Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg (4^e druk)
Luteijn en Barelds
Hoofdstuk 1
Het diagnostisch proces

Inleiding

De klinische diagnostiek is een exclusief specialisme van de klinisch psycholoog.

Klinische psychodiagnostiek steunt op drie elementen

• Theorievorming over de problemen/ klachten en problematische gedragingen
• Operationalisatie en meting
• Toepassing van relevante diagnostische methoden

De kwaliteit van de drie elementen berust op conceptueel en empirisch onderzoek

Stappen van het diagnostisch proces

Het diagnostisch proces heeft de volgende stappen

• Exploratie
  Aanvraag
  Hulpvraag
  Reflectie diagnosticus
• Inductie
  Diagnostisch scenario
  •  Indeling in grondvragen
  • Formuleren theorie
  • Hypothesen
• Deductie
  • Keuze instrumentarium
  • Toetsbare voorspellingen
• Toetsing
  Afname en verwerking
• Evaluatie
  Argumentatie

Een klinisch psychodiagnostisch proces begint meestal met een doorverwijzing van de cliënt naar de diagnosticus, maar een directe aanvraag kan ook.

• De diagnosticus analyseert de hulpvraag van de cliënt en de aanvraag van de verwijzer
  • Deze twee hoeven niet hetzelfde te zijn
    De vragen van de verwijzer en de cliënt vormen het vertrekpunt. Hiernaast formuleert de diagnosticus zelf vragen die opduiken tijdens het kennismakingsgesprek.

De diagnosticus stelt op basis van deze vragen een diagnostisch scenario op dat een voorlopige theorie bevat over de cliënt.
Hierin staat beschreven wat de problemen zijn van de cliënt en hoe ze verklaard kunnen worden.
Het toetsen van deze theorie vereist vijf handelingen

• De voorlopige theorie wordt omgezet in concrete hypothesen
• Een specifiek onderzoeksinstrumentarium wordt gekozen dat de geformuleerde hypothesen kan ondersteunen of verwerpen
• Er worden voorspellingen gedaan over de resultaten of uitkomsten van op dit instrumentarium
  Hierdoor is het van te voren duidelijk wat de hypothesen ondersteund of verwerpt
• Instrumenten worden afgenomen en verwerkt
• Op grond van de uitslag wordt de hypothese op beargumenteerde wijze aanvaard of verworpen
  Dit leidt tot de diagnostische conclusie

Vijf basisvragen in de klinische psychodiagnostiek

De meeste vragen van cliënten, verwijzers en psychodiagnostici kunnen herleid worden tot:

• Onderkenning
  Wat zijn de problemen, wat lukt er nog en gaat er mis
• Verklaring
  Waarom zijn er problemen en wat houd ze in stand
• Predictie
  Hoe zullen problemen zich ontwikkelen
• Indicatie
  Hoe kunnen problemen verholpen worden
• Evaluatie
  Zijn problemen voldoende verholpen door de interventie

Onderkenning

Om zich te krijgen op het probleem brengt de diagnosticus de klachten en de adequate gedragingen van de cliënt (en/of zijn omgeving) in kaart.
Onderkenning bevat

• Inventarisatie en beschrijving
• Ordening en categorisering