Deze samenvatting is gebaseerd op collegejaar 2012-2013. Bekijk hier ons huidige aanbod.

Over de grenzen van het kerngezin

Multigenerationele relaties worden steeds belangrijker in de 21^e eeuw. Dit komt ten eerste omdat mensen langer leven en dus ook langer met elkaar leven. Ten tweede omdat grootouders en andere familieleden steeds belangrijker worden voor het uitvoeren van de familie functies. Ten derde is intergenerationele solidariteit heel sterk en heeft het veel veerkracht.

Families en de samenleving

We onderscheiden vier veranderingen met betrekking tot de structuur en de functies van families. De eerste gaat over de opkomst van het ‘moderne’ kerngezin na de Industriële Revolutie. Hierbij is de structuur van families verandert van een uitgebreide familie naar het kerngezin. Hierbij heeft het kerngezin de sociaal-institutionele functie achter zich gelaten en heeft meer emotioneel-ondersteunende functies op zich genomen. De tweede verandering gaat over de afname van het moderne kerngezin als sociale institutie. Dit zou komen doordat de gezinsstructuur veel vaker veranderd (door scheidingen) en het uitoefenen van de functies steeds minder goed lukt. De derde verandering gaat over de toegenomen heterogeniteit van familievormen, en dus over de relaties buiten de biologische en echtelijke relaties. Hierbij moet een onderscheid worden gemaakt tussen toegewezen en zelf gekozen relaties. De vierde en laatste verandering is het toegenomen belang van multigenerationale relaties.

Het toegenomen belang van multigenerationele relaties

Mensen leven langer. Daardoor zijn ouders, grootouders en overgrootouders langer beschikbaar om steun te verlenen en de functies van de familie uit te voeren (rolmodellen, economische hulpbronnen, etc.). Er zijn echter ook nadelen, bijvoorbeeld dat er ook langer zorg verleent moet worden aan de ouderen. De periode waarin zij ziek zijn, of oud en hulp nodig hebben, is langer dan ooit tevoren. Intergenerationele solidariteit is daardoor ook belangrijker geworden.

Multigenerationele relaties zijn ook belangrijker geworden, omdat meer ouders tegenwoordig scheiden. Veel ouders gaan dan (met kinderen) bij of in de buurt van de grootouders wonen.

Intergenerationele solidariteit

Bij het onderzoeken van intergenerationele solidariteit worden er zes dimensies onderscheiden:

• Affectuele solidariteit. Dit heeft betrekking op de warmte van de relatie en de emotionele waarde ervan.

• Associationele solidariteit. Dit gaat over het soort en de hoeveelheid contact tussen de familieleden.

• Consensuele solidariteit. Dit gaat over overeenstemming in meningen, waarden en oriëntaties tussen de generaties.

• Functionele solidariteit. Dit heeft betrekking op het geven en ontvangen van steun.

• Normatieve solidariteit. Dit zijn de gevoelde verplichtingen en de normen over het belang van familialisme.

• Structurele solidariteit. Dit gaat over de mogelijkheden die er zijn, met name geografische nabijheid.

Typen intergenerationele relaties

Er zijn veel typen intergenerationele relaties. Er zijn vijf belangrijke typen. De eerste is “tight-knit” (een hoge mate van emotionele betrokkenheid, wederzijdse steun en wonen dicht bij elkaar). De tweede is “detached” (weinig emotionele betrokkenheid). De derde is “sociable” (veel emotionele betrokkenheid, maar weinig steun). De vierde is “intimate-but-distant” (vooral hoge affectuele en consensuele solidariteit). De vijfde en laatste type is “obligatory” (veel structurele solidariteit en een gemiddelde mate van functionele solidariteit, en weinig emotionele betrokkenheid).

Uit onderzoek blijkt dat deze typen van relaties vrij gelijk zijn verdeeld over de samenleving, en dat er niet een type is dat relatief heel erg veel voorkomt. Er zijn wel geslachtsverschillen. De relaties met moeders zijn vaker emotioneel betrokken, terwijl die met vaders dat minder vaak zijn.

Conclusie

We zien dat multigenerationele relaties steeds belangrijker worden. Deze relaties worden ook steeds diverser in structuur en in de functies die zij uitvoeren. We zien zelfs dat voor sommigen de relaties tussen familieleden belangrijker worden dan de relaties binnen het kerngezin, met name wanneer het gaat om steun.