaan.

De rechtspositie van pand- en hypotheekhouders is beter dan die van de andere schuldeisers met recht van voorrang.

Wettelijke regels

Alle schuldeisers zijn gelijk, tenzij de wet anders bepaalt volgens art. 3:277 BW. De wet bepaalt dus wanneer er sprake is van voorrang. 

Rangorde voorrechten

Voorrechten bestaan dus alleen uit de wet en niet uit overeenkomsten. Het is mogelijk om voorrechten te hebben op bepaalde goederen of op alle goederen. Voorrang op bepaalde goederen is sterker.

De fiscus heeft een bijzondere positie door art. 21 Invorderingswet. De fiscus gaat boven alle andere voorrechten, behalve 3:278, 3:288 onder a en 3:284 BW. De fiscus gaat dus bijvoorbeeld niet boven pand- en hypotheekhouders. Let er ook op dat de boedelschulden voor gaan, dit voorrecht van de fiscus geldt alleen tussen de preferente prefaillissementsschuldeisers.

• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Alles wat is besproken, is terug te vinden in de literatuur.

• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld die gesteld zouden kunnen worden op het tentamen.