BulletPointsamenvattingen per hoofdstuk bij de 13e druk van Het beslissingsmodel van 348 en 350 Sv van Koopmans - Chapter

Wat houdt beslissingsmodel in en welke vragen worden er in dit model gesteld? - BulletPoints 1

• Met het beslissingsmodel wordt gedoeld op de vragen van de artikelen in art. 348 en 350 Sv. Het beslissingsmodel behoort tot de kern van ons strafprocesrecht. Het geeft de structuur van de beraadslaging weer, waardoor de rechter gedwongen wordt de diverse vragen stuk voor stuk na te lopen.

• De vragen van art. 348 Sv worden ook wel de voorvragen genoemd.

• De vragen van art. 350 Sv worden ook wel de hoofdvragen genoemd. Deze worden ook wel de materiële of inhoudelijke vragen genoemd.

• Men mag doorgaan met beantwoording van de vragen van art. 350 Sv indien de eerste drie vragen van art. 348 positief zijn beantwoord en de vierde vraag negatief.

• Strafuitsluitingsgronden zijn gronden die ervoor kunnen zorgen dat een persoon wordt uitgesloten van straf. Je kunt deze gronden onderscheiden in rechtvaardigingsgronden en  schulduitsluitingsgronden.

• Rechtvaardigingsgronden nemen de wederrechtelijkheid weg en komen dus aan de orde bij de derde vraag.

• Schulduitsluitingsgronden kunnen ervoor zorgen dat de schuld van een persoon wordt weggenomen en komen dus aan de orde bij de vierde voorwaarde.

Wat houden de formele voorvragen van art. 348 Sv in? - BulletPoints 2

• Art. 349 Strafvordering maakt duidelijk wat er met de antwoorden van art. 348 moet gebeuren.

• Om te kunnen spreken van een strafbaar feit moet worden voldaan aan de volgende 4 voorwaarden:

  • Er moet een menselijke gedraging zijn

  • Deze gedraging moet voldoen aan een geldige wettelijke delictsomschrijving.

  • Deze gedraging, die aan de delictsomschrijving voldoet, moet wederrechtelijk zijn.

  • Deze gedraging, die aan de delictsomschrijving voldoet en wederrechtelijk is, moet aan de schuld van de verdachte te wijten zijn.

• De vier voorwaarden voor een strafbaar feit zijn cumulatief.

• Onder een gedraging wordt niet verstaan een gedachte.

• Onder een menselijke gedraging wordt niet verstaan een gedraging van een dier.

• Een delictsomschrijving omschrijft gedrag dat van een norm afwijkt (1) en bepaalt dat het plegen daarvan strafbaar is (2). Vaak wordt er ook een sanctienorm genoemd (3).

• Wederrechtelijkheid betekent: in strijd met het recht.

• Onder schuld wordt verstaan: verwijtbaarheid.

• Een dagvaarding heeft een viertal functies: persoonsaanduidingsfunctie, oproepingsfunctie, informatiefunctie en beschuldigingsfunctie.

• Een dagvaarding is nietig als zij in een van de functies grovelijk tekortschiet.

• Met de grondslagleer wordt bedoeld: het feit zoals dat ten laste is gelegd. Dus de grondslag voor de terechtzitting en voor het beslissingsschema is niet het werkelijk gebeurde, maar het feit zoals dat ten laste is gelegd.

• Een strafbaar feit moet worden bewezen zoals het ten laste is gelegd.

• Een tenlastelegging is meestal meervoudig.

• De tenlastelegging is zowel gericht aan de verdachte als aan de rechter.

• Een tenlastelegging moet zo specifiek mogelijk zijn.

• De rechter beantwoordt de vragen van art. 348 en 350 Sv aan de hand van feiten en omstandigheden.

• Er bestaat een verschil tussen een cumulatieve tenlastelegging en een primaire en subsidiaire tenlastelegging.

• Er wordt gebruik gemaakt van een primaire en subsidiaire tenlastelegging om ervoor te zorgen dat verdachte niet vrijuit gaat indien het primaire tenlastegelegde niet bewezen kan worden.

• De regels over absolute competentie zijn te vinden in de Wet op Rechterlijke Organisatie. De regels over relatieve competentie zijn te vinden in de artikelen 2 t/m 6 van het Wetboek van Strafvordering.

• Aantal voorbeelden van beginselen van behoorlijke procesorde: vertrouwensbeginsel, gelijkheidsbeginsel, beginsel van zuiverheid van oogmerk, beginsel van redelijke en billijke belangenafweging.

• Een niet-ontvankelijkheidsverklaring van het OM is geen uitspraak over het feit als bedoeld in art. 68 Sr, maar houdt in de regel wel in dat er geen recht tot strafvervolging meer is.

• Art. 69 Sr bepaalt dat indien verdachte is overleden, het OM niet ontvankelijk meer is.

Wat houden de materiële hoofdvragen van art. 350 Sv in? - BulletPoints 3

• Een strafbaar feit is:

  • een menselijke gedraging

  • die valt binnen een wettelijke delictsomschrijving

  • die wederrechtelijk is

  • en aan schuld te wijten is.

• Art. 352 Sv geeft aan wat de consequenties zijn van de antwoorden op de vragen van art. 350 Sv.

• Als gevolg van de grondslagleer houdt vrijspraak in dat het feit zoals dat ten laste is gelegd niet (of gedeeltelijk niet) bewezen is.

• Nederland heeft een negatief-wettelijk bewijsstelsel (art. 338 Sv). Wettelijk wil zeggen dat de tenlastelegging op basis van wettige bewijsmiddelen moet zijn bewezen. Negatief-wettelijk houdt in dat rechter ook overtuigd moet zijn dat verdachte het feit gepleegd heeft. De wettige bewijsmiddelen worden opgesomd in art. 339 lid Sv.

• Ontslag van alle rechtsvervolging wordt ook wel OVAR genoemd. In de volgende drie gevallen volgt OVAR:

  • het bewezen verklaarde valt niet onder de delictsomschrijving

  • er is wel aan de delictsomschrijving voldaan, maar het is niet wederrechtelijk

  • er is zowel aan de delictsomschrijving voldaan als aan de wederrechtelijkheid, maar het is niet aan de schuld van de verdachte te wijten.

• Het ne bis in idem-beginsel zorgt ervoor dat iemand niet twee keer vervolgd mag worden voor hetzelfde feit.

• Vrijspraak betekent niet automatisch dat de verdacht niet schuldig is.

• De delictsomschrijving wordt vaak extensief uitgelegd.                                                           

Wat houden schuld en wederrechtelijkheid in als bestanddelen van de delictsomschrijving? - BulletPoints 4

• Als een tenlastelegging is toegesneden op een delictsomschrijving waarin wederrechtelijkheid als bestanddeel is opgenomen, zal in de tenlastelegging moeten worden vermeld dat de gedraging van de verdachte wederrechtelijk was.

• Een voorbeeld is de opzettelijke vrijheidsberoving, die in artikel 282 Sr strafbaar is gesteld. Zonder wederrechtelijkheid als voorwaarde, richt de delictsomschrijving zich ook tot degene die een rechtsgeldige titel tot vrijheidsberoving heeft.

• Culpa kan worden bewezen indien de verdachte kan worden verweten dat hij/zij zich ten onrechte heeft gedragen in een bepaalde situatie

• Indien de verwijtbaarheid niet wordt bewezen, bijvoorbeeld door een geslaagd beroep op een schulduitsluitingsgrond, volgt er vrijspraak. Een dergelijk verweer is een bewijsverweer, aangezien het ter sprake komt bij de eerste vraag van art. 350 Sv.

• Bij culpoze delicten kan ook een beroep worden gedaan op een rechtvaardigingsgrond; deze rechtvaardigheidsgrond sluit het kunnen verwijten van de gedraging uit.

• Bij culpoze delicten volgt bij zowel een geslaagd beroep op schuduitsluiting- als een rechtvaardigingsgrond vrijspraak.

Hoe worden wetstermen in de tenlastelegging overgenomen? - BulletPoints 5

• Indien wetstermen worden overgenomen in de tenlastelegging kan dit ervoor zorgen dat de verdachte minder goed begrijpt wat hem of haar ten laste is gelegd. Dit is echter niet altijd te vermijden.

• Het overnemen van wetstermen in de tenlastelegging heeft de volgende consequenties:

  • Bewezenverklaring van het onderdeel van de tenlastelegging dat rechtstreeks uit de wet is overgenomen, betekent ook dat aan dat bestanddeel is voldaan. Als dat onderdeel van de tenlastelegging niet kan worden bewezen, volgt er vrijspraak.

  • De beslissing over de juridische betekenis van een bestanddeel van de delictsomschrijving vindt al plaats bij de vraag of het ten laste gelegde bewezen is.

• Voor zover de tenlastelegging woordelijk overeenkomt met de delictsomschrijving, is de tenlastelegging niet bewezen indien het gebeuren niet tevens onder de delictsomschrijving valt. Het voldoen aan de delictsomschrijving is nu als het ware een onderdeel geworden van de tenlastelegging: de tenlastelegging is pas bewezen als eveneens aan de delictsomschrijving is voldaan.

Wat is de inhoud van het vonnis? - BulletPoints 6

• De artikelen 358 en 359 Sv vormen het wettelijk kader voor de opbouw van het vonnis. Op basis van art. 358 lid 1-3 Sv moet de rechter de beslissingen die hij op grond van art. 349 lid 1 Sv en art. 350 Sv heeft genomen in zijn vonnis opnemen. Dat wil zeggen dat de rechter in het vonnis de volgende beslissingen moet vermelden:

  • dat de dagvaarding nietig is

  • dat hij onbevoegd is

  • dat het OM niet-ontvankelijk is

  • dat de vervolging moet worden geschorst

  • dat de verdachte heeft betoogd dat één van de hierboven genoemde beslissingen door de rechter moet worden genomen, maar de rechter het daarmee oneens is

  • of het tenlastegelegde bewezen is, ook al stuurt verdachte niet aan op een vrijspraak

  • of het bewezen verklaarde strafbaar is, ook al stuurt verdachte niet aan op een OVAR

  • of de verdachte strafbaar is, ook al stuurt verdachte niet aan op een OVAR

• Art. 358 lid 3 Sv bepaalt op welke verweren (als hij deze niet honoreert) de rechter moet ingaan indien hij ze verwerpt:

  • Dagvaardig en nietigheid

  • Onbevoegdheid van de rechter

  • Niet-ontvankelijkheid van het OM

  • Vervolging en schorsing

  • Verweren van kwalificatie

  • Strafvermindering

  • Rechtsvaardigheidsgrond

  • Schulduitsluitingsgrond

Hoe worden de beslissingen in het vonnis gemotiveerd? - BulletPoints 7

• De beslissingen van de hoofdvragen van art. 350 Sv worden in het vonnis opgenomen en gemotiveerd.

• Wordt een uitdrukkelijk voorgedragen verweer door de verdachte ex. art. 349 lid 1 Sv door de rechter niet aangenomen dan is de beslissing in het vonnis opgenomen en gemotiveerd.

• Uit art. 358 lid 3 Sv blijkt dat bewijsverweren niet worden genoemd, dus ook niet gemotiveerd hoeven te worden door de rechter. In de praktijk bleek dit uitgangspunt niet op alle gevallen van toepassing te zijn. Soms was het helemaal niet duidelijk voor een verdachte waarom de rechter zijn bewijsverweer heeft verworpen.

  Die onduidelijkheid kwam voornamelijk aan de orde bij een viertal bewijsverweren:

  • ‘Meer en Vaart- verweren.

  • Dakdekkerverweren.

  • Verweren met betrekking tot onrechtmatig verkregen bewijs.

  • Verweren met betrekking tot betrouwbaarheid.

• Met ingang van januari 2005 is aan art. 359 lid 2 Sv een tweede volzin toegevoegd. Deze wetswijziging had twee redenen. In de eerste plaats wilde de wetgever de jurisprudentie die was ontstaan omtrent dit onderwerp in de wet opnemen. Daarnaast wilde de wetgever het OM, de samenleving en het slachtoffer het recht geven om te weten waarom een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt door de rechter niet was gevolgd.

• De HR heeft aangegeven dat de verwerping van een standpunt alleen hoeft te worden gemotiveerd als dat standpunt:

  • duidelijk

  • beargumenteerd

  • voorzien van een dubbelzinnige conclusie ten overstaan van de feitelijke rechter naar voren is gebracht